آیه لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ لا تَبْديلَ لِكَلِماتِ اللهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ [64]
شادمانى [حقيقى] در زندگى دنيا و در آخرت تنها براى آن‌هاست؛ وعده‌هاى الهى تخلّف‌ناپذير است! اين است آن رستگارى و پيروزى بزرگ!
الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ لِأَصْحَابِهِ هَلْ مِنْ مُبَشِّرَاتٍ یَعْنِی بِهِ الرُّؤْیَا.
امام رضا (علیه السلام)- زمانی‌که صبح می‌شد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) به یارانش می‌فرمود: «آیا مژده‌دهندگانی هست»؟ و مقصود ایشان خواب و رؤیا بود. (یعنی آیا کسی خواب خوبی دیده است)؟
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الرُّؤْیَا الصَّالِحَهًُْ یُبَشَّرُ بِهَا الْمُؤْمِنُ جُزْءٌ مِنْ سِتَّهًٍْ وَ أَرْبَعِینَ جُزْءاً مِنَ النُّبُوَّهًِْ فَمَنْ رَأَی ذَلِکَ فَلْیُخْبِرْ بِهَا وَادّاً وَ مَنْ رَأَی سِوَی ذَلِکَ فَإِنَّمَا هُوَ مِنَ الشَّیْطَانِ لِیَحْزُنَهُ فَلْیَنْفِثْ عَنْ یَسَارِهِ ثَلَاثاً وَ لَا یُخْبِرْ بِهَا أَحَداً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خواب نیکو که در آن مؤمن را بشارتی باشد، یک جزء از چهل‌وشش جزء مقام نبوّت است. پس هرکس که چنین خوابی دید به دوستان خود بگوید. امّا اگر خوابی غیر از این دید (خواب بد) بداند که آن خواب از [القائات] شیطان است تا او را محزون کند؛ در این حال سه بار به سمت چپ خود بدمد و کسی را از آن باخبر نکند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی لَهُمُ الْبُشْرَی فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فَهِیَ الرُّؤْیَا الْحَسَنَهًُْ یَرَاهَا الْمُؤْمِنُ فَیُبَشَّرُ بِهَا فِی دُنْیَاهُ وَ أَمَّا قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ فِی الْآخِرَهًِْ فَإِنَّهَا بِشَارَهًُْ الْمُؤْمِنِ عِنْدَ الْمَوْتِ یُبَشَّرُ بِهَا عِنْدَ مَوْتِهِ أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لَکَ وَ لِمَنْ یَحْمِلُکَ إِلَی قَبْرِکَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اما جمله‌ی لَهُمُ الْبُشْرَی فِی الحَیاةِ الدُّنْیَا همان خواب و رؤیای خوش [صادقانه] است که مؤمن در خواب آن را می‌بیند و به‌واسطه‌ی آن در دنیا مژده داده می‌شود. امّا جمله‌ی فِی الآخِرَةِ بشارت‌دادن به مؤمن، هنگام مرگ است که در وقت مردن به او چنین مژده داده می‌شود که خداوند، تو و کسی که تو را تا قبر می‌رساند [و جنازه‌ی تو را تشییع می‌کند]، آمرزیده است.
الصّادق (علیه السلام)- هُوَ أَنْ یُبَشِّرَاهُ بِالْجَنَّهًِْ عِنْدَ الْمَوْتِ یَعْنِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام)- [این آیه] معنایش این است که هنگام مرگ، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) مژده‌ی ورود به بهشت را به او می‌دهند.
الباقر (علیه السلام)- لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ الْإِمَامُ یُبَشِّرُهُمْ بِقِیَامِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ بِظُهُورِهِ وَ بِقَتْلِ أَعْدَائِهِمْ وَ بِالنَّجَاهًِْ فِی الْآخِرَةِ وَ الْوُرُودِ عَلَی مُحَمَّدٍصَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الصَّادِقِینَ عَلَی الْحَوْضِ.
امام باقر (علیه السلام)- لَهُمُ الْبُشْری فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ [یعنی] امام، آن‌ها را بشارت می‌دهد به قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ظهور آن جناب و کشتن دشمنان و نجات در آخرت و رسیدن به خدمت حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (در حوض کوثر.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَوْلِهِ تَعَالَی لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ قَالَ هِیَ الرُّؤْیَا الصَّالِحَهًُْ یَرَاهَا الْمُسْلِمُ أَوْ تُرَی لَهُ فَهِیَ بُشْرَاهُ فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا وَ بُشْرَاهُ فِی الْآخِرَهًِْ الْجَنَّهًُْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- درباره‌ی کلام خدای تعالی لَهُمُ الْبُشْری فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَة منظور از آن بشارت، خواب‌های خوب [و صادق] است که مؤمن برای خود یا برای مؤمنی دیگر می‌بیند [که برای او بشارتی دارد] و این مژده بشارت او در دنیا و بشارت او در آخرت [ورود او به] بهشت است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَوْلِهِ تَعَالَی لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا قَالَ هِیَ الرُّؤْیَا الصَّالِحَهًُْ یَرَاهَا الْمُؤْمِنُ لِنَفْسِهِ أَوْ تُرَی لَهُ وَ هُوَ کَلَامٌ یُکَلِّمُ بِهِ رَبُّکَ عَبْدَهُ فِی الْمَنَامِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مقصود از آیه‌ی لَهُمُ الْبُشْری فِی الحَیاةِ الدُّنْیا رؤیای صالحه و خوبی است که مؤمن برای خود می‌بیند یا دیگران برای او می‌بینند و آن سخنی است که خدا با بنده‌اش در خواب می‌گوید.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا حِیلَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْکَلَامِ أَتَاهُ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) فَجَلَسَ عَنْ یَمِینِهِ وَ یَأْتِی عَلِیٌّ (علیه السلام) فَجَلَسَ عَنْ یَسَارِهِ فَیَقُولُ لَهُ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) أَمَّا مَا کُنْتَ تَرْجُو فَهُوَ أَمَامَکَ وَ أَمَّا مَا کُنْتَ تَخَافُهُ فَقَدْ أَمِنْتَهُ ثُمَّ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَیُقَالُ لَهُ هَذَا مَنْزِلُکَ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَإِنْ شِئْتَ رُدِدْتَ إِلَی الدُّنْیَا وَ لَکَ ذَهَبُهَا وَ فِضَّتُهَا فَیَقُولُ لَا حَاجَهًَْ لِی فِی الدُّنْیَا فَعِنْدَ ذَلِکَ یَبْیَضُّ وَجْهُهُ وَ یَرْشَحُ جَبِینُهُ وَ تَتَقَلَّصُ شَفَتَاهُ وَ یَنْتَشِرُ مَنْخِرَاهُ وَ تَدْمَعُ عَیْنُهُ الْیُسْرَی فَإِذَا رَأَیْتُمْ ذَلِکَ فَاکْتَفُوا بِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا.
امام صادق (علیه السلام)- مؤمنی که [درحال احتضار] از سخن‌گفتن باز می‌ماند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نزد او آمده و سمت راست او می‌نشیند و علی (علیه السلام) آمده و سمت چپش می‌نشیند. آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به او می‌فرماید: «آنچه به آن امید داشتی اکنون در مقابل توست و آنچه از آن بیم داشتی از آن در امانی». آنگاه دری از بهشت به رویش گشوده و به او خطاب می‌شود: «این جایگاه تو در بهشت است؛ [امّا] اگر بخواهی، به دنیا بازگردانده می‌شوی تا از ثروت فراوان دنیا بهره‌مند گردی»! مؤمن [در جواب] می‌گوید: «مرا به دنیا نیازی نیست»! در آن هنگام چهره‌اش نورانی شده و عرق بر پیشانی‌اش می‌نشیند و لبانش جمع و بینی‌اش گشاده می‌گردد و اشک از چشم چپش جاری شود. هنگامی‌که این صحنه را [از محتضر] مشاهده کردید، او را به حال خودش رها کنید [تا جان دهد]. این است کلام خداوند عزّوجلّ که می‌فرماید: لَهُمُ الْبُشْری فِی الحَیاةِ الدُّنْیا.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ قَالَ الْبُشْری فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا الرُّؤْیَا الْحَسَنَهًُْ یَرَاهَا الْمُؤْمِنُ وَ فِی الْآخِرَهًِْ عِنْدَ الْمَوْتِ. و هو قول الله تعالی الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَهُمُ الْبُشْری فِی الحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ لا تَبْدِیلَ لِکَلِماتِ اللهِ مفهوم بشارت در زندگانی دنیا، همان رؤیای صادقه است؛ که مؤمن آن را می‌بیند. و منظور از بشارت در آخرت، هنگام مرگ (مژده به بهشت) است. خداوند نیز در این‌باره فرموده است: همان‌ها که فرشتگان [مرگ] روحشان را می‌گیرند درحالی‌که پاک و پاکیزه‌اند به آن‌ها می‌گویند: «سلام بر شما! وارد بهشت شوید». (نحل/۳۲).
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و قوله لا تَبْدِیلَ لِکَلِماتِ اللهِ أی لا تغیر الإمامهًْ و الدلیل علی أن الکلمات الإمامهًْ قوله وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فِی عَقِبِهِ یعنی الإمامهًْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- معنای لاَ تَبْدِیلَ لِکَلِمَاتِ الله این است که هیچ تغییری در امامت راه ندارد. و دلیل اینکه منظور از کَلِمات، امامت است، این آیه‌ی کریمه است: او کلمه‌ی توحید را کلمه پاینده‌ای در نسل‌های بعد از خود قرار داد. (زخرف/۲۸) منظور از کَلِمَةً «امامت» است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَسُئِلَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) عَنْ تَفْسِیرِ أَبْجَدْ فَقَال ... وَ أَمَّا کَلَمَنْ فَالْکَافُ مِنْ کَلَامِ اللَّهِ لا تَبْدِیلَ لِکَلِماتِ اللهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مورد تفسیر «حروف ابجد» سؤال شد. فرمود: «امّا «کَلِمَن» (دسته‌ای از حروف ابجد) کافِ آن برگرفته از کلام خداست که وعده‌های الهی تخلّف‌ناپذیر است. (یونس/۶۴) و هرگز پناهگاهی جز او نمی‌یابی! (کهف/۲۷).
الصّادق (علیه السلام)- قَوْلُهُ تَعَالَی فَکُّ رَقَبَةٍ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی فَکَّ رِقَابَکُمْ مِنَ النَّارِ بِوَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ (وَ أَنْتُمْ صَفْوَهًُْ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ یَأْتِی بِذُنُوبٍ مِثْلِ رَمْلِ عَالِجٍ لَشَفَعْنَا فِیهِ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَی فَلَکُمُ الْبُشْرَی فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ لا تَبْدِیلَ لِکَلِماتِ اللهِ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ.
امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: آزادکردن برده‌ای. (بلد/۱۳) فرمود: «خداوند به برکت ولایت ما اهل‌بیت (شما شیعیان را از آتش دوزخ، رهایی بخشیده است و شما برگزیدگان خدا هستید و اگر فردی از شما گناهانی به تعداد ریگ‌های انبوه داشته باشد، در روز قیامت نزد خدا، او را شفاعت خواهیم کرد. برای شما در زندگانی دنیا و آخرت بشارت است، وعده‌های خدا تخلّف‌ناپذیر است این است آن رستگاری بزرگ».