آیه ۱ - سوره نحل

آیه أَتى أَمْرُاللهِ فَلاتَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَتَعالى عَمّا يُشْرِكُونَ [1]

فرمان خدا [براى مجازات مشرکان]، فرا رسیده است؛ براى آن عجله نکنید! او منزّه و برتر است از آنچه همتاى او قرار می‌دهند!

سبب نزول

۱
(نحل/ ۱)

علی‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ قَالَ نَزَلَتْ لَمَّا سَأَلَتْ قُرَیْشٌ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُنَزِّلَ عَلَیْهِمُ الْعَذَاب.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- این آیه وقتی نازل شد که قریش [برای تمسخر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اثبات دروغگوبودن او] از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) درخواست عذاب نمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۰
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۲۰/ القمی، ج۱، ص۳۸۲/ نورالثقلین؛ فیه: «العذاب» محذوف

ولایت

۱
(نحل/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِالرَّحْمَنِ‌بْنِ‌کَثِیر عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ قَالَ هُوَ أَمْرُنَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَلَّا نَسْتَعْجِلَ بِهِ یُؤَیِّدُهُ بِثَلَاثَهًِْ أَجْنَادٍ بِالْمَلَائِکَهًِْ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الرُّعْبِ وَ خُرُوجُهُ کَخُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ کَما أَخْرَجَکَ رَبُّکَ مِنْ بَیْتِکَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ لَکارِهُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- عبدالرّحمن‌بن‌کثیر گوید: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أَتَی أَمْرُ اللهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ فرمود: «منظور، امر (امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)) ماست؛ خداوند حکم کرده است که درباره‌ی آن عجله نکنیم تا او را با سه لشکر یاری رساند: با ملائکه، مؤمنان و ترس [در دل دشمنان]. خروج قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) همانند ظهور پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) است. همان‌گونه که خداوند فرموده است: آن‌چنان بود که پروردگارت تو را از خآن‌هات به حق بیرون آورد، حال آنکه گروهی از مؤمنان ناخشنود بودند. (انفال/۵)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۵۶/ البرهان؛ فیهم: «و ان فریقا ... لکارهون» محذوفٌ
۲
(نحل/ ۱)

المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- عَلِیَّ‌بْنَ‌مَهْزِیَارَ یَقُول ... ثُمَّ تَلَا بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم اَتاها اَمرُنا لَیلا اَو نَهاراً فَجَعَلناها حَصیداً کان لم تُغنِ بِالاَمس فَقُلْتُ سَیِّدِی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا الْأَمْرُ قَالَ نَحْنُ أَمْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ جُنُودُه.

امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- علیّ‌بن‌مهزِیار گوید: [آن حضرت] این آیه‌ی شریفه را قرائت فرمود: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* فرمان ما شب هنگام یا به روز در رسد و چنان از بیخش برکنیم که گویی دیروز در آن مکان هیچ چیز نبوده است. (یونس/۲۴)». عرضکردم: «سرور من! مقصود از أَمْرُ اللهِ در این آیه چیست»؟ فرمود: «امر خداوند عزّوجلّ و لشکر او، ما هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۲
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۴۶/ نورالثقلین

خروج قائم

۱
(نحل/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ أَوَّلَ مَنْ یُبَایِعُ الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) یَنْزِلُ فِی صُورَهًِْ طَیْرٍ أَبْیَضَ فَیُبَایِعُهُ ثُمَّ یَضَعُ رِجْلًا عَلَی بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ رِجْلًا عَلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ ثُمَّ یُنَادِی بِصَوْتٍ طَلْقٍ ذَلْقٍ تَسْمَعُهُ الْخَلَائِقُ أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوه.

امام صادق (علیه السلام)- اوّلین کسی که با قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیعت می‌کند، جبرئیل (علیه السلام) است که به صورت پرنده‌ای سفید نزد حضرت آمده با او بیعت می‌کند، سپس یک پایش را بر بیت‌اللهالحرام و دیگری را بر بیتالمقدّس می‌گذارد؛ سپس با صدای بلندی که همگان آن را می‌شنوند ندا می‌دهد: أَتَی أَمْرُ اللهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۲
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۸۵/ العیاشی، ج۲، ص۲۵۴؛ «رفیع» محذوف و فی موضعه: «طلق ذلق»/ نورالثقلین؛ فیه: «طلق» محذوف/ کمال الدین، ج۲، ص۶۷۱/ البرهان
۲
(نحل/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ قِیَامَ الْقَائِمِ بَعَثَ جَبْرَئِیلَ فِی صُورَهًِْ طَائِرٍ أَبْیَضَ، فَیَضَعُ إِحْدَی رِجْلَیْهِ عَلَی الْکَعْبَهًِْ، وَ الْأُخْرَی عَلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ، ثُمَ یُنَادِی بِأَعْلَی صَوْتِهِ: أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوه قَالَ: فَیَحْضُرُ الْقَائِمُ فَیُصَلِّی عِنْدَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) رَکْعَتَیْنِ، ثُمَّ یَنْصَرِفُ، وَ حَوَالَیْهِ أَصْحَابُهُ، وَ هُمْ ثَلَاثُمِائَهًٍْ وَ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ رَجُلًا، إِنَّ فِیهِمْ لَمَنْ یَسْرِی مِنْ فِرَاشِهِ لَیْلًا، فَیَخْرُجُ وَ مَعَهُ الْحَجَرُ، فَیُلْقِیهِ فَتَعْشُبُ الْأَرْض.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند ظهور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را اراده کند، جبرئیل (علیه السلام) به صورت پرنده‌ای سفید رنگ می‌آید و یک پایش را بر کعبه و دیگری را در بیتالمقدّس قرار می‌دهد و با بلندترین صوت ندا می‌دهد: أَتَی أَمْرُ اللهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ. سپس قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) [در کعبه] حاضر می‌شود و کنار مقام ابراهیم (علیه السلام) دو رکعت نماز به‌جا می‌آورد و آنگاه به راه می‌افتد. سیصدوسیزده نفر از اصحاب حضرت، اطراف او را گرفته‌اند، در میان آن‌ها کسانی هستند که [در شب منتهی به روز ظهور، از وطن خود و به صورتی شگفت‌انگیز] شبانه بستر خود را ترک کرده و به‌سوی او روان می‌شوند. حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج می‌کند، درحالی‌که در دست خویش، سنگی دارد که آن را بر زمین می‌افکند و همه جا را سرسبز می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۲
دلایل الإمامهًْ، ص۴۷۲/ البرهان

فرمان خدا [برای مجازات مشرکان]، فرا رسیده است؛ برای آن عجله نکنید! او منزّه و برتر است از آنچه همتای او قرار می‌دهند

۱ -۱
(نحل/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَن أبِی‌عَبدالله (علیه السلام) قَال سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ قَالَ إِذَا أَخْبَرَ اللَّهُ النَّبِیَّ بِشَیْءٍ إِلَی وَقْتٍ فَهُوَ قَوْلُهُ أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ حَتَّی یَأْتِیَ ذَلِکَ الْوَقْتُ وَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَخْبَرَ أَنَّ شَیْئاً کَائِنٌ فَکَأَنَّهُ قَدْ کَانَ.

امام صادق (علیه السلام)- هشامِ‌بنِ‌سالمٍ گوید: «از امام صادق (علیه السلام) تفسیر آیه: أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ را پرسیدم». فرمود: «وقتی خداوند در مورد زمان وقوع یک اتفاق به پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر می‌دهد که زمان آن رسیده است، مانند این آیه که می‌فرماید: أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ؛ به این معناست که زمان آن خواهد رسید». و [در جایی دیگر] فرمود: «وقتی خداوند خبر می‌دهد که کاری انجام شد مثل این است که انجام شده است [و اراده‌ی او، فعل اوست]»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۵۹۲
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۰۹/ العیاشی، ج۲، ص۲۵۴/ نورالثقلین
بیشتر