سوره نمل

فضیلت

۱
(نمل/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ أُعْطِیتُ طه وَ الطَّوَاسِینَ مِنْ أَلْوَاحِ مُوسَی (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌ی طه و طواسین از الواح موسی (علیه السلام) [که از آسمان بر او نازل شده و به تورات معروف است] به من داده شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸
نورالثقلین

ثواب قرائت

۱
(نمل/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَانَ لَهُ بِعَدَدِ مَنْ صَدَّقَ سُلَیْمَانَ (علیه السلام) وَ مَنْ کَذَّبَ هُوداً وَ صالِحاً وَ إِبْرَاهِیمَ (علیهم السلام) عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ وَ هُوَ یُنَادِی لَا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ. وَ مَنْ کَتَبَهَا فِی رَقِّ غَزَالٍ وَ جَعَلَهَا فِی مَنْزِلِهِ لَمْ یَقْرُبْ ذَلِکَ الْمَنْزِلَ حَیَّهًُْ وَ لَا عَقْرَبٌ وَ لَا دُودٌ وَ لَا جُرَذٌ وَ لَا کَلْبٌ عَقُورٌ وَ لَا ذِئْبٌ وَ لَا شَیْءٌ یُؤْذِیهِ أَبَداً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، ده برابر تعداد افرادی که سلیمان (علیه السلام) را تصدیق کرده و افرادی که هود و صالح و ابراهیم (علیهم السلام) را تکذیب نمودند، حسنه برایش نوشته می‌شود و در روز قیامت لا إله إلاّ الله گویان از قبر برمی‌خیزد. و هرکس آن را بر پوست آهویی بنویسد و در خانه‌اش قرار دهد، هرگز نه مار به آن خانه نزدیک می‌شود و نه عقرب و نه کرم و نه موش و نه سگ هار و نه گرگ و نه چیزی که او را بیازارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸
البرهان
۲
(نمل/ مقدمه)

الصادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا لَیْلَهًًْ فِی رَقِّ غَزَالٍ وَ جَعَلَهَا فِی رَقٍّ مَدْبُوغٍ لَمْ یُقْطَعْ مِنْهُ شَیْءٌ وَ جَعَلَهَا فِی صُنْدُوقٍ، لَمْ یَقْرُبْ ذَلِکَ الْبَیْتَ حَیَّهًٌْ وَ لَا عَقْرَبٌ وَ لَا بَعُوضٌ وَ لَا شَیْءٌ یُؤْذِیهِ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه در شبی آن را بر پوست آهویی بنویسد و آن را درون پوستی کامل و دبّاغی شده قرار دهد و در صندوقی بگذارد، به اذن خداوند متعال نه ماری به آن خانه نزدیک می‌شود و نه عقربی و نه پشه‌ای و یا چیزی که وی را آزار دهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸
البرهان
۳
(نمل/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُوَرَ الطَّوَاسِینِ الثَّلَاثَ فِی لَیْلَهًِْ الْجُمُعَهًِْ کَانَ مِنْ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ وَ فِی جِوَارِ اللَّهِ وَ کَنَفِهِ وَ لَمْ یُصِبْهُ فِی الدُّنْیَا بُؤْسٌ أَبَداً وَ أُعْطِیَ فِی الْآخِرَهًِْ مِنَ الْجَنَّهًِْ حَتَّی یَرْضَی وَ فَوْقَ رِضَاهُ وَ زَوَّجَهُ اللَّهُ مِائَهًَْ زَوْجَهًٍْ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌های سه‌گانه‌ی طواسین (سوره‌های شعراء، نمل و قصص که با طس شروع می‌شوند) را در شب‌جمعه بخواند از اولیای خدا به‌حساب می‌آید و در پناه و سایه‌ی لطف و رحمت خداوند می‌باشد و هیچ‌گاه در دنیا دچار فقر و تنگدستی نمی‌گردد و در آخرت به‌قدری از بهشت به او داده می‌شود که خشنود گردد و حتّی بیشتر از آن مقدار به او داده می‌شود و خداوند صد همسر از حوریان چشم‌درشت را به ازدواج او در می‌آورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸
البرهان/ نورالثقلین
۴
(نمل/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- وَ رَوَی أَبُو بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ قَرَأَ الطَّوَاسِینَ الثَّلَاثَ. وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ: وَ أَسْکَنَهُ اللَّهُ فِی جَنَّهًِْ عَدْنٍ وَسَطِ الْجَنَّهًِْ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الْوَصِیِّینَ الرَّاشِدِینَ.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس سوره‌های سه‌گانه‌ی طواسین را در شب جمعه بخواند از اولیای خدا به‌حساب آید و در پناه و سایه‌ی لطف و رحمت خداوند باشد و خداوند او را در بهشت جاودان و در وسط آن همراه پیامبران، رسولان و جانشینان هدایت یافته (علیهم السلام) جای می‌دهد ...

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸
البرهان/ نورالثقلین

آیه طس، تِلْکَ آیاتُ الْقُرْآنِ وَ کِتابٍ مُبِینٍ [1]

طس، این آیات قرآن و کتاب مبین است.

آیه هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنِینَ [2]

که وسیله‌ی هدایت و بشارت براى مؤمنان است.

۱
(نمل/ ۲)

الصّادق (علیه السلام)- أَمَّا ... طس فَمَعْنَاهُ أَنَا الطَّالِبُ السَّمِیعُ.

امام صادق (علیه السلام)- امّا ... و طس یعنی منم جوینده‌ی شنوا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰
بحار الأنوار، ج۸۹، ص۳۷۳/ معانی الأخبار، ص۲۲/ نورالثقلین
۲
(نمل/ ۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قال الواقدیّ: لما نَزَلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الْجَبَلِ فَرَأَی عَیْنَ مَاءٍ بَارِدٍ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ وَ أَلْیَنَ مِنَ الزُّبْدِ فَقَعَدَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عِنْدَ الْعَیْنِ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فِی ذَلِکَ الْمَوْضِعِ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ وَ دَرْدَائِیلُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَحْمَدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حَامِدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَحْمُودُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا طه السَّلَامُ عَلَیْکَ یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَیُّهَا الْمَلِیحُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا طَابُ {یَا} طَابُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدُ یَا سَیِّدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا فَارِقْلِیطُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا طس السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا طسم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- واقدی گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) از کوه پایین آمد و به چشمه‌ی آب سردی رسید که شیرینتر از عسل و گواراتر از کره بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) کنار چشمه نشست. در آن دم جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و دردائیل آنجا فرود آمدند. جبرئیل (علیه السلام) گفت: «سلام بر تو ای محمّد! سلام بر تو ای احمد! سلام بر تو ای حامد! سلام بر تو ای محمود! سلام بر تو ای طه! سلام بر تو ای جامه‌ی به خود پیچیده! (مدّثّر/۱) سلام بر تو ای ملیح (نمکین)! سلام بر تو ای پاکیزه! سلام بر تو ای سرور! سلام بر تو ای فارقلیط (نام پیامبر (صلی الله علیه و آله) به زبان عبری)! سلام بر تو ای طس! سلام بر تو ای طسم»!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰
بحار الأنوار، ج۱۵، ص۳۵۰

آیه أَلَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ [3]

همان‌ کسانى‌که نماز را برپا مى‌دارند و زکات را ادا مى‌کنند و آن‌ها که به آخرت یقین دارند.

۱
(نمل/ ۳)

الکاظم (علیه السلام)- شِیعَتُنَا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ.

امام کاظم (علیه السلام)- شیعیان ما کسانی هستند که نماز را برپا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰
بحار الأنوار، ج۶۵، ص۱۶۷

آیه إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَیَّنّا لَهُمْ أَعْمالَهُمْ فَهُمْ یَعْمَهُونَ [4]

کسانى ‌که به آخرت ایمان ندارند، اعمال [بد]شان را براى آنان زینت مى‌دهیم به‌گونه‌اى که [در تشخیص حق] سرگردان مى‌شوند.

آیه أُوْلئِکَ الَّذِینَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذابِ وَ هُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ [5]

آنان‌ کسانى هستند که عذاب بد [و دردناک] براى آن‌هاست و آن‌ها در آخرت، زیانکارترین مردمند!

۱
(نمل/ ۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- یَعْمَهُونَ یَعْنِی یَتَحَیَّرُونَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- یَعْمَهُونَ؛ یعنی متحیّر می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰
البرهان

آیه وَ إِنَّکَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَکِیمٍ عَلِیمٍ [6]

به یقین این قرآن از سوى [خداوند] حکیم و دانا بر تو القا مى‌شود.

۱
(نمل/ ۶)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِنَّکَ مُخَاطَبَهًًْ لِرَسولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) لَتُلَقَّی الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ أیْ مِنْ عِنْدِ حَکِیمٍ عَلِیم.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِنَّکَ؛ در مقام خطاب به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است؛ لَتُلَقَّی الْقُرْآنَ مِن لَّدُنْ؛ یعنی از نزدِ [خداوند] حکیم و داناست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰
القمی، ج۲، ص۱۲۶

آیه إِذْ قالَ مُوسى لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ ناراً سَآتِیکُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ آتِیکُمْ بِشِهابٍ قَبَسٍ لَعَلَّکُمْ تَصْطَلُونَ [7]

[به خاطر بیاور] هنگامى را که موسى به خانواده‌ی خود گفت: «من آتشى [از دور] دیدم؛ [همین‌جا توقف کنید] به‌زودى خبرى از آن براى شما مى‌آورم، یا شعله‌ی آتشى تا گرم شوید».

آیه فَلَمّا جاءَها نُودِيَ أَنْ بُورِکَ مَنْ فِي النّارِ وَ مَنْ حَوْلَها وَ سُبْحانَ اللهِ رَبِّ الْعالَمِینَ [8]

نگامى‌که نزد آتش آمد، ندایى برخاست که: «پر برکت باد آن‌کس‌که در آتش است و آن‌کس‌که در اطراف آن است (فرشتگان و موسى) و منزّه است خداوندى که پروردگار جهانیان است»!

آیه مُوسى إِنَّهُ أَنَا اللهُ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ [9]

اى موسى! من خداوند توانا و حکیمم.

آیه وَ أَلْقِ عَصاکَ فَلَمّا رَآها تَهْتَزُّ کَأَنَّها جَانٌّ وَلّى مُدْبِراً وَ لَمْ یُعَقِّبْ یا مُوسى لا تَخَفْ إِنِّي لا یَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ [10]

عصایت را بیفکن! هنگامى‌که [موسى] به آن نگاه‌ کرد، دید [با سرعت] همچون مارى به هر سو مى‌دود، [ترسید و] پشت کرد [وگریخت] و حتّى به پشت سرخود نگاه نکرد اى موسى! نترس، که پیامبران در نزد من نمى‌ترسند.

۱
(نمل/ ۱۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- صَارَتْ حَیَّهًًْ صَفْرَاءَ لَهَا عُرْفٌ کَعُرْفِ الْفَرَسِ وَ جُعِلَتْ تَتَوَرَّمُ حَتَّی صَارَتْ ثُعْبَاناً وَ هِیَ أَکْبَرُ الْحَیَّاتِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- به ماری زرد که یالی به مانند یال اسب داشت تبدیل می‌شد و به اندازه ثعبان که بزرگترین نوع مار است، بزرگ می‌شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۲
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۸۹

آیه إِلّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِیمٌ [11]

مگر کسى‌ که ستم‌ کرده؛ سپس بدى را به نیکى تبدیل نموده، که [توبه‌ی او را مى‌پذیرم] زیرا منم آمرزنده‌ی مهربان.

۱
(نمل/ ۱۱)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ إِلَّا مَنْ ظَلَمَ مَعْنَاهُ وَ لَا مَنْ ظَلَمَ فَوُضِعَ حَرْفٌ مَکَانَ حَرْفٍ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِلَّا مَنْ ظَلَمَ معنایش و لا مَنْ ظَلَمَ است که حرف الّا به‌جای حرف لا گذاشته شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۲
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۱۰۸/ القمی، ج۱، ص۸؛ «فوضع حرف مکان حرف» محذوف/ القمی، ج۲، ص۱۲۶
۲
(نمل/ ۱۱)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَمَّا مَا جَاءَ فِی أَصْلِ التَّنْزِیلِ حَرْفٌ مَکَانَ حَرْفٍ فَهُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلَّا خَطَأً مَعْنَاهُ وَ لَا خَطَأً وَ کَقَوْلِهِ یا مُوسی لاتَخَفْ إِنِّی لایَخافُ لَدَیَّ الْمُرْسَلُونَ إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ وَ إِنَّمَا مَعْنَاهُ وَلَا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ.

امام علی (علیه السلام)- امّا آیاتی که در ظاهر آن‌ها کلمه‌ای به جای کلمه‌ای دیگر به کار رفته است مانند این آیه است: ... هیچ فرد باایمانی مجاز نیست که مؤمنی را به قتل برساند، مگر اینکه این کار از روی خطا و اشتباه از او سر زند. (نساء/۹۲) معنایش و لاخطأ است [که همزه جای واو آمده و شده الاّّ خطأ] و مانند این سخن خداوند: یا مُوسی لا تَخَفْ إِنِّی لا یَخافُ لَدَیَّ المُرْسَلُونَ؛ إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ که معنای آن لَا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۲
بحار الأنوار، ج۹۰، ص۳۱

آیه وَ أَدْخِلْ یَدَکَ فِي جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آیاتٍ إِلى فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ کانُوا قَوْماً فاسِقِینَ [12]

و دستت را در گریبانت داخل ‌کن؛ هنگامى‌که خارج مى‌شود، سفید و نورانى است بى‌آنکه عیبى در آن باشد‌ این از جمله معجزات نُه‌گانه‌اىست که تو با آن‌ها به‌سوى فرعون و قومش فرستاده‌ مى‌شوى، آنان قومى فاسق و نافرمانند.

۱
(نمل/ ۱۲)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ لِمُوسَی (علیه السلام) أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ قَالَ مِنْ غَیْرِ مَرَضٍ.

امام صادق (علیه السلام)- [خداوند] به موسی (علیه السلام) فرمود: أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ [منظور از مِنْ غَیْرِ سُوءٍ] بدون مرض است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۲
بحار الأنوار، ج۵۹، ص۱۱۱/ طب الأیمهًْ (ص۵۵/ معانی الأخبار، ص۱۷۲؛ «برص» بدل «مرض»/ مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۷۸
۲
(نمل/ ۱۲)

الصّادق (علیه السلام)- أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ قَالَ: مِنْ غَیْرِ بَرَصٍ.

امام صادق (علیه السلام)- وَ أَدْخِلْ یَدََکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضَاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ؛ منظور از مِنْ غَیْرِ سُوءٍ، بدون بَرَص (پیسی) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۴
بحار الأنوار، ج۱۳، ص۱۳۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۷، ص۱۱۲/ نورالثقلین/ البرهان/ معانی الأخبار، ص۱۷۲

آیه فَلَمّا جاءَتْهُمْ آیاتُنا مُبْصِرَةً قالُوا هذا سِحْرٌ مُبِینٌ [13]

هنگامى‌که آیات روشنى‌بخش ما به سراغ آن‌ها آمد، گفتند: «این سِحرى آشکار است»!

آیه وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوّاً فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُفْسِدِینَ [14]

و آن را از روى ظلم و تکبّر انکار کردند، درحالى‌که در دل به آن یقین داشتند. پس بنگر سرانجام تبهکاران و مفسدان چگونه بود!

۱
(نمل/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَن أَبِی‌عَمْرٍو الزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ: أَخْبِرْنِی عَنْ وُجُوهِ الْکُفْرِ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَالَ: الْکُفْرُ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی خَمْسَهًِْ أَوْجُهٍ فَمِنْهَا کُفْرُ الْجُحُودُ وَ الْجُحُودُ عَلَی وَجْهَیْن ... وَ أَمَّا الْوَجْهُ الْآخَرُ مِنَ الْجُحُودِ عَلَی مَعْرِفَهًٍْ وَ هُوَ أَنْ یَجْحَدَ الْجَاحِدُ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ حَقٌّ قَدِ اسْتَقَرَّ عِنْدَهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَجَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا.

امام صادق (علیه السلام)- ابوعمروزبیری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «مرا از وجوه کفر در کتاب خدای عزّوجلّ آگاه نما». فرمود: «کفر در کتاب خدا پنج نوع است؛ که از میان آن‌ها، کفر جحود است که خود دو وجه دارد ... امّا وجه دیگر جحود، انکار از روی آگاهی است و آن این است که جاحد (منکِر) با علم به اینکه توحید حق است و این امر بر وی مسلّم شده، آن را انکار می‌کند. و خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: وَ جَحَدُوا بِهَا وَ اسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَ عُلُوًّا».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۴
الکافی، ج۲، ص۳۸۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۳۲/ مستدرک الوسایل، ج۱، ص۷۶/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(نمل/ ۱۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فی تفسیرالنعمانی: عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ وَ أَمَّا الْکُفْرُ الْمَذْکُورُ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَخَمْسَهًُْ وُجُوهٍ مِنْهَا کُفْرُ الْجُحُودِ وَ مِنْهَا کُفْرٌ فَقَطْ وَ الْجُحُودُ یَنْقَسِمُ عَلَی وَجْهَیْن ... الْوَجْهُ الْآخَرُ مِنَ الْجُحُودِ هُوَ الْجُحُودُ مَعَ الْمَعْرِفَهًِْ بِحَقِیقَتِهِ قَالَ تَعَالَیوَجَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا.

امام علی (علیه السلام)- کفری که در قرآن مجید از آن نام برده شده پنج قسم می‌باشد و آن‌ها عبارتند از: کفر جحود، کفر مطلق، کفر ترک، امّا کفر جحود بر دو قسم است ... وجه دوّم کفر جحود آن است که حقیقت و واقعیّت را می‌شناسد ولی در عمل و هنگام نیاز انکار می‌کند، خداوند در قرآن می‌فرماید: وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا [حقیقت را انکار می‌کنند درحالی‌که آن را در دل قبول دارند].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۴
بحار الأنوار، ج۶۹، ص۱۰۰/ بحار الأنوار، ج۹۰، ص۵۹

آیه وَ لَقَدْ آتَیْنا داوُدَ وَ سُلَیْمانَ عِلْماً وَ قالَا الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي فَضَّلَنا عَلى کَثِیرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِینَ [15]

و ما به داوود‌ و سلیمان، دانشى عظیم دادیم و آنان گفتند: «ستایش مخصوص خداوندى است که ما را بر بسیارى از بندگان مؤمنش برترى بخشید».

و ما به داوود و سلیمان، دانشی عظیم دادیم

۱ -۱
(نمل/ ۱۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَقَدْ آتَیْنا داوُدَ إِلَی قَوْلِهِ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَعْطَی دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ (علیها السلام) مَا لَمْ یُعْطَ أَحَداً مِنْ أَنْبِیَاءِ اللَّهِ مِنَ الْآیَاتِ عَلَّمَهُمَا مَنْطِقَ الطَّیْرِ وَ أَلَانَ لَهُمَا الْحَدِیدَ وَ الصُّفْرَ مِنْ غَیْرِ نَارٍ وَ جُعِلَتِ الْجِبَالُ یُسَبِّحْنَ مَعَ دَاوُدَ (علیه السلام) وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الزَّبُورَ فِیهِ تَوْحِیدٌ وَ تَمْجِیدٌ وَ دُعَاءٌ وَ أَخْبَارُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)وَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ أَخْبَارُ الرَّجْعَهًِْ وَ ذِکْرُ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لِقَوْلِهِ وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَقَدْ آتَیْنا دَاوُودَ وَ سُلَیْمانَ عِلْماً وَ قالَا الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی فَضَّلَنا عَلی کَثِیرٍ مِنْ عِبادِهِ المُؤْمِنِینَ؛ آیاتی که به داوود و سلیمان (علیها السلام) داده شده بود، به احدی از پیامبران خدا داده نشده است. [خداوند متعال] به آن دو زبان پرندگان را آموخت و آهن و مس را بدون حرارت آتش برایشان نرم گردانید و کوه‌ها وادار شدند همراه با داوود (علیه السلام) تسبیح گویند و خداوند بر وی زبور را نازل کرد که توحید و ستایش و دعاکردن به درگاه خودش را در آن قرار داد؛ همچنین اخبار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) و دیگر امامانی که از ذرّیّه‌ی آن دو هستند و اخبار رجعت و حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در آن قرار داد. به همین دلیل می‌فرماید: در «زبور» بعد از ذکر [تورات] نوشتیم: «بندگان شایسته‌ام وارث [حکومت] زمین خواهند شد»! (انبیاء/۱۰۵)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۴
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۳/ القمی، ج۲، ص۱۲۶/ البرهان؛ «ولقد آیتنا داود الی قوله المؤمنین» محذوف
۱ -۲
(نمل/ ۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ آخِرَ الْأَنْبِیَاءِ دُخُولًا إِلَی الْجَنَّهًِْ سُلَیْمَانُ (علیه السلام) وَ ذَلِکَ لِمَا أُعْطِیَ مِنَ الدُّنْیَا.

امام صادق (علیه السلام)- آخرین پیامبری که وارد بهشت خواهد شد؛ سلیمان (علیه السلام) است زیرا او دنیای مفصّلی داشت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۷۵
۱ -۳
(نمل/ ۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- کَانَ سُلَیْمَانُ (علیه السلام) یُطْعِمُ أَضْیَافَهُ اللَّحْمَ بِالْحُوَّارَی وَ عِیَالَهُ الْخُشْکَارَ وَ یَأْکُلُ هُوَ الشَّعِیرَ غَیْرَ مَنْخُولٍ.

امام صادق (علیه السلام)- آن حضرت (سلیمان (علیه السلام)) مهمانان خود را با گوشت و نان سفید پذیرایی می‌کرد، امّا خانواده‌ی او از نان سیاه سبوس‌دار ارتزاق می‌کردند و غذای خودش جوی سبوس‌دار و الک‌نشده بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۶
بحار الأنوار، ج۱۴، ص۷۰
بیشتر