آیه وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ في ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ [67]
و از میوههاى درختان خرما و انگور، مسکرات [ناپاک] و روزى خوب و پاکیزه مىگیرید؛ در این، نشانه روشنى است براى گروهى که مياندیشند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ قَوْلَهُ تَعَالَی وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً مَنْسُوخٌ بِآیَهًِْ التَّحْرِیمِ وَ هِیَ قَوْلُهُ تَعَالَی قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ الْإِثْمُ هُنَا هُوَ الْخَمْرُ.
امام علی (علیه السلام)- آیه: وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخیلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً با نزول آیه: قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ، منسوخ شده، در این آیه، منظور از الْإِثْمَ، شراب است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ أَمَرَ نُوحاً (علیه السلام) أَنْ یَحْمِلَ فِی السَّفِینَهًِْ مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ فَحَمَلَ النَّخْلَ وَ الْعَجْوَهًَْ فَکَانَا زَوْجاً فَلَمَّا أَنْضَبَ اللَّهُ الْمَاءَ أَمَرَ اللَّهُ نُوحاً أَنْ یَغْرِسَ الْحَبَلَهًَْ وَ هِیَ الْکَرْمُ فَأَتَاهُ إِبْلِیسُ فَمَنَعَهُ مِنْ غَرْسِهَا وَ أَبَی نُوحٌ (علیه السلام) إِلَّا أَنْ یَغْرِسَهَا وَ أَبَی إِبْلِیسُ أَنْ یَدَعَهُ یَغْرِسُهَا فَقَالَ لَیْسَتْ لَکَ وَ لَا لِأَصْحَابِکَ إِنَّمَا هِیَ لِی وَ لِأَصْحَابِی فَتَنَازَعَا مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ إِنَّهُمَا اصْطَلَحَا عَلَی أَنْ جَعَلَ نُوحٌ (علیه السلام) لِإِبْلِیسَ ثُلُثَیْهَا وَ لِنَوْحٍ (علیه السلام) ثُلُثُهُ وَ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ لِنَبِیِّهِ فِی کِتَابِهِ مَا قَدْ قَرَأْتُمُوهُ وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً فَکَانَ الْمُسْلِمُونَ بِذَلِکَ ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ آیَهًَْ التَّحْرِیمِ هَذِهِ الْآیَهًَْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ إِلَی مُنْتَهُونَ یَا سَعِیدُ فَهَذِهِ التَّحْرِیمُ وَ هِیَ نَسَخَتِ الْآیَهًَْ الْأُخْرَی.
امام صادق (علیه السلام)- سعیدبنیسار نقل میکند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند به نوح (علیه السلام) امر کرد که از هر چیزی یک جفت در کشتی گرد آورد. نوح (علیه السلام) از درخت خرما نیز یک جفت نر و ماده برداشت. وقتی خداوند آب را در زمین فروبرد به نوح (علیه السلام) امر کرد که درخت انگور را بکارد. ابلیس آمد و مانع کشت آن شد. نوح (علیه السلام) اصرار داشت که آن را بکارد و ابلیس مانع میشد، ابلیس گفت: «این برای تو و یاران تو نیست، بلکه مال من و یاران من است». آن دو بر سر این دستور خدا با یکدیگر کشمکش کردند. تا آنکه نوح (علیه السلام) پذیرفت که دوسوّم آن از آنِ ابلیس و یکسوم از آنِ نوح باشد. و خدا در کتاب خود همین آیهای که میخوانید را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا و [بعضی از] مسلمانان [با استناد به این آیه] شراب مینوشیدند تا اینکه خداوند آیهی تحریم را نازل کرد: بگو ای کسانی که ایمان آوردهاید، شراب و قمار و بتها و گروبندی با تیرها پلیدی و کار شیطان است، از آن اجتناب کنید تا رستگار شوید شیطان میخواهد با شراب و قمار میان شما کینه و دشمنی افکند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد، آیا بس میکنید؟ (مائده/۹۱۹۰) ای سعید! این آیهی تحریم [نوشیدن شراب] است و آیهی قبلی را نَسخ کرده است».
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَولُهُ وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً قَالَ الخلُّ وَ رِزْقاً حَسَناً قَالَ الزَّبِیبُ.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مِن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَ الأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا گفت: یعنی سرکه [روزی خوب درخت خرما] و کشمش [روزی خوب درخت انگور است].