آیه ۱۹ - سوره نحل

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام باقر (علیه السلام) فرمود: عبدالله‌بن‌عباس (رحمة الله علیه) و جابربن‌عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) برای من روایت کردند: یکی از روزها رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد نشسته بود و گروهی از اصحاب حضور داشتند ... به اصحاب فرمود: «اینک بگویید نخستین نعمتی که خداوند به شما عطا ¬کرد و شما را به آن ترغیب و تشویق نمود و به‌واسطه‌ی آن شما را آزمود چه بود»؟ در اینجا یاران آن حضرت به فکر فرو¬رفتند و نعمت‌هایی را که خداوند به آن‌ها ارزانی¬ داشته و احسان نموده، وسایل زندگی و کار برای آن‌ها فراهم کرده و یا زن و فرزند به آن‌ها داده به یاد خود آوردند و متذکّر آن نعمت‌ها شدند. وقتی همه سکوت¬ کردند و کسی سخن نگفت. رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) متوجّه علی (علیه السلام) شده و فرمود: «یا اباالحسن! تو بگو نخستین نعمت‌های خدا کدام است»؟ اطرافیان تو سخنان خود را بر زبان جاری¬ کردند و هرچه می‌دانستند گفتند». علی (علیه السلام) عرض¬کرد: «پدر و مادرم فدایت باد! من چه بگویم درحالی‌که خداوند ما را به‌وسیله‌ی شما هدایت¬کرد»؟! پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «با همه‌ی این‌ها نظر خود را بگو و درباره‌ی اوّلین نعمت خداوند که به شما ارزانی ¬داشت و با آن شما را آزمود چیزی اظهار ¬کن». علی (علیه السلام) فرمود: «نخستین نعمتی که خداوند به ما ارزانی داشت، خلقت ما بود که ما را از عدم آفرید و به ما هستی بخشید درحالی‌که قبل از آن چیزی نبودیم». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «راست گفتی، نعمت دوّم کدام است»؟ او فرمود: «خداوند به ما نیکی¬کرد که در هنگام خلقت مرا زنده قرار ¬داد و از مردگان به حساب نیاورد». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «راست گفتی، سوّمی کدام است»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «هنگام خلقت ما را به بهترین صورت خلق¬ کرد و معتدل‌ترین ترکیب را برای ما مقرّر¬ ساخت از این جهت او را سپاس می‌گوییم». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «راست گفتی، چهارمی کدام است»؟ پاسخ داد: «ما را متفکّر و عالم آفرید و ما را ابله و فراموش‌کار خلق ¬نکرد». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «درست گفتی، پنجمی کدام است»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «برای من حواس و مشاعری خلق کرد که واقعیّت‌ها را درک می‌کنم و برای من چراغ روشنی گذاشته [که به‌وسیله‌ی او از تاریکی‌ها بیرون می‌روم و راه‌ها را تمیز می‌دهم]». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «راست گفتی، ششمی کدام است»؟ فرمود: «مرا به دین خود هدایت ¬کرد و گمراهم نساخت». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «راست گفتی، هفتمی کدام است»؟ او پاسخ داد: «مرا در زندگی در راهی گذاشته که هرگز قطع نمی‌شود». فرمود: «راست گفتی، هشتمی چیست»؟ گفت: «مرا مالک قرار داد و مملوکم نساخت». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این را درست گفتی نهمی کدام است»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «آسمان و زمین و آنچه از مخلوقات در آن‌ها قرار دارد را مسخّر من کرد». فرمود: «این هم صحیح است، دهمی کدام است»؟ فرمود: «اینکه ما را مرد و قائم بر زنان خلق کرد و ما را زن نیافرید». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بعد از این کدام است»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)! نعمت‌های خداوند بسیار زیاد و جملگی خوب هستند. وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللهِ لا تُحْصُوها». در این هنگام رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) با تبسّم فرمود: «و این علوم و معرفت بر تو گوارا باد؛ ای اباالحسن (علیه السلام)! تو وارث علم من هستی و اختلافات را بعد از من برای امّت من بیان ¬می‌کنی».