سوره نازعات

ثواب قرائت

۱
(نازعات/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ وَ النَّازِعَاتِ لَمْ یَمُتْ إِلَّا رَیَّاناً وَ لَمْ یَبْعَثْهُ اللَّهُ إِلَّا رَیَّاناً.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی نازعات را بخواند، سیراب از دنیا خواهد رفت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
ثواب الأعمال، ص۱۲۱/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(نازعات/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ وَ النَّازِعَاتِ لَمْ یَکُنْ حَبْسُهُ وَ حِسَابُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِلَّا کَقَدْرِ صَلَاهًٍْ مَکْتُوبَهًٍْ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّهًَْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سوره‌ی وَ النَّازِعاتِ را بخواند، حبس او و حساب او در روز قیامت جز به‌اندازه‌ی یک نماز واجب نیست تا اینکه وارد بهشت شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۳۵۵/ نورالثقلین
۳
(نازعات/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ أَمِنَ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ تَعَالَی وَ سَقَاهُ اللَّهُ مِنْ بَرْدِ الشَّرَابِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ، وَ مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ مُوَاجَهَهًِْ أَعْدَائِهِ انْحَرَفُوا عَنْهُ وَ سَلِمَ مِنْهُمْ وَ لَمْ یُضِرُّوهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، از عذاب الهی در امان خواهد ماند و خداوند در روز قیامت به وی شرابی گوارا خواهد نوشاند. هرکس این سوره را در هنگام مواجه شدن با دشمنان بخواند، به مسیر دیگری خواهند رفت و از شرّ آنان ایمن می‌شود و به او ضرری نخواهند رساند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
البرهان
۴
(نازعات/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَهَا وَ هُوَ مُوَاجِهُ أَعْدَائِهِ لَمْ یُبْصِرُوهُ وَ انْحَرَفُوا عَنْهُ وَ مَنْ قَرَأَهَا وَ هُوَ دَاخِلٌ عَلَی أَحَدٍ یَخَافُهُ نَجَا مِنْهُ وَ أَمِنَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- کسی که با دشمنان خود روبرو است، اگر این سوره را بخواند، وی را نخواهند دید و به مسیر دیگری خواهند رفت. هرکس نزد کسی میرود که از شرّ او میترسد اگر این سوره را بخواند، به خواست خدا از شرّ وی ایمن می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
البرهان

آیه وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً [1]

سوگند به فرشتگاني كه [روح مجرمان را از بدن هايشان] به شدّت‌ بر مي‌كشند

۱
(نازعات/ ۱)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُقْسِمَ مِنْ خَلْقِهِ بِمَا شَاءَ وَ لَیْسَ لِخَلْقِهِ أَنْ یُقْسِمُوا إِلَّا بِهِ.

امام باقر (علیه السلام)- به‌راستی‌که خداوند عزّوجلّ به هرچه بخواهد از آنچه خلق فرموده سوگند یاد می‌کند ولی بندگانش سوگند یاد نمی‌کنند مگر به خدای عزّوجلّ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
الکافی، ج۷، ص۴۴۹/ نورالثقلین
۲
(نازعات/ ۱)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً قَالَ نَزْعُ الرُّوحِ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا، جان کندن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
بحارالأنوار، ج۷، ص۴۶/ القمی، ج۲، ص۴۰۲/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(نازعات/ ۱)

الباقر (علیه السلام)- وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً یَعْنِی بِالنَّازِعَاتِ الْمَلَائِکَهًَْ الَّذِینَ یَنْزِعُونَ أَرْوَاحَ الْکُفَّارِ عَنْ أَبْدَانِهِمْ بِالشِّدَّهًِْ کَمَا یُفَرَّق فِی الْقَوْسِ فَیَبْلُغُ بِهِ غَایَهًَْ الْمَد. رُوِیَ ذَلِکَ عَنْ عَلِی (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- فرشتگانی هستند که با سختی و شدّت جان کفّار را می‌گیرند، آن‌گونه که کماندار، زه کمان خویش را تا بیشترین حد می‌کشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۶
مجمع البحرین، ج۴، ص۳۹۶/ بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸/ نورالثقلین/ البرهان؛ «الغارق» زیادهًْ
۴
(نازعات/ ۱)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ: وَ النَّازِعَاتِ غَرْقاً قَالَ: الْمَلَائِکَهًُْ تَنْزِعُ نُفُوسَ الْکُفَّارِ إِغْرَاقاً کَمَا یُغْرِقُ النَّازِعُ فِی الْقَوْسِ.

امام باقر (علیه السلام)- از امام علی (علیه السلام) نقل شده است: منظور از وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا، فرشتگانی هستند که با شدّت و سختی فراوانی جان کفّار را می‌گیرند، آن‌گونه که کماندار نیز در کشیدن زه کمان زیاده‌روی کند و آن را بیش از اندازه می‌کشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
البرهان
۵
(نازعات/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً ... قِیلَ: هُوَ الْمَوْتُ یَنْزِعُ النُّفُوسَ.

امام صادق (علیه السلام)- منظور همان مرگ است که جان‌ها را می‌رباید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸/ البرهان/ نورالثقلین

آیه وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً [2]

و فرشتگاني كه [روح مؤمنان را] با مدارا و نشاط مي‌گيرند.

۱
(نازعات/ ۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُعَاذِ‌بْنِ‌جَبَلٍ قَالَ قَالَ: قَالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) یَا مُعَاذُ قُلْتُ لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِمَامَ الْخَیْرِ وَ نَبِیَّ الرَّحْمَهًِْ قَالَ أُحَدِّثُکَ مَا حَدَّثَ نَبِیٌّ أُمَتَّهُ إِنْ حَفِظْتَهُ نَفَعَکَ عَیْشُکَ وَ إِنْ سَمِعْتَهُ وَ لَمْ تَحْفَظْهُ انْقَطَعَتْ حُجَّتُکَ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَال ... لَا تُمَزِّقِ النَّاسَ فَتُمَزِّقَکَ کِلَابُ أَهْلِ النَّارِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً أَ فَتَدْرِی مَا النَّاشِطَاتُ کِلَابُ أَهْلِ النَّارِ تَنْشَطُ اللَّحْمَ وَ الْعَظْم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- معاذبن‌جبل گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای معاذ»! عرض کردم: «لبّیک یا رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله)! ای رهبر نیکی‌ها و ای پیامبر رحمت»! فرمود: «تو را حدیثی گویم که پیامبری به امّت خود حدیث نگفته، اگر آن را حفظ کنی در زندگی به تو سود می‌دهد و اگر بشنوی و عمل نکنی نزد خداوند برهانی نداری». بعد از این فرمود: «... پرده‌دری مکن که سگ‌های دوزخی تو را می‌درند. خداوند متعال می‌فرماید: وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا، آیا می‌دانی ناشطات چیست؟ آن‌ها سگ‌های اهل دوزخ هستند که گوشت و استخوان را دریده و در هم می‌شکنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۸۱، ص۳۵۴/ عدهًْ الداعی، ص۲۴۴/ فلاح السایل، ص۱۲۴؛ «یمزقک» بدل «تمزقک»/ بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۴۸/ مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۳۷۱/ البرهان؛ «یا معاذ قلت لبیک ... حجتک عند الله» محذوف
۲
(نازعات/ ۲)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّهَا الْمَلَائِکَهًُْ تَنْشِطُ أَرْوَاحَ الْکُفَّارِ مَا بَیْنَ الْجِلْدِ وَ الْأَظْفَارِ حَتَّی تُخْرِجَهَا مِنْ أَجْوَافِهِمْ بِالْکَرْبِ وَ الْغَمِّ.

امام علی (علیه السلام)- فرشتگانی هستند که جان کفّار را از مابین پوست و ناخن میگیرند تا اینکه با غم و اندوه (مَرارت) از درون آنان خارج شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸
۳
(نازعات/ ۲)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً قَالَ الْکُفَّارُ یَنْشَطُونَ فِی الدُّنْیَا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا، کافرانی هستند که در پرداختن به زندگانی دنیوی خویش شور و نشاط دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۷، ص۴۶/ القمی، ج۲، ص۴۰۲/ نورالثقلین/ البرهان

آیه وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً [3]

و سوگند به فرشتگاني كه [در اجراي فرمان الهي] با سرعت حركت مي‌كنند

۱
(نازعات/ ۳)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً قَالَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یُسَبِّحُونَ اللَّهَ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا، مؤمنانی هستند که خداوند را تسبیح می‌گویند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۷، ص۴۶/ القمی، ج۲، ص۴۰۲/ البرهان
۲
(نازعات/ ۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً ... إِنَّهَا الْمَلَائِکَهًُْ یَقْبِضُونَ أَرْوَاحَ الْمُؤْمِنِینَ یَسُلُّونَهَا سَلًّا رَفِیقاً ثُمَّ یَدْعُونَهَا حَتَّی تَسْتَرِیحَ کَالسَّابِحِ بِالشَّیْءِ فِی الْمَاءِ یُرْمَی بِهِ.

امام علی (علیه السلام)- السَّابِحاتِ سَبْحاً... آنها، فرشتگانی هستند که ارواح مؤمنین را قبض می‌کنند و آنها را به ملاطفت بیرون میآورند. آنگاه آنها را دعوت میکنند تا استراحت کنند، مثل آنکه با وسیله‌ای که به‌سوی او انداخته شده، در آب شنا میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۳۸
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸؛ «عن علی (» زیادهًْ/ نورالثقلین

آیه فَالسَّابِقاتِ سَبْقاً [4]

و بر يكديگر سبقت مي‌گيرند

۱
(نازعات/ ۴)

الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ فَالسَّابِقاتِ سَبْقاً یَعْنِی أَرْوَاحَ الْمُؤْمِنِینَ سَبَقَ أَرْوَاحُهُمْ إِلَی الْجَنَّهًِْ بِمِثْلِ الدُّنْیَا وَ أَرْوَاحُ الْکَافِرِینَ إِلَی النَّارِ بِمِثْلِ ذَلِکَ.

امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوالجارود آمده است که: امام باقر (علیه السلام) در خصوص آیه: فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا فرمود: «منظور جان‌های مؤمنان است که همانند دنیا به‌سوی بهشت از یکدیگر سبقت می‌گیرند و جان‌های کفّار نیز مانند آن به‌سوی آتش دوزخ از یکدیگر سبقت میگیرند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۶، ص۲۲۸/ بحارالأنوار، ج۷، ص۴۶/ القمی، ج۲، ص۴۰۳/ نورالثقلین
۲
(نازعات/ ۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّها تَسْبِقُ بِأَرْوَاحِ الْمُؤْمِنِینَ إِلَی الْجَنَّهًِْ.

امام علی (علیه السلام)- آنها، فرشتگانی هستند که در بردن ارواح مؤمنین به بهشت سبقت می‌گیرند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸

آیه فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً [5]

و آن‌ها ‌كه امور را تدبير مي‌كنند‌!

۱
(نازعات/ ۵)

الکاظم (علیه السلام)- فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً وَ یَعْنِی بِذَلِکَ اثْنَیْ عَشَرَ بُرْجاً وَ سَبْعَ سَیَّارَاتٍ وَ الَّذِی یَظْهَرُ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ بِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ‌وَجَلَّ وَ بَعْدَ عِلْمِ الْقُرْآنِ مَا یَکُونُ أَشْرَفَ مِنْ عِلْمِ النُّجُومِ وَ هُوَ عِلْمُ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْأَوْصِیَاءِ وَ وَرَثَهًِْ الْأَنْبِیَاء.

امام کاظم (علیه السلام)- فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً و مقصود دوازده برج و هفت سیّاره است و آنچه در شب و روز به فرمان خدای عزّوجلّ پدیدار می‌شود و پس از علم قرآن اشرف از علم نجوم نیست و آن دانش انبیاء (علیهم السلام) و اوصیاء و وارثان انبیاء است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۱۰۲/ بحارالأنوار، ج۴۸، ص۱۴۵/ بحارالأنوار، ج۵۵، ص۲۵۲
۲
(نازعات/ ۵)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مُحَمَّدٍ‌الْعَسْکَرِیِّ (علیه السلام) عَنْ آبَائِهِ عَنْ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ کَانَ قَوْمٌ مِنْ خَوَاصِّ الصَّادِقِ (علیه السلام) جُلُوساً بِحَضْرَتِهِ فِی لَیْلَهًٍْ مُقْمِرَهًٍْ مُصْحِیَهًٍْ فَقَالُوا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا أَحْسَنَ أَدِیمَ هَذِهِ السَّمَاءِ وَ أَنْوَرَ هَذِهِ النُّجُومَ وَ الْکَوَاکِبَ فَقَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ هَذَا وَ إِنَّ الْمُدَبِّرَاتِ الْأَرْبَعَهًَْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ مَلَکَ الْمَوْتِ (علیهم السلام) یَنْظُرُونَ إِلَی الْأَرْضِ فَیَرَوْنَکُمْ وَ إِخْوَانَکُمْ فِی أَقْطَارِ الْأَرْضِ وَ نُورُکُمْ إِلَی السَّمَاوَاتِ وَ إِلَیْهِمْ أَحْسَنُ مِنْ نُورِ هَذِهِ الْکَوَاکِبِ وَ إِنَّهُمْ لَیَقُولُونَ کَمَا تَقُولُونَ مَا أَحْسَنَ أَنْوَارَ هَؤُلَاءِ الْمُؤْمِنِینَ.

امام کاظم (علیه السلام)- امام عسکری (علیه السلام) از پدرانش از امام کاظم (علیه السلام) روایت کرده است که جمعی از یاران مخلص امام صادق (علیه السلام) در شبی مهتابی نزد ایشان نشسته بودند و عرض کردند: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پوسته‌ی این آسمان چه زیبا است و نور این نجوم و ستارگان چه جالب است»! امام صادق (علیه السلام) فرمود: «شما این سخنان را می‌گویید درحالی‌که چهار فرشته‌ی تدبیر کننده یعنی جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و ملک الموت به زمین نگاه می‌کنند و شما و همتایانتان را در مناطق مختلف زمین می‌بینند، درحالی‌که نوری که از شما به آسمان‌ها و زمین میتابد، از نور این ستارگان زیباتر است و آن‌ها نیز مشابه همان گفته‌ی شما را می‌گویند که: «نور این مؤمنان چه زیبا است»!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۸/ نورالثقلین؛ «مصبحهًْ» بدل «مصحیه»
۳
(نازعات/ ۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَهًًْ سِوَی الْحَفَظَهًِْ یَکْتُبُونَ مَا یَسْقُطُ مِنْ وَرَقِ الشَّجَرِ فَإِذَا أَصَابَ أَحَدَکُمْ عَجْزُهُ بِأَرْضٍ فَلَاهًٍْ فَلْیُنَادِ أَعِینُوا عِبَادَ اللَّهِ رَحِمَکُمُ اللَّهُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خداوند فرشتگانی به‌جز کاتبان اعمال دارد که هر برگ درختی که بر زمین میافتد را مینویسند، پس هرگاه یکی از شما در بیابانی درمانده شود، فریاد زند: «کمک کنید، ای بندگان خدا».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۲۰۶
۴
(نازعات/ ۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّهَا الْمَلَائِکَهًُْ تُدَبِّرُ أَمْرَ الْعِبَادِ مِنَ السَّنَهًِْ إِلَی السَّنَهًِْ.

امام علی (علیه السلام)- آنها، فرشتگانی هستند که از این سال تا سال آینده، امور بنده‌گان خدا را تدبیر میکنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۴۰
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۱۶۸/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
بیشتر