آیه ۵ - سوره نحل

آیه وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ فيها دِفْ‌ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ [5]

و چهارپایان را براى شما آفرید؛ درحالى‌که در آن‌ها وسیله‌ي پوشش و منافع دیگرى است؛ و از [گوشت و شیر] آن‌ها مىخورید.

۱
(نحل/ ۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَفْضَلُ مَا یَتَّخِذُهُ الرَّجُلُ فِی مَنْزِلِهِ لِعِیَالِهِ الشَّاهًُْ فَمَنْ کَانَ فِی مَنْزِلِهِ شَاهًٌْ قَدَّسَتْ عَلَیْهِ الْمَلَائِکَهًُْ مَرَّتَیْنِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ کَذَلِکَ فِی الثَّلَاثِ یَقُولُ بُورِکَ فِیکُم.

امام علی (علیه السلام)- بهترین چیزی که مرد در خانه برای خانواده‌ی خود تهیه می‌کند، گوسفند است؛ هرکه یک گوسفند در منزل دارد ملائکه روزی یک بار او را تقدیس می‌کنند. و اگر دو گوسفند دارد روزی دو بار او را تقدیس می‌کنند. و در سه گوسفند سه بار به او می‌گویند: «مبارک باشید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۶
نورالثقلین
۲
(نحل/ ۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ (علیه السلام) قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَیُّ الْمَالِ خَیْرٌ قَالَ زَرْعٌ زَرَعَهُ صَاحِبُهُ وَ أَصْلَحَهُ وَ أَدَّی حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الزَّرْعِ خَیْرٌ قَالَ رَجُلٌ فِی غَنَمِهِ قَدْ تَبِعَ بِهَا مَوَاضِعَ الْقَطْرِ یُقِیمُ الصَّلَاهًَْ وَ یُؤْتِی الزَّکَاهًَْ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الْغَنَمِ خَیْرٌ قَالَ الْبَقَرُ تَغْدُو بِخَیْرٍ وَ تَرُوحُ بِخَیْرٍ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَیُّ الْمَالِ بَعْدَ الْبَقَرِ خَیْرٌ قَالَ الرَّاسِیَاتُ فِی الْوَحَلِ وَ الْمُطْعِمَاتُ فِی الْمَحْلِ نِعْمَ الشَّیْءُ النَّخْلُ مَنْ بَاعَهُ فَإِنَّمَا ثَمَنُهُ بِمَنْزِلَهًِْ رَمَادٍ عَلَی رَأْسِ شَاهِقَهًٍْ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یَوْمٍ عاصِفٍ إِلَّا أَنْ یُخْلِفَ مَکَانَهَا قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَیُ الْمَالِ بَعْدَ النَّخْلِ خَیْرٌ فَسَکَتَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ فَأَیْنَ الْإِبِلُ قَالَ فِیهَا الشَّقَاءُ وَ الْجَفَاءُ وَ الْعَنَاءُ وَ بُعْدُ الدَّارِ تَغْدُو مُدْبِرَهًًْ وَ تَرُوحُ مُدْبِرَهًًْ لَا یَأْتِی خَیْرُهَا إِلَّا مِنْ جَانِبِهَا الْأَشْأَمِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: از رسولخدا (صلی الله علیه و آله) سؤال شد: «کدام ثروت بهتر است»؟ فرمود: «زراعتی که صاحبش آن را به دست خود کاشته و به هنگام دِرو زکات آن را پرداخته است». عرض شد: «پس از کشاورزی کدام ثروت بهتر است»؟ فرمود: «گوسفندداری که خود گوسفندانش را در چراگاه‌های بارانگیر میچراند و نماز میخواند و زکات میدهد». عرض شد: «پس از گوسفند کدام ثروت بهتر است»؟ فرمود: «گاو که صبح و شام به صاحبش خیر میرساند [و شیر میدهد]». عرض شد: «پس از گاو کدام دارایی بهتر است»؟ فرمود: «درختانی که در گل استوار شده‌اند و در خشکسالی خوراک مردم را تأمین میکنند؛ چه خوب چیزی است درخت خرما؛ هرکس آن را بفروشد [ضرر کرده و] بهایش مانند خاکستری است که در قلّه‌ی بلندی باشد و در روز طوفانی تند بادی بر آن بوزد. مگر اینکه به‌جای آن درخت درخت دیگری بنشاند». عرض شد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پس از درخت خرما چه مالی بهتر است»؟ حضرت سکوت نمود. مردی عرضکرد: «پس چرا درباره‌ی شتر چیزی نفرمودید»؟ فرمود: «بدبختی، بدخویی، رنج و دربه‌دری در شترداری است که صبح و شام قصد پشت کردن [و فرار] دارد و خیری ندهد مگر از آن سوی، که شوم‌تر است. (خیرش خود شر است)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۶
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۶۴/ نورالثقلین
۳
(نحل/ ۵)

علی‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ الدِّفْءُ حَوَاشِی الْإِبِلِ وَ یُقَالُ بَلْ هِیَ الْأَدْفَاءُ مِنَ الْبُیُوتِ وَ الثِّیَابِ.

علی‌ابن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- دِفْء یعنی کرک و پشم شتر و یا گفته شده هر آنچه با آن گرم می‌شوند مثل خانه، لباس.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۶
بحارالأنوار، ج۶۱، ص۱۱۹/ القمی، ج۱، ص۳۸۲/ البرهان/ نورالثقلین
۴
(نحل/ ۵)

علی‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- دِفْءٌ أَیْ مَا یَسْتَدْفِئُونَ بِهِ مِمَّا یُتَّخَذُ مِنْ صُوفِهَا وَ وَبَرِهَا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- دِفْء یعنی هرچه که خود را با آن گرم می‌کنند مثل پشم و موی چهارپایان.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۸
بحارالأنوار، ج۶۱، ص۱۱۹/ القمی، ج۱، ص۳۸۲/ البرهان
۵
(نحل/ ۵)

الصّادقین (علیها السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَال سَأَلْتُهُ عَنْ أَبْوَالِ الْخَیْلِ وَ الْبِغَالِ وَ الْحَمِیرِ قَالَ فَکَرِهَهَا فَقُلْتُ أَ لَیْسَ لَحْمُهَا حَلَالًا قَالَ فَقَالَ أَ لَیْسَ قَدْ بَیَّنَ اللَّهُ لَکُمْ وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ وَ قَالَ فِی الْخَیْلِ وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زِینَةً فَجَعَلَ لِلْأَکْلِ الْأَنْعَامَ الَّتِی قَصَّ اللَّهُ فِی الْکِتَابِ وَ جَعَلَ لِلرُّکُوبِ الْخَیْلَ وَ الْبِغَالَ وَ الْحَمِیرَ وَ لَیْسَ لُحُومُهَا بِحَرَامٍ وَ لَکِنَّ النَّاسَ عَافُوهَا.

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- زراره گوید: از امام باقر (علیها السلام) در مورد ادرار اسب و قاطر و الاغ پرسیدم. فرمود: «[خداوند] ادرار این‌ها را مکروه دانسته [و بهتر است مانند نجس با آن معامله شود]». پرسیدم: «آیا گوشت آن‌ها حلال نیست»؟ فرمود: «مگر خداوند این موضوع را بیان نکرده است! آنجا که می‌فرماید: وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُون و در مورد اسب فرموده است: وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زینَةً. پس چهارپایانی که خداوند در قرآن نام آن‌ها را آورده را برای خوردن قرار داد و اسب و قاطر و الاغ را برای سوار شدن قرار داده است. امّا گوشت آن‌ها حرام نیست امّا مردم خودشان [خوردن] آن را کنار گذاشتند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۸
بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۸/ العیاشی، ج۲، ص۲۵۵/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۴، ص۱۲۴/ مستدرک الوسایل، ج۲، ص۵۵۸
۶
(نحل/ ۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا السَّبَبُ الَّذِی بِهِ بَقَاءُ الْخَلْقِ فَقَدْ بَیَّنَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ أَنَّ بَقَاءَ الْخَلْقِ مِنْ أَرْبَعِ وُجُوهٍ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ وَ اللِّبَاسِ وَ الْکِنِّ وَ الْمَنَاکِحِ لِلتَّنَاسُلِ مَعَ الْحَاجَهًِْ فِی ذَلِکَ کُلِّهِ إِلَی الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ فَأَمَّا الْأَغْذِیَهًُْ فَمِنْ أَصْنَافِ النَّبَاتِ وَ الْأَنْعَامِ الْمُحَلَّلِ أَکْلُهَا ... اما الْأَنْعَامُ فَقَوْلُهُ تَعَالَی وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُمْ فِیها دِفْءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ وَ لَکُمْ فِیها جَمالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ الْآیَهًْ.

امام علی (علیه السلام)- خداوند علّت‌ها و لوازمی را که ادامه‌ی حیات مخلوقات به آن وابسته است، در کتاب خود بیان کرده است: ادامه‌ی حیات مخلوقات به چهار چیز وابسته است: خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها (خوراک)، لباس، مسکن و ازدواج برای استمرار نسل؛ همه‌ی این موارد نیاز به امر و نهی‌های الهی [در حدود و شیوه‌ی مصرف آن‌ها] دارد. در مورد خوراکی‌ها، گونه‌های مختلف گیاهان و چهارپایان حلال گوشت اجازه‌ی خوردن دارند ... خداوند در مورد چهارپایان می‌فرماید وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَکُم ... .

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۸
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۹
بیشتر