آیه ۳۲ - سوره نحل

آیه الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [32]

همان کسانى‌که فرشتگان [مرگ] جانشان را مىگیرند درحالی‌که پاک و پاکیزه‌اند؛ به آنها مىگویند: «سلام بر شما! به پاداش آنچه انجاممىدادید، وارد بهشت شوید.

۱
(نحل/ ۳۲)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی مَعْمَرٍ السَّعْدَانِی فِی خَبَرِ مَنْ أَتَی أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) مُدَّعِیاً لِلتَّنَاقُضِ فِی الْقُرْآنِ قَالَ (علیه السلام) أَمَّا قَوْلُهُ قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ وَ قَوْلُهُ اللهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ قَوْلُهُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا یُفَرِّطُونَ وَ قَوْلُهُ الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ وَ قَوْلُهُ الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُدَبِّرُ الْأُمُورَ کَیْفَ یَشَاءُ وَ یُوَکِّلُ مِنْ خَلْقِهِ مَنْ یَشَاءُ بِمَا یَشَاءُ أَمَّا مَلَکُ الْمَوْتِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یُوَکِّلُهُ بِخَاصَّتِهِ {بِخَاصَّهًِْ} مَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ وَ یُوَکِّلُ رُسُلَهُ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ خَاصَّهًًْ بِمَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ الْمَلَائِکَهًُْ الَّذِینَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَکَّلَهُمْ بِخَاصَّهًِْ مَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ إِنَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُدَبِّرُ الْأُمُورَ کَیْفَ یَشَاءُ وَ لَیْسَ کُلُّ الْعِلْمِ یَسْتَطِیعُ صَاحِبُ الْعِلْمِ أَنْ یُفَسِّرَهُ لِکُلِّ النَّاسِ لِأَنَّ مِنْهُمُ الْقَوِیَّ وَ الضَّعِیفَ وَ لِأَنَّ مِنْهُ مَا یُطَاقُ حَمْلُهُ وَ مِنْهُ مَا لَا یُطَاقُ حَمْلُهُ إِلَّا مَنْ یُسَهِّلُ اللَّهُ لَهُ حَمْلَهُ وَ أَعَانَهُ عَلَیْهِ مِنْ خَاصَّهًِْ أَوْلِیَائِهِ وَ إِنَّمَا یَکْفِیکَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ الْمُحْیِی الْمُمِیتُ وَ أَنَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ عَلَی یَدَیْ مَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ مِنْ مَلَائِکَتِهِ وَ غَیْرِهِمْ.

امام علی (علیه السلام)- از ابومعمر سعدانی نقل شده است: امیرالمؤمنین (علیه السلام) در پاسخ شخصی که نزد ایشان آمد و مدّعی وجود تناقض در قرآن بود، فرمود: «در مورد کلام خداوند بگو: فرشته‌ی مرگ که موکّل بر شماست، شما را می‌میراند (سجده/۱۱) و سخن او: خدا جان‌ها را به هنگام مردنشان می‌گیرد (زمر/۴۲) و این سخنش: فرستادگان ما بی هیچ کوتاهی و گذشتی جان او را می‌گیرند. (انعام/۶۱) و این کلام پروردگار: کسانی هستند که فرشتگان جانشان را می‌ستانند درحالی‌که بر خویشتن ستم کرده بودند. (نساء/۹۷) و این سخن خداوند: الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ خدای تبارک و تعالی کارها را تدبیر کند به هر وضعی که خواهد و از خلق خویش هرکه را خواهد به آن کاری که بخواهد میگمارد خدای عزّوجلّ ملک‌الموت را بر افراد خاصی از بندگان خود که بخواهد می‌گمارد و فرستادگانی از ملائکه را نیز بر عدّه‌ای خاص که خود بخواهد، می‌گمارد و آن عدّه از ملائکه را که از آن‌ها نام برده را بر عدّه‌ای خاص که می‌خواهد، می‌گمارد و امور را به هر وضع که می‌خواهد تدبیر می‌کند و هر عملی قابلیّت آن را ندارد که صاحب آن علم بتواند آن را برای همه‌ی مردم تفسیر و بیان کند چراکه بعضی از ایشان قوی و بعضی از ایشان ضعیف‌اند، بعضی از این علوم برای همه [آسان و قابل فهم و] قابل تحمّل است ولی بعضی از این علوم [آسان و] قابل فهم نیست، مگر برای آن کسی که خدا حمل آن را برایش آسان گرداند و آن دوستان مخصوصش، که آن‌ها را بر فهم این مطالب یاری کند؛ همین قدر برای تو کافی است که بدانی خداوند است که زنده می‌کند و می‌میراند و اوست که هر فرد را به دست هریک از مخلوقاتش از ملائکه و غیر آن‌ها که بخواهد، قبض روح می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۲۶
بحارالأنوار، ج۶، ص۱۴۲/ التوحید، ص۲۵۹؛ «انّ الله المحیی ... و غیرهم» محذوف
۲
(نحل/ ۳۲)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ تُفَارِقُ رُوحُهُ جَسَدَهُ حَتَّی یَعْلَمَ إِلَی أَیِّ الْمَنْزِلَتَیْنِ یَصِیرُ إِلَی الْجَنَّهًِْ أَمِ النَّارِ أَ عَدُوٌّ هُوَ لِلَّهِ أَمْ وَلِیٌّ فَإِنْ کَانَ وَلِیّاً لِلَّهِ فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّهًِْ وَ شُرِعَتْ لَهُ طُرُقُهَا وَ رَأَی مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ فِیهَا فَفُرِّغَ مِنْ کُلِّ شُغُلٍ وَ وُضِعَ عَنْهُ کُلُّ ثِقْل قَالَ اللهُ تَعَالَی الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.

امام علی (علیه السلام)- روح هیچ‌یک از مردم از کالبدش جدا نمی‌شود مگر اینکه می‌داند که به کدام‌یک از دو سر منزل می‌رسد، به بهشت یا به دوزخ، دشمن خداست یا دوست اوست، اگر دوست خدا باشد درهای بهشت به رویش گشوده می‌شود و راه‌های آن برایش بازمی‌گردد و آنچه را که خداوند برایش مهیّا ساخته می‌بیند و از هر کاری آسوده می‌شود و هر بار سنگینی از دوش او برداشته می‌شود. خدایتعالی میفرماید: الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۲۸
بحارالأنوار، ج۷۴، ص۳۸۷/ الأمالی للطوسی، ص۲۷/ الأمالی للمفید، ص۲۶۳؛ «یصل» بدل «یصیر»/ الغارات، ج۱، ص۱۴۸
۳
(نحل/ ۳۲)

الصّادق (علیه السلام)- الْبُشْرَی فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا الرُّؤْیَا الْحَسَنَهًُْ یَرَاهَا الْمُؤْمِنُ وَ فِی الْآخِرَهًِْ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ.

امام صادق (علیه السلام)- بشارت در دنیا، خواب خوبی است که مؤمن می‌بیند و [بشارت] در آخرت، لحظات هنگام مرگ است و آن سخن خداوند است: الَّذِین تتوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۲۸
القمی، ج۱، ص۳۱۳/ نورالثقلین
۴
(نحل/ ۳۲)

علی‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ قَوْلُهُ طَیِّبِینَ قَالَ: هُمُ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ طَابَتْ مَوَالِیدُهُمْ فِی الدُّنْیَا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَة طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَیْکُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُون؛ منظور از طَیِّبِینَ، مؤمنان هستند؛ کسانی که در دنیا زاد و ولدشان پاک و طاهر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۲۸
القمی، ج۱، ص۳۸۴/ البرهان؛ فیه: «سلام علیکم ... تعملون» محذوف
بیشتر