الباقر (علیه السلام)- مَعْنَی یُونُسَ أَنَّهُ کَانَ مُسْتَأْنِساً لِرَبِّهِ مُغَاضِباً لِقَوْمِهِ وَ صَارَ مُؤْنِساً لِقَوْمِهِ بَعْدَ رُجُوعِهِ إِلَیْهِمْ.
امام باقر (علیه السلام)- کلمه‌ی یونس از انس و الفت گرفته شده است. چون هنگامی‌که از نافرمانی قومش خشمگین شد و از میان آن‌ها رفت، با خدای تعالی انس و الفت گرفت. و پس از بازگشتش دوباره با آنان (قومش) مأنوس گردید.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ یُونُسَ فِی کُلِ شَهْرَیْنِ أَوْ ثَلَاثَهًٍْ لَمْ یُخَفْ عَلَیْهِ أَنْ یَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ وَ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی یونس را هر دو ماه یا سه ماه، یک‌بار تلاوت کند، نباید از این بترسد که در زمره‌ی جاهلان باشد. و در روز قیامت از شمار مقرّبان خواهد بود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ أُعْطِیَ مِنَ الْأَجْرِ وَ الْحَسَنَاتِ بِعَدَدِ مَنْ کَذَّبَ یُونُسَ (علیه السلام) وَ صَدَّقَ بِهِ، وَ مَنْ کَتَبَهَا وَ جَعَلَهَا فِی مَنْزِلِهِ وَ سَمَّی جَمِیعَ مَنْ فِی الدَّارِ وَ کَانَ بِهِمْ عُیُوبٌ ظَهَرَتْ، وَ مَنْ کَتَبَهَا فِی طَسْتٍ وَ غَسَلَهَا بِمَاءٍ نَظِیفٍ وَ عَجَنَ بِهَا دَقِیقاً عَلَی أَسْمَاءِ الْمُتَّهَمِینَ وَ خَبَزَهُ، وَ کَسَرَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ قِطْعَهًًْ وَ أَکَلَهَا الْمُتَّهَمُ، فَلَا یَکَادُ یَبْلَعُهَا، وَ لَا یَبْلَعُهَا أَبَداً وَ یُقِرُّ بِالسَّرِقَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را تلاوت نماید، به تعداد کسانی که یونس (علیه السلام) را تکذیب کرده و تصدیق نمودند، به او اجر و پاداش می‌دهند و هرکس این سوره را بنویسد و در منزلش نگاه داشته و اسم همه‌ی افراد آن خانه را که دردی داشته باشند، بر آن بخواند، دردشان درمان می‌شود و هرکس آن را در تشتی گذاشته و با آبی پاک آن را بشوید و با آن خمیر درست کند و سپس نان بپزد و نام مظنونان [به دزدی] را بر آن بخواند، [پس] به هر فردی، تکّه‌ای از آن نان بدهد [می‌تواند دزد واقعی را تشخیص بدهد بدین‌ترتیب که اگر] متّهم اصلی آن را بخورد، هرگز توانایی بلعیدن آن تکّه نان را نداشته و به سرقت خود، اعتراف خواهد نمود.
آیه الر تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكيمِ [1]
الر اين آياتِ كتابِ حكيم است (كتابى حكمت آميز و استوار).
الصّادق (علیه السلام)- وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَمَّا بَعَثَ مُوسَی‌بْنَ‌عِمْرَانَ (علیه السلام). ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ، لَمْ یَکُنْ فِیهِمْ {أَحَدٌ}إِلَّا أَخَذُوا عَلَیْهِمُ الْعُهُودَ، وَ الْمَوَاثِیقَ لَیُؤْمِنُنَّ بِمُحَمَّدٍ الْعَرَبِیِّ الْأُمِّیِّ الْمَبْعُوثِ بِمَکَّهًَْ، الَّذِی یُهَاجِرُ {مِنْهَا} إِلَی الْمَدِینَهًِْ، یَأْتِی بِکِتَابٍ بِالْحُرُوفِ الْمُقَطَّعَهًِْ افْتِتَاحَ بَعْضِ سُوَرِهِ، یَحْفَظُهُ {بَعْضُ} أُمَّتِهِ، فَیَقْرَءُونَهُ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَ مُشَاهًًْ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ، یُسَهِّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حِفْظَهُ عَلَیْهِمْ. وَ یَقْرِنُونَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَخَاهُ وَ وَصِیَّهُ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) الْآخِذَ عَنْهُ عُلُومَهُ الَّتِی عَلَّمَهَا، وَ الْمُتَقَلِّدَ عَنْهُ الْأَمَانَهًَْ الَّتِی قَلَّدَهَا، وَ مُذَلِّلَ کُلِّ مَنْ عَانَدَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِسَیْفِهِ الْبَاتِرِ وَ مُفْحِمَ کُلِّ مَنْ جَادَلَهُ وَ خَاصَمَهُ بِدَلِیلِهِ الْقَاهِرِ، یُقَاتِلُ عِبَادَ اللَّهِ عَلَی تَنْزِیلِ کِتَابِ اللَّهِ حَتَّی یَقُودَهُمْ إِلَی قَبُولِهِ طَائِعِینَ وَ کَارِهِینَ. ثُمَ إِذَا صَارَ مُحَمَّدٌ إِلَی رِضْوَانِ اللَّهِ تَعَالَی، وَ ارْتَدَّ کَثِیرٌ مِمَّنْ کَانَ أَعْطَاهُ ظَاهِرَ الْإِیمَانِ، وَ حَرَّفُوا تَأْوِیلَاتِهِ، وَ غَیَّرُوا مَعَانِیَهُ، وَ وَضَعُوهَا عَلَی خِلَافِ وُجُوهِهَا، قَاتَلَهُمْ بَعْدَ {ذَلِکَ}عَلَی تَأْوِیلِهِ حَتَّی یَکُونَ إِبْلِیسُ الْغَاوِی لَهُمْ هُوَ الْخَاسِئُ الذَّلِیلُ الْمَطْرُودُ {الْمَلْعُونُ} الْمَغْلُوبُ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ أَظْهَرَهُ بِمَکَّهًَْ ثُمَّ سَیَّرَهُ مِنْهَا إِلَی الْمَدِینَهًِْ وَ أَظْهَرَهُ بِهَا ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الْکِتَابَ وَ جَعَلَ افْتِتَاحَ سُورَتِهِ الْکُبْرَی بِالم یَعْنِی الم ذلِکَ الْکِتابُ وَ هُوَ ذَلِکَ الْکِتَابُ الَّذِی أَخْبَرْتُ أَنْبِیَائِیَ السَّالِفِینَ (أَنِّی سَأُنْزِلُهُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) لا رَیْبَ‌فِیهِ فَقَدْ ظَهَرَ کَمَا أَخْبَرَهُمْ بِهِ أَنْبِیَاؤُهُمْ (أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) یُنْزَلُ عَلَیْهِ کِتَابٌ مُبَارَکٌ لَا یَمْحُوهُ الْبَاطِلُ یَقْرَؤُهُ هُوَ وَ أُمَّتُهُ عَلَی سَائِرِ أَحْوَالِهِمْ ثُمَّ الْیَهُودُ یُحَرِّفُونَهُ عَنْ جِهَتِهِ وَ یَتَأَوَّلُونَهُ عَلَی غَیْرِ جِهَتِهِ وَ یَتَعَاطَوْنَ التَّوَصُّلَ إِلَی عِلْمِ مَا قَدْ طَوَاهُ اللَّهُ عَنْهُمْ مِنْ حَالِ أَجَلِ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ کَمْ مُدَّهًُْ مُلْکِهِمْ فَجَاءَ إِلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مِنْهُمْ جَمَاعَهًٌْ فَوَلَّی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) مُخَاطَبَتَهُمْ فَقَالَ قَائِلُهُمْ إِنْ کَانَ مَا یَقُولُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) حَقّاً لَقَدْ عَلِمْنَا کَمْ قَدْرُ مُلْکِ أُمَّتِهِ هُوَ إِحْدَی وَ سَبْعُونَ سَنَهًًْ الْأَلِفُ وَاحِدٌ وَ اللَّامُ ثَلَاثُونَ وَ الْمِیمُ أَرْبَعُونَ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَمَا تَصْنَعُونَ بِالمص وَ قَدْ أُنْزِلَتْ عَلَیْهِ قَالُوا هَذِهِ إِحْدَی وَ سِتُّونَ وَ مِائَهًُْ سَنَهًٍْ قَالَ فَمَا ذَا تَصْنَعُونَ بِالر وَ قَدْ أُنْزِلَتْ عَلَیْهِ فَقَالُوا هَذِهِ أَکْثَرُ هَذِهِ مِائَتَانِ وَ إِحْدَی وَ ثَلَاثُونَ سَنَهًًْ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَمَا تَصْنَعُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِ المر قَالُوا هَذِهِ مِائَتَانِ وَ إِحْدَی وَ سَبْعُونَ سَنَهًًْ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَوَاحِدَهًٌْ مِنْ هَذِهِ لَهُ أَوْ جَمِیعُهَا لَهُ فَاخْتَلَطَ کَلَامُهُمْ فَبَعْضُهُمْ قَالَ لَهُ وَاحِدَهًٌْ مِنْهَا وَ بَعْضُهُمْ قَالَ بَلْ یُجْمَعُ لَهُ کُلُّهَا وَ ذَلِکَ سَبْعُمِائَهًٍْ وَ أَرْبَعُ وَ ثَلَاثُونَ سِنِینَ ثُمَّ یَرْجِعُ الْمُلْکُ إِلَیْنَا یَعْنِی إِلَی الْیَهُودِ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَ کِتَابٌ مِنْ کُتُبِ اللَّهِ نَطَقَ بِهَذَا أَمْ آرَاؤُکُمْ دَلَّتْکُمْ عَلَیْهِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ کِتَابُ اللَّهِ نَطَقَ بِهِ وَ قَالَ آخَرُونَ مِنْهُمْ بَلْ آرَاؤُنَا دَلَّتْ عَلَیْهِ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَأْتُوا بِالْکِتَابِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ یَنْطِقُ بِمَا تَقُولُونَ فَعَجَزُوا عَنْ إِیرَادِ ذَلِکَ وَ قَالَ لِلْآخَرِینَ فَدُلُّونَا عَلَی صَوَابِ هَذَا الرَّأْیِ فَقَالُوا صَوَابُ رَأْیِنَا دَلِیلُهُ أَنَّ هَذَا حِسَابُ الْجُمَّلِ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) کَیْفَ دَلَّ عَلَی مَا تَقُولُونَ وَ لَیْسَ فِی هَذِهِ الْحُرُوفِ إِلَّا مَا اقْتَرَحْتُمْ بِلَا بَیَانٍ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ قِیلَ لَکُمْ إِنَّ هَذِهِ الْحُرُوفَ لَیْسَتْ دَالَّهًًْ عَلَی هَذِهِ الْمُدَّهًِْ لِمُلْکِ أُمَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ لَکِنَّهَا دلالهًْ {دَالَّهًٌْ} عَلَی‌أَنَّ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ قَدْ لُعِنَ بِعَدَدِ هَذَا الْحِسَابِ أَوْ أَنَّ عَدَدَ ذَلِکَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ وَ مِنَّا بِعَدَدِ هَذَا الْحِسَابِ دَرَاهِمُ أَوْ دَنَانِیرُ أَوْ أَنَّ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ دَیْنٌ عَدَدَ مَا لَهُ مِثْلَ عَدَدِ هَذَا الْحِسَابِ قَالُوا یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) لَیْسَ شَیْءٌ مِمَّا ذَکَرْتَهُ مَنْصُوصاً عَلَیْهِ فِی الم وَ المص‌وَ الر وَ المر فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ لَا شَیْءَ مِمَّا ذَکَرْتُمُوهُ مَنْصُوصٌ عَلَیْهِ فِی الم وَالمص وَ الر وَ المر فَإِنْ بَطَلَ قَوْلُنَا لِمَا قُلْنَا بَطَلَ قَوْلُکَ لِمَا قُلْتَ فَقَالَ خَطِیبُهُمْ وَ مِنْطِیقُهُمْ لَا تَفْرَحْ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنْ عَجَزْنَا عَنْ إِقَامَهًِْ حُجَّهًٍْ فِیمَا تَقُولُهُنَّ عَلَی دَعْوَانَا فَأَیُّ حُجَّهًٍْ لَکَ فِی دَعْوَاکَ إِلَّا أَنْ تَجْعَلَ عَجْزَنَا حُجَّتَکَ فَإِذَا مَا لَنَا حُجَّهًٌْ فِیمَا نَقُولُ وَ لَا لَکُمْ حُجَّهًٌْ فِیمَا تَقُولُونَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَا سَوَاءَ إِنَّ لَنَا حُجَّهًًْ هِیَ الْمُعْجِزَهًُْ الْبَاهِرَهًُْ ثُمَّ نَادَی جِمَالَ الْیَهُودِ یَا أَیَّتُهَا الْجِمَالُ اشْهَدِی لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ لِوَصِیِّهِ (علیه السلام) فَتَبَادَرَ الْجِمَالُ صَدَقْتَ صَدَقْتَ یَا وَصِیَّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ کَذَبَ هَؤُلَاءِ الْیَهُودُ.
امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند حضرت موسی (علیه السلام) و سایر پیامبران (بعد از او را مبعوث نمود، از همه‌ی آن‌ها بدون استثناء پیمان گرفتند؛ که ایمان آورند به محمّد (صلی الله علیه و آله) عربی امّی که در مکّه مبعوث می‌شود و به مدینه هجرت می‌کند. او کتابی خواهد آورد که در آغاز بعضی از سوره‌هایش، حروف مقطّعه وجود دارد. امّتش آن (قرآن) را حفظ می‌کنند و در تمام احوال خود؛ چه ایستاده و چه نشسته و چه در حال راه‌رفتن باشند می‌خوانند. خداوند حفظ آن را بر ایشان ساده می‌کند و آن‌ها علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، وصی و برادر محمّد (صلی الله علیه و آله) را با او همراه و قرین می‌دانند. که [علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)] حافظ علومی است که [محمّد (صلی الله علیه و آله)] به او آموخته و در اختیار دارد. به امانتی را که [محمّد (صلی الله علیه و آله)] به او سپرده، پایبند است. با شمشیر برّان خویش تمام دشمنان محمّد (صلی الله علیه و آله) را خوار و ذلیل می‌کند و با دلایل رسای خود بداندیشان را محکوم می‌نماید. با مردم بنا به تنزیل قرآن به پیکار برمی‌خیزد تا آن‌ها را به پذیرفتن دین وا دارد؛ چه بخواهند و چه نخواهند. سپس بعد از درگذشت پیامبر (صلی الله علیه و آله) گروهی که به ظاهر ایمان آورده بودند مرتد شده و قرآن را تحریف نمودند و معانی آن را تغییر دادند و برخلاف واقع تفسیر نمودند. در این هنگام و تا آنگاه که شیطان، گمراه‌کننده‌ی آنان است و موجب زیان و ذلّت و بدبختی ایشان می‌گردد. او (امام علی (علیه السلام)) با آنان از روی تأویل قرآن به پیکار می‌پردازد. هنگامی‌که خداوند پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را در مکّه، مبعوث و به‌سوی مدینه رهسپار نمود، او را در آنجا مستقرّ کرد و قرآن را بر او نازل فرمود. پس در آغاز بزرگترین سوره‌ی آن الم را قرار داد؛ یعنی این آیه‌ی شریفه‌ی الم ذلِکَ الْکِتابُ که منظور، این است که [این] همان کتابی است که به پیامبران پیشینم خبر داده بودم که بر تو نازل خواهم کرد. که شک و شبهه‌ای در آن نیست؛ (بقره/۲۱) همان‌طور که پیامبران آنان (امّت‌های پیشین و به خصوص یهود) به آنان خبر داده بودند، بر آنان آشکار شد که بر محمّد (صلی الله علیه و آله) کتابی نازل خواهد شد که باطل آن را محو و نابود نخواهد کرد. او و امّتش قرآن را در حالات و امور جاری خود می‌خوانند. با این‌حال یهودیان برخلاف واقع معنای واقعی، آن را تحریف می‌کنند و آن را در معنایی مخالف با حقیقت، توجیه می‌نمایند و پیوسته می‌خواهند از مدّت زمان بقای حکومت این امّت که خداوند آن‌ها را از چنین اطّلاعی محروم نموده مطّلع شوند. عدّه‌ای از یهودیان نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند که پیامبر (صلی الله علیه و آله)، علی (علیه السلام) را برای جواب‌گویی به‌سوی آنان فرستاد. یکی از آنان گفت: «اگر آنچه محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌گوید، واقعیّت داشته باشد، ما می‌دانیم که مقدار حکومت او و بقای امّتش هفتادویک سال است. زیرا [طبق حروف ابجد] الف یک، لام سی و میم چهل است». علی (علیه السلام) فرمود: «پس المص را چه می‌کنید که بر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است»؟ گفتند: «این هم صدوشصت‌ویک سال می‌شود». فرمود: «الر را چه می‌کنید که بر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است»؟ گفتند: «مقدار آن بیشتر است که دویست‌وسی‌ویک سال می‌شود». سپس علی (علیه السلام) فرمود: «درباره‌ی المر چه می‌گویید»؟ گفتند: «حالا دویست و هفتاد و یک‌سال». علی (علیه السلام) فرمود: «یکی از این حروف مقطّعه [نشان‌دهنده‌ی مدّت زمان زیست این امّت است] یا همه‌ی آن‌ها»؟ ایشان با اختلاف جواب دادند. بعضی گفتند: «یکی از آن‌ها»؛ برخی دیگر گفتند: «همه‌ی آن‌ها جمع می‌شود که روی هم هفتصدوسی‌وچهار سال می‌شود و بعد قدرت به دست یهودیان خواهد افتاد». علی (علیه السلام) فرمود: «آیا کتابی از کتاب‌های آسمانی این مطلب را گفته یا برطبق نظر خود توجیه می‌نماید»؟ بعضی گفتند: «کتاب خدا چنین گفته است»! و برخی مدّعی شدند که «این ادّعای خود ماست». علی (علیه السلام) فرمود: «آن کتابی را که از طرف خدا نازل شده و چنین مطلبی را بیان کرده بیاورید. امّا آن‌ها نتوانستند [چنین کتابی] بیاورند. [حضرت] به آن عدّه‌ی دیگر نیز فرمود: «دلیلی بر صحّت ادّعای خود بیاورید». گفتند: «دلیل گفتار ما حساب جملات ابجد است». علی (علیه السلام) فرمود: «چگونه چنین حرفی را می‌زنید درحالی‌که در این حروف چیزی نیست که شاهد گفتار شما باشد؟ چه می‌گویید اگر کسی مدّعی شود که این حروف، شاهد مدّت زمان زندگانی و عمر امّت حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) نیست؛ بلکه نشانه‌ی آن است که هرکدام از شما به تعداد حساب این حروف مورد لعنت خدا هستید؛ یا هرکدام از شما و ما به مقدار همین عدد که محاسبه شده درهم و دینار داریم. یا اینکه بگوید این حروف گواه است که هرکدام از شما به مقدار جمع اعداد این حروف به علی (علیه السلام) بدهکار هستید»؟! گفتند: «ای اباالحسن (علیه السلام)! هرگز آنچه تو می‌گویی از الم و المص و الر و المر فهمیده نمی‌شود». علی (علیه السلام) فرمود: «آنچه شما نیز ادّعا می‌کنید از الم و المص و الر و المر فهمیده نمی‌شود. اگر گفتار ما با کلامی که گفتیم رد شود گفتار شما نیز با کلام خودتان رد می‌شود». یکی از سخنوران آن‌ها گفت: «ای علی (علیه السلام)! [از اینکه گفتار ما را به‌واسطه‌ی نداشتن دلیل رد کردی خوشحال نباش] اگر ما نتوانستیم درباره‌ی سخنان تو، برای احقاق ادّعای خود دلیلی بیاوریم، [ادّعای شما نیز دلیلی ندارد]؛ چه دلیلی بر ادّعای خود داری غیر از اینکه عجز و ناتوانی ما را در ارائه‌ی دلیل، به‌منزله‌ی حجّت و نشانه‌ی راستگوبودن خود بدانی؟ همان‌طور که ما دلیل و حجّتی نداریم، شما نیز دلیل ندارید». علی (علیه السلام) فرمود: «نه! ما با شما برابر نیستیم؛ ما دلیل داریم که دلیل ما همان «معجزه‌ای آشکار» است». سپس رو به شتران یهود نموده و آن‌ها را چنین خواند: «ای شتران! گواهی دهید برای [حقّانیّت] محمّد (صلی الله علیه و آله) و وصیّ او»! شتران فوراً بانگ زدند که: «راست می‌گویی! راست می‌گویی ای وصیّ محمّد (صلی الله علیه و آله) و این یهودیان دروغ می‌گویند»!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَر (علیه السلام)قَالَ إِنَّ حُیَیَّ‌بْنَ‌أَخْطَبَ وَ أَبَا یَاسِرِ‌بْنَ‌أَخْطَبَ وَ نَفَراً مِنَ الْیَهُودِ مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ أَتَوْا رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا لَهُ أَ لَیْسَ فِیمَا تَذْکُرُ فِیمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ الم قَالَ بَلَی قَالُوا أَتَاکَ بِهَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) مِنْ عِنْدِ اللَّهِ قَالَ نَعَمْ قَالُوا لَقَدْ بُعِثَ أَنْبِیَاءُ (قَبْلَکَ مَا نَعْلَمُ نَبِیّاً مِنْهُمْ أَخْبَرَ مَا مُدَّهًُْ مُلْکِهِ وَ مَا أَکَلَ أُمَّتُهُ غَیْرَکَ قَالَ فَأَقْبَلَ حُیَیُّ‌بْنُ‌أَخْطَبَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُمْ الْأَلِفُ وَاحِدٌ وَ اللَّام‌ثَلَاثُونَ وَ الْمِیمُ أَرْبَعُونَ فَهَذِهِ إِحْدَی وَ سَبْعُونَ سَنَهًًْ فَعَجَبٌ مِمَّنْ یَدْخُلُ فِی دِینٍ مُدَّهًُْ مُلْکِهِ وَ أَکْلِ أُمَّتِهِ إِحْدَی وَ سَبْعُونَ سَنَهًًْ قَالَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) هَلْ مَعَ هَذَا غَیْرُهُ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَهَاتِهِ ... قَالَ الر قَالَ هَذَا أَثْقَلُ وَ أَطْوَلُ الْأَلِفُ وَاحِدٌ وَ اللَّامُ ثَلَاثُونَ وَ الرَّاءُ مِائَتَانِ ... ثُمَّ قَالَ أَبُو یَاسِرٍ لِحُیَیٍّ أَخِیهِ وَ مَا یُدْرِیکَ لَعَلَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) قَدْ جَمَعَ هَذَا کُلَّهُ وَ أَکْثَرَ مِنْهُ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنَّ هَذِهِ الْآیَاتِ أُنْزِلَتْ فِیهِمْ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ وَ هِیَ تَجْرِی فِی وُجُوهٍ أُخَرَ عَلَی غَیْرِ مَا تَأَوَّلَ بِهِ حُیَیُّ‌بْنُ‌أَخْطَبَ وَ أَخُوهُ أَبُو یَاسِرٍ وَ أَصْحَابُهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- محمّدبن‌قیس از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: حُیّی‌بن‌اخطب و ابویاسربن‌اخطب و چند نفر از یهودیان نجران خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رسیدند و گفتند: «مگر در کتابی که بر شما نازل شده نمی‌گویی الم»؟ فرمود: «بله»! گفتند: «آن را جبرئیل از نزد خداوند برایت آورده است»؟ فرمود: «بلی»! گفتند: «در میان انبیاء (گذشته سراغ نداریم کسی جز تو، مدّت حکومت و قدرت ملّت و امّت خود را بیان کرده باشد». در این هنگام حُیّی‌بن‌اخطب رو به یاران خود نمود و گفت: « «الف» یک، «لام» سی و «میم» چهل است و مجموع آن‌ها هفتادویک می‌شود». تعجّب می‌کنم از مردمی که این دین را برمی‌گزینند. با اینکه تمام مدّت عمرش هفتادویک سال است». و رو به‌جانب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نموده و گفت: «آیا جز این است که من گفتم»؟ فرمود: «بلی»! گفت: «بگو چیست»؟ فرمود: «الر». گفت: «این سنگین‌تر و طولانی‌تر است؛ الف یک، لام سی، را دویست». سپس ابویاسر به برادر خود، حُیّی گفت: «تو که نمی‌دانی شاید برای محمّد (صلی الله علیه و آله) تمام این ارقام و بیشتر از آن‌ها جمع شده است». امام باقر (علیه السلام) فرمود: «این آیات درباره‌ی آن‌ها نازل شد: قسمتی از آن، آیات «محکم» [صریح و روشن] است که اساس این کتاب می‌باشد [و هرگونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به این‌ها، برطرف می‌گردد]. و قسمتی از آن، «متشابه» است [آیاتی که به خاطر بالابودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اوّل، احتمالات مختلفی در آن می‌رود ولی با توجّه به آیات محکم، تفسیر آن‌ها آشکار می‌گردد]. (آل‌عمران/۷) این آیات دارای وجوهی دیگر است؛ برخلاف آنچه حیی‌بن‌اخطب و برادر و یارانش تفسیر نمودند».
الباقر (علیه السلام)- أَبُولَبِیدٍ‌الْمَخْزُومِیُّ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنَّ فِی حُرُوفِ الْقُرْآنِ الْمُقَطَّعَهًِْ لَعِلْماً جَمّاً إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَنْزَلَ الم ذلِکَ الْکِتابُ فَقَامَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی ظَهَرَ نُورُهُ وَ ثَبَتَتْ کَلِمَتُهُ وَ وُلِدَ یَوْمَ وُلِدَ وَ قَدْ مَضَی مِنَ الْأَلْفِ السَّابِعِ مِائَهًُْ سَنَهًٍْ وَ ثَلَاثُ سِنِینَ ثُمَّ قَالَ وَ تِبْیَانُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ فِی الْحُرُوفِ الْمُقَطَّعَهًِْ إِذَا عَدَدْتَهَا مِنْ غَیْرِ تَکْرَارٍ وَ لَیْسَ مِنْ حُرُوفٍ مُقَطَّعَهًٍْ حَرْفٌ یَنْقَضِی إِلَّا وَ قِیَامُ قَائِمٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ عِنْدَ انْقِضَائِهِ ثُمَّ قَالَ الْأَلِفُ وَاحِدٌ وَ اللَّامُ ثَلَاثُونَ وَ الْمِیمُ أَرْبَعُونَ وَ الصَّادُ تِسْعُونَ فَذَلِکَ مِائَهًٌْ وَ إِحْدَی وَ سِتُّونَ ثُمَّ کَانَ بَدْوُ خُرُوجِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) الم الله فَلَمَّا بَلَغَتْ مُدَّتُهُ قَامَ قَائِمُ وُلْدِ الْعَبَّاسِ عِنْدَ المص وَ یَقُومُ قَائِمُنَا عِنْدَ انْقِضَائِهَا بِ الر فَافْهَمْ ذَلِکَ وَ عِهِ وَ اکْتُمْهُ.
امام باقر (علیه السلام)- ابولَبید مخزومی گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: در حروف مقطعه‌ی قرآن، علم سرشاری است. وقتی خداوند الم ذلِکَ الْکِتابُ را نازل فرمود، محمّد (صلی الله علیه و آله) قیام کرد تا آنجا که نور او آشکار گشت و سخنانش [در دل‌های مردم] جای گرفت. و در روز تولّدش درحالی به دنیا آمد که از هزاره‌ی هفتم، صدوسه سال گذشته بود. (هنگام ولادت او هفت‌هزاروصدوسه سال از آغاز خلقت آدم ابوالبشر (علیه السلام) می‌گذشت). سپس فرمود: «بیان این نکته، در حروف مقطّعه‌ی قرآن، وقتی بدون تکرار آن‌ها را بشماری هست. هیچ‌یک از [زمان معادل با] این حروف نمی‌گذرد جز اینکه یکی از بنی‌هاشم در آن زمان قیام می‌کند». امام (علیه السلام) افزود: « «الف» یک٬ «لام» سی٬ «میم» چهل و «صاد» در [المص] نود است که جمعاً صدوشصت‌ویک می‌باشد. که مطابق زمان آغاز قیام امام حسین (علیه السلام) طبق: الم، اللَّه است که هیچ خدایی جز او نیست. (آل‌عمران/۱۲) (حروف مقطّعه‌ی سوره‌ی آل‌عمران) بود. وقتی مدّت او به‌سر رسید، فردی از فرزندان عباس [در سالی] مصادف با عدد المص قیام می‌کند و چون زمان او نیز بگذرد قائم ما (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در [سال مطابق با عدد] الر قیام می‌کند. این مطلب را بفهم و در خاطر بسپار و [از دشمنان] پوشیده دار».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سُفْیَانَ الثَّوْرِیِّ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) یَا ابْنَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَل الر ... قَالَ (علیه السلام) الر مَعْنَاهُ أَنَا اللَّهُ الرَّءُوف.
امام صادق (علیه السلام)- [از سفیان ثوری نقل شده است]: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! معنای الر چیست»؟ فرمود: «معنایش این است که: منم خدای بسیار مهربان و رئوف».
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الر هُوَ حَرْفٌ مِنْ حُرُوفِ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ الْمُنْقَطِعِ فِی الْقُرْآنِ فَإِذَا أَلَّفَهُ الرَّسُولُ أَوِ الْإِمَامُ فَدَعَا بِهِ أُجِیبَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الر، از جمله حروف مقطّعه‌ی قرآن است که بر اسم اعظم دلالت می‌کند. اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) یا امام (علیه السلام)، این حروف را کنار هم گذاشته و با آن‌ها دعا کنند، دعایشان مستجاب می‌شود.
آیه أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا إِلى رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ النَّاسَ وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قالَ الْكافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبينٌ [2]
آيا براى مردم، موجب شگفتى بود كه به مردى از آن‌ها وحى فرستاديم [و گفتيم]: «مردم را [از عواقب كفر و گناه] بيم ده، و به كسانى كه ايمان آورده‌اند بشارت ده كه براى آن‌ها، سابقه‌ي نيك (نيكنامى و پاداش) نزد پروردگارشان است»؟! [امّا] كافران گفتند: «اين مرد، ساحر آشكارى است»!
الصّادق (علیه السلام)- قَالَ وَلَایَهًُْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام)- [در مورد سخن خداوند متعال]: بَشِّر الَّذینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ؛ فرمود: «[مقصود]، ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ تَقُولُ عِنْدَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَیْضاً الْحَمْدُ لِلَّه ... اللَّهُمَّ إِنَّکَ بَشَّرْتَنِی عَلَی لِسَانِ نَبِیِّکَ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتَ فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ وَ قُلْتَ وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ اللَّهُمَّ وَ إِنِّی بِکَ مُؤْمِنٌ وَ بِجَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ (فَلَا تَقِفْنِی بَعْدَ مَعْرِفَتِهِمْ مَوْقِفاً تَفْضَحُنِی بِهِ عَلَی رُءُوسِ الْخَلَائِقِ بَلْ قِفْنِی مَعَهُمْ وَ تَوَفَّنِی عَلَی التَّصْدِیقِ بِهِمْ فَإِنَّهُمْ عَبِیدُکَ وَ أَنْتَ خَصَصْتَهُمْ بِکَرَامَتِکَ وَ أَمَرْتَنِی بِاتِّبَاعِهِم.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- در هنگام زیارت قبر امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌گویی: حمد سزاوار خداوند است... خداوندا! تو با زبان پیامبرت به من بشارت داده و فرمودی: بشارت ده به بندگان؛ همان کسانی که سخنان را می‌شنوند و از نیکوترین آن‌ها پیروی می‌کنند. (زمر/۱۸) و فرمودی: وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ، خداوندا! من به تو و تمامی پیامبرانت ایمان دارم، پس بعد از شناخت آنان، مرا در جایی نگه مدار که در مقابل آفریدگانت آشکارا رسوایم نمایی، بلکه مرا با ایشان نگاه دار و درحالی‌که آنان را تصدیق می‌کنم از دنیا ببر! چراکه ایشان بندگان تو هستند و تو کرامت خود را به ایشان اختصاص داده‌ای و به من امر کردی که از ایشان اطاعت کنم.
الصّادق (علیه السلام)- فَقَالَ هُوَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- [در مورد سخن خداوند متعال]: وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ؛ فرمود: «[مقصود]، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است».
الصّادق (علیه السلام)- شَفَاعَهًُْ النَّبِی (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- [منظور] شفاعت محمّد (صلی الله علیه و آله) است.
الصّادق (علیه السلام)- هُوَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَ الْأَئِمَّهًُْ (.
امام صادق (علیه السلام)- [منظور] پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (هستند.
آیه إِنَّ رَبَّكُمُ اللهُ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ في سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ ما مِنْ شَفيعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذلِكُمُ اللهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَ فَلا تَذَكَّرُونَ [3]
پروردگار شما، خداوندى است كه آسمان‌ها و زمين را در شش روز (شش دوران) آفريد؛ سپس بر تخت [قدرت] قرار گرفت، و به تدبير كار[جهان] پرداخت؛ هيچ شفاعت‌كننده‌اى، بى‌اذن او نيست؛ اين است خداوند، پروردگار شما! پس او را پرستش كنيد. آيا متذكّر نمى‌شويد؟!
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْخَیْرَ یَوْمَ الْأَحَدِ وَ مَا کَانَ لِیَخْلُقَ الشَّرَّ قَبْلَ الْخَیْرِ وَ فِی یَوْمِ الْأَحَدِ وَ الْإِثْنَیْنِ خَلَقَ الْأَرَضِینَ وَ خَلَقَ أَقْوَاتَهَا فِی یَوْمِ الثَّلَاثَاءِ وَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ یَوْمَ الْخَمِیسِ وَ خَلَقَ أَقْوَاتَهَا یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند، خوبی را در روز یکشنبه خلق کرده و این‌چنین نبوده که بدی را قبل از خوبی آفریده باشد. در روز یکشنبه و دوشنبه زمین‌ها را آفرید و در روز سه‌شنبه موجودات در آن را خلق کرد. در روز چهارشنبه و پنجشنبه آسمان‌ها را پدید آورد و در روز جمعه موجودات در آن را آفرید. [به‌همین‌خاطر است] سخن پروردگار متعال: آسمان‌ها و زمین و آنچه را میان این دو وجود دارد، در شش روز (شش دوران) آفرید. (فرقان/۵۹)
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ فَالسَّنَهًُْ تَنْقُصُ سِتَّهًَْ أَیَّام.
امام صادق (علیه السلام)- خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی سِتَّةِ أَیَّامٍ؛ بنابراین شش روز از هرسال کاهش پیدا کرده است.
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ خَلَقَ الشُّهُورَ اثْنَیْ عَشَرَ شَهْراً وَ هِیَ ثَلَاثُمِائَهًٍْ وَ سِتُّونَ یَوْماً فَحَجَرَ مِنْهَا سِتَّهًَْ أَیَّامٍ خَلَقَ فِیهَا السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ فَمِنْ ثَمَّ تَقَاصَرَتِ الشُّهُورُ.
امام باقر (علیه السلام)- خداوند تعداد ماه‌ها را دوازده ماه قرار داد که [مجموعاً] سیصدوشصت روز می‌باشد. سپس شش روز از آن مدّت را نگه داشت و آسمان‌ها و زمین را آفرید و از همین جاست که ماه‌ها کوتاه شده است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ خَلَقَ الْأَرْضَ قَبْلَ السَّمَاءِ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ لِتَدْبِیرِ الْأُمُورِ.
امام علی (علیه السلام)- خدایی که یادش بزرگ و نامش مقدّس است، زمین را پیش از آسمان آفرید. سپس بر تخت [قدرت] قرار گرفت و به تدبیر امور پرداخت.
الصّادق (علیه السلام)- قَوْلُهُ الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی یَقُولُ عَلَی الْمُلْکِ احْتَوَی.
امام صادق (علیه السلام)- [معنای] آیه: همان بخشنده‌ای که بر عرش مسلّط است. (طه/۵) این است که [خداوند] بر ملک، فراگیر و مسلّط است.
الرّضا (علیه السلام)- مُدَبِّرٌ لَا بِحَرَکَهًْ.
امام رضا (علیه السلام)- خداوند مدبّر است امّا نه به‌واسطه‌ی نیاز به حرکت؛ [بلکه به مجرّد قصد و اراده به تدبیر امور می‌پردازد].
آیه إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَميعاً وَعْدَ اللهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ بِالْقِسْطِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَميمٍ وَ عَذابٌ أَليمٌ بِما كانُوا يَكْفُرُونَ [4]
بازگشت همه‌ي شما تنها به‌سوى اوست. خداوند وعده‌ي حقّى فرموده؛ او آفرينش را آغاز مى‌كند، سپس آن را باز مى‌گرداند، تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، به عدالت جزا دهد؛ و براى كسانى كه كافر شدند، نوشابه‌اى از آب سوزان و عذابى دردناك است، به سزاى آنكه كفر مي‌ورزيدند!
الرّضا (علیه السلام)- عن حسن‌بن‌محمدنوفلی حَضَرَ مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ وَ جَرَی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ سُلَیْمَانَ‌الْمَرْوَزِیِّ کَلَامٌ فِی الْبَدَاءِ بِمَعْنَی الظُّهُورِ لِتَغَیُّرِ الْمَصْلَحَهًِْ وَ اسْتَشْهَدَ (علیه السلام) بِآیٍ کَثِیرَهًٍْ مِنَ الْقُرْآنِ عَلَی صِحَّهًِْ ذَلِکَ مِثْلِ قَوْلِ اللَّهِ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَ یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ ما یَشاءُ وَ یَمْحُوا اللهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ ما یُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَ لا یُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللهِ وَ أَمْثَالِ ذَلِک.
امام رضا (علیه السلام)- از حسن‌بن‌محمّد نوفلی نقل شده است: امام رضا (علیه السلام) در مجلس مأمون حاضر شد و چون سلیمان‌مروزی در آن مجلس حاضر بود، میان او و امام (علیه السلام) در مورد «بِداء» به‌معنی ظهور به تغییر مصلحت گفتگویی انجام شد و آن حضرت (علیه السلام) به‌عنوان شاهد از قرآن آیات فراوانی در تأیید آن آورد مثل کلام خدای تعالی و او هرچه بخواهد در آفرینش می‌افزاید. (فاطر/۱) و خداوند هرچه را بخواهد محو، و هرچه را بخواهد اثبات می‌کند. (رعد/۳۹) و هیچ‌کس عمر طولانی نمی‌کند، یا از عمرش کاسته نمی‌شود. (فاطر/۱۱) و گروهی دیگر، به فرمان خدا واگذار شده‌اند. (توبه/۱۰۶) و امثال این آیات.