سوره ملک

ثواب قرائت

۱
(ملک/ مقدمه)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ رَجُلًا ضَرَبَ خِبَاءَهُ عَلَی قَبْرٍ وَ لَمْ یَعْلَمْ أَنَّهُ قَبْرٌ فَقَرَأَ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ فَسَمِعَ صَائِحاً یَقُولُ هِیَ الْمُنْجِیَهًُْ فَذَکَرَ ذَلِکَ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ هِیَ الْمُنْجِیَهًُْ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مردی چادرش را بر روی قبری زد و نمی‌دانست که آن قبر است و تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْملْکُ (سوره‌ی ملک) را خواند. سپس شنید که کسی با آواز بلند می‌گوید: «آن نجات‌دهنده است». سپس آن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفت. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آن نجات‌دهنده از عذاب قبر است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۷۹، ص۶۴/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۳/ الدعوات، ص۲۷۹
۲
(ملک/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام)- سُورَهًُْ الْمُلْکِ هِیَ الْمَانِعَهًُْ تَمْنَعُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ هِیَ مَکْتُوبَهًْ فِی التَّوْرَاهًْ.

امام باقر (علیه السلام)- سوره‌ی ملک سوره‌ی مانعه (یعنی جلوگیر) است، که از عذاب قبر جلوگیری می‌کند، و در تورات نیز به نام سوره‌ی ملک نوشته شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۰
الکافی، ج۲، ص۶۳۳/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(ملک/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام)- وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی لَیْلَتِهِ فَقَدْ أَکْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ یُکْتَبْ بِهَا مِنَ الْغَافِلِینَ وَ إِنِّی لَأَرْکَعُ بِهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْآخِرَهًْ وَ أَنَا جَالِسٌ وَ إِنَّ وَالِدِی (علیه السلام) کَانَ یَقْرَأُهَا فِی یَوْمِهِ وَ لَیْلَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا إِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ نَاکِرٌ وَ نَکِیرٌ مِنْ قِبَلِ رِجْلَیْهِ قَالَتْ رِجْلَاهُ لَهُمَا لَیْسَ لَکُمَا إِلَی مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ کَانَ هَذَا الْعَبْدُ یَقُومُ عَلَیَّ فَیَقْرَأُ سُورَهًَْ الْمُلْکِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَتِهِ وَ إِذَا أَتَیَاهُ مِنْ قِبَلِ جَوْفِهِ قَالَ لَهُمَا لَیْسَ لَکُمَا إِلَی مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ کَانَ هَذَا الْعَبْدُ أَوْعَانِی سُورَهًَْ الْمُلْکِ وَ إِذَا أَتَیَاهُ مِنْ قِبَلِ لِسَانِهِ قَالَ لَهُمَا لَیْسَ لَکُمَا إِلَی مَا قِبَلِی سَبِیلٌ قَدْ کَانَ هَذَا الْعَبْدُ یَقْرَأُ بِی فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهًْ سُورَهًَْ الْمُلْکِ.

امام باقر (علیه السلام)- هرکس آن را در شب بخواند، دارایی وی زیاد می‌شود و کار نیکی انجام خواهد داد و از گروه غافلین محسوب نخواهد شد. من بعد از عشای آخر درحالی‌که نشستهام، با این سوره به رکوع میروم؛ پدرم هر روز و شب آن را تلاوت می‌کرد. هرکس آن را بخواند، هنگامی‌که ناکر و نکیر از سمت دو پایش وارد قبرش می‌شوند، دو پایش به آن‌ها می‌گویند: از این سمت، راهی برای داخل‌شدن ندارید، این بنده روی من می‌ایستاد و هر روز و شب سوره‌ی مُلک را می‌خواند؛ و اگر از سمت شکمش وارد شوند، به آن‌ها می‌گوید: از این سمت، راهی برای داخل‌شدن ندارید، این بنده هر روز و شب مرا با سوره‌ی مُلک آگاه می‌کرد، و اگر از سمت زبانش وارد شوند، به آن‌ها می‌گوید: از این سمت، راهی برای داخل‌شدن ندارید، این بنده هر روز و شب به‌وسیله‌ی من، سوره‌ی مُلک را می‌خواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۰
الکافی، ج۲، ص۶۳۳/ نورالثقلین/ البرهان
۴
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ سُورَهًًْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ مَا هِیَ إِلَّا ثَلَاثُونَ آیَهًًْ شَفَعَتْ لِرَجُلٍ حَتَّی غُفِرَ لَهُ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌ای از کتاب خداست که فقط سی آیه است. [این سوره] برای مردی شفاعت کرد تا اینکه آمرزیده شد [و آن] تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ المُلْکُ (سوره‌ی ملک) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۳/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
۵
(ملک/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ فِی الْمَکْتُوبَهًْ قَبْلَ أَنْ یَنَامَ لَمْ یَزَلْ فِی أَمَانِ اللَّهِ حَتَّی یُصْبِحَ وَ فِی أَمَانِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًْ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّهًَْ.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس [سوره‌ی] تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ المُلْکُ را در نوشته‌ای قبل از خواب بخواند، تا صبح در امان خداوند خواهد بود، و در روز قیامت نیز تا زمان ورودش به بهشت در امان آن خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۰
ثواب الأعمال، ص۱۱۹/ البرهان/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۳؛ «بتفاوت»
۶
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سُورَهًٌْ فِی الْقُرْآنِ خَاصَمَتْ عَنْ صَاحِبِهَا حَتَّی أَدْخَلَتْهُ الْجَنَّهًُْ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در قرآن سوره‌ای است که از دوست خود حمایت می‌کند تا او را وارد بهشت کند[و آن] تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْملْکُ (سوره‌ی ملک) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
البرهان؛ «بتفاوت»/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۳
۷
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ وَ هِیَ الْمُنْجِیَهًُْ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ ... أُعْطِیَ مِنَ الْأَجْرِ کَمَنْ أَحْیَی لَیْلَهًَْ الْفِطْرِ وَ مَنْ حَفِظَهَا کَانَتْ أَنِیسَهُ فِی قَبْرِهِ تَدْفَعُ عَنْهُ کُلَّ نَازِلَهًٍْ تَهُمُّ بِهِ فِی قَبْرِهِ مِنَ الْعَذَابِ وَ تَحْرُسُهُ إِلَی یَوْمِ بَعْثِهِ وَ تَشْفَعُ لَهُ عِنْدَ رَبِّهَا وَ تُقَرِّبُهُ حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّهًَْ آمِناً مِنْ وَحْشَتِهِ وَ وَحْدَتِهِ فِی قَبْرِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند و آن نجات‌دهنده از عذاب قبر است ... پاداش کسی به او عطا می‌شود که شب [عید] فطر را بیدار بماند [و عبادت کند] و هرکس آن را حفظ کند در قبرش انیس او می‌شود و در قبرش هر عذاب نازل شده‌ای که او را قصد کند دور می‌گرداند و تا روز برانگیخته‌شدنش از او محافظت می‌کند و نزد پروردگارش از او شفاعت می‌کند و او را مقرّب می‌گرداند تا وارد بهشت شود و در قبرش او را از وحشت و تنهایی‌اش امنیّت می‌بخشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
البرهان
۸
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ تَبَارَکَ فَکَأَنَّمَا أَحْیَی لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سوره‌ی تبارک را بخواند گویی که شب قدر را شب زنده‌داری کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
نورالثقلین
۹
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَدِدْتُ أَنَ تَبَارَکَ الْمُلْکُ فِی قَلْبِ کُلِّ مُؤْمِن.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌ی تبارک در قلب مؤمن دوستی و مهربانی ایجاد می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۳۰۶/ نورالثقلین
۱۰
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَوَدِدْتُ أَنَّهَا فِی قَلْبِ کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْ أُمَّتِی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- دوست دارم که آن در قلب هر انسانی از امّتم باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۴
۱۱
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَن جَابِرٍ (رحمة الله علیه) کَانَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) لَا یَنَامُ حَتَّی یَقْرَأَ الم تَنْزِیلُ وَ تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از جابر (رحمة الله علیه) نقل شده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) تا زمانی‌که سوره‌ی ا لم تنزیل و تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ المُلْکُ را نمی‌خواند، نمی‌خوابید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
نورالثقلین
۱۲
(ملک/ مقدمه)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ لِرَجُلٍ أَ لَا أُتْحِفُکَ بِحَدِیثٍ تَفْرَحُ بِهِ قَالَ بَلَی قَالَ اقْرَأْ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَ عَلِّمْهَا أَهْلَکَ وَ جَمِیعَ وُلْدِکَ وَ صِبْیَانَ بَیْتِکَ وَ جِیرَانَکَ فَإِنَّهَا الْمُنْجِیَهًُْ وَ الْمُجَادِلَهًُْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ عِنْدَ رَبِّهَا لِقَارِئِهَا وَ تَطْلُبُ لَهُ أَنْ یُنْجِیَهُ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ یَنْجُو بِهَا صَاحِبُهَا مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) به مردی گفت: «آیا حدیثی که به‌وسیله‌ی آن خوشحال می‌شوی به تو هدیه نکنم». گفت: «بله». گفت: «تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْملْکُ (سوره‌ی ملک) را بخوان و آن را به خانواده‌ات، همه‌ی فرزندانت، نوجوانان خانه‌ات و همسایگانت بیاموز؛ چون آن نجات‌دهنده است و در روز قیامت نزد پروردگارش از خواننده‌اش دفاع می‌کند و نجات از عذاب آتش [جهنّم] را برای او درخواست می‌کند و دوستش به‌وسیله‌ی آن از عذاب قبر نجات پیدا می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۴
۱۳
(ملک/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ ثُمَّ قَرَأَ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحِلِّ وَالْحَرَمِ بَلِّغْ رُوحَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) عَنِّی تَحِیَّهًًْ وَ سَلَاماً أَرْبَعَ مَرَّاتٍ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکَیْنِ حَتَّی یَأْتِیَا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولَانِ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ فُلَانَ‌بْنَ‌فُلَانٍ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ فَیَقُولُ وَ عَلَی فُلَانِ‌بْنِ‌فُلَانٍ السَّلَامُ وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه در بسترش جا گیرد و سوره: تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْملْکُ را بخواند، سپس چهار بار گوید: اللَّهُمَّ رَبَّ الْحِلِّ وَ الْحَرَمِ بَلِّغْ رُوحَ مُحَمَّدٍ عَنِّی تَحِیَّةً وَ سَلَاما خدا برای او دو فرشته می‌گمارد تا نزد محمّد (صلی الله علیه و آله) بروند و بگویند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! فلان‌بن‌فلان به تو سلام می‌رساند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «بر فلان‌بن‌فلان سلام و رحمت خداوند بر او باد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۲
بحارالأنوار، ج۷۳، ص۲۱۴

آیه تَبارَكَ الَّذي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَديرٌ [1]

پر بركت و زوال ناپذير است كسى كه حاكميّت و مالكيت [جهان هستى] به دست اوست، و او بر هرچيز تواناست.

۱
(ملک/ ۱)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کَلِمَاتٌ مَنْ قَالَهُنَّ عِنْدَ وَفَاتِهِ دَخَلَ الْجَنَّهًَْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

امام علی (علیه السلام)- هرکس این کلمات را موقع وفاتش بگوید وارد بهشت می‌شود: سه مرتبه: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ الحَلِیمُ الْکَرِیمُ سه مرتبه: الحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ سه مرتبه: تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ المُلْکُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۱۶
۲
(ملک/ ۱)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبْضَ رُوحِ الْمُؤْمِنِ قَالَ یَا مَلَکَ الْمَوْتِ انْطَلِقْ أَنْتَ وَ أَعْوَانُکَ إِلَی عَبْدِی فَطَالَ مَا نَصَبَ نَفْسَهُ مِنْ أَجْلِی فَأْتِنِی بِرُوحِهِ لِأُرِیحَهُ عِنْدِی فَیَأْتِیهِ مَلَکُ الْمَوْتِ بِوَجْهٍ حَسَنٍ وَ ثِیَابٍ طَاهِرَهًْ وَ رِیحٍ طَیِّبَهًْ ... فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًْ یَجِیئُهُ عُنُقٌ مِنَ النَّارِ فَتُطِیفُ بِهِ فَإِذَا کَانَ مُدْمِناً عَلَی تَنْزِیلِ السَّجْدَهًْ وَ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَقَفَتْ عِنْدَهُ تَبَارَکَ وَ انْطَلَقَتْ تَنْزِیلُ السَّجْدَهًُْ فَقَالَتْ أَنَا آتٍ بِشَفَاعَهًْ رَبِ الْعَالَمِین.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خدای تبارک‌وتعالی بخواهد جان مؤمن را بگیرد، می‌گوید: «ای فرشته‌ی مرگ! تو و یارانت به‌سوی بنده‌ام بروید که خسته‌کردن خودش به خاطر من، طولانی شد و روحش را برایم بیاورید تا او را نزد خود آسایش دهم». فرشته‌ی مرگ با چهره‌ی زیبا، لباس پاک و بوی خوش نزد او می‌آید ... وقتی روز قیامت برپا شود، جماعتی از آتش می‌آیند و دور او می‌گردند؛ پس اگر بر [خواندن] سوره‌ی سجده و تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ المُلْکُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ استمرار داشته باشد، سوره‌ی ملک نزد او می‌ماند و سوره‌ی سجده می‌رود و می‌گوید: «من شفاعت پروردگار جهانیان را [برای این مؤمن] آورده‌ام».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
الاختصاص، ص۳۴۵
۳
(ملک/ ۱)

العسکری (علیه السلام)- وَ مَنْ صَلَّی یَوْمَ الْأَحَدِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهًْ فَاتِحَهًَْ الْکِتَابِ وَ سُورَهًَْ الْمُلْکِ تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ بَوَّأَهُ اللَّهُ فِی الْجَنَّهًْ حَیْثُ یَشَاءُ.

امام عسکری (علیه السلام)- هرکس روز چهارشنبه چهار رکعت نماز بخواند و در هر رکعت فاتحه و سوره‌ی ملک تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْملْکُ را بخواند. خداوند او را در بهشت هرطور که بخواهد جایگزین می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
جمال الأسبوع، ص۴۱

آیه الَّذي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزيزُ الْغَفُورُ [2]

آن كس كه مرگ و حيات را آفريد تا شما را بيازمايد كه كدام‌يك از شما بهتر عمل مى‌كنيد، و او توانا و آمرزنده است.

آن کس که مرگ و حیات را آفرید

۱ -۱
(ملک/ ۲)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَل‌خَلَقَ الْحَیَاهًَْ قَبْلَ الْمَوْتِ.

امام باقر (علیه السلام)- به‌راستی که خداوند زندگی را پیش از مردن آفرید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
نورالثقلین
۱ -۲
(ملک/ ۲)

الباقر (علیه السلام)- الْحَیَاهًُْ وَ الْمَوْتُ خَلْقَانِ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ فَإِذَا جَاءَ الْمَوْتُ فَدَخَلَ فِی الْإِنْسَانِ لَمْ یَدْخُلْ فِی شَیْءٍ إِلَّا وَ قَدْ خَرَجَتْ مِنْهُ الْحَیَاهًُْ.

امام باقر (علیه السلام)- زندگی و مرگ دو آفریده‌ی خداوند هستند. اگر مرگ بیاید و به انسان روی آورد، داخل در او می شود و مرگ داخل چیزی نمی‌شود مگر اینکه زندگی از آن خارج بشود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
الکافی، ج۳، ص۲۵۹/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۳
(ملک/ ۲)

الصّادق (علیه السلام)- مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قِیلَ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) صِفْ لَنَا الْمَوْتَ قَالَ لِلْمُؤْمِنِ کَأَطْیَبِ رِیحٍ یَشَمُّهُ فَیَنْعُسُ لِطِیبِهِ وَ یَنْقَطِعُ التَّعَبُ وَ الْأَلَمُ کُلُّهُ عَنْهُ وَ لِلْکَافِرِ کَلَسْعِ الْأَفَاعِیِّ وَ لَدْغِ الْعَقَارِبِ وَ أَشَدَّ قِیلَ فَإِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُ أَشَدُّ مِنْ نَشْرٍ بِالْمَنَاشِیرِ وَ قَرْضٍ بِالْمَقَارِیضِ وَ رَضْخٍ بِالْأَحْجَارِ وَ تَدْوِیرِ قُطْبِ الْأَرْحِیَهًْ عَلَی الْأَحْدَاقِ قَالَ کَذَلِکَ هُوَ عَلَی بَعْضِ الْکَافِرِینَ وَ الْفَاجِرِینَ أَ لَا تَرَوْنَ مِنْهُمْ مَنْ یُعَایِنُ تِلْکَ الشَّدَائِدَ فَذَلِکُمُ الَّذِی هُوَ أَشَدُّ مِنْ هَذَا الْأَمْرِ عَذَابُ الْآخِرَهًْ فَإِنَّهُ أَشَدُّ مِنْ عَذَابِ الدُّنْیَا قِیلَ فَمَا بَالُنَا نَرَی کَافِراً یَسْهُلُ عَلَیْهِ النَّزْعُ فَیَنْطَفِی وَ هُوَ یُحَدِّثُ وَ یَضْحَکُ وَ یَتَکَلَّمُ وَ فِی الْمُؤْمِنِینَ أَیْضاً مَنْ یَکُونُ کَذَلِکَ وَ فِی الْمُؤْمِنِینَ وَ الْکَافِرِینَ مَنْ یُقَاسِی عِنْدَ سَکَرَاتِ الْمَوْتِ هَذِهِ الشَّدَائِدَ فَقَالَ مَا کَانَ مِنْ رَاحَهًْ لِلْمُؤْمِنِ هُنَاکَ فَهُوَ تَعْجِیلُ ثَوَابٍ وَ مَا کَانَ مِنْ شَدِیدٍ فَتَمْحِیصُهُ مِنْ ذُنُوبِهِ لِیَرِدَ الْآخِرَهًَْ نَقِیّاً نَظِیفاً مُسْتَحِقّاً لِلثَّوَابِ الْأَبَدِ لَا مَانِعَ لَهُ دُونَهُ وَ مَا کَانَ مِنْ سُهُولَهًْ هُنَاکَ عَلَی الْکَافِرِ فَلِیُوَفَّی أَجْرَ حَسَنَاتِهِ فِی الدُّنْیَا لِیَرِدَ الْآخِرَهًَْ وَ لَیْسَ لَهُ إِلَّا مَا یُوجِبُ عَلَیْهِ الْعَذَابَ وَ مَا کَانَ مِنْ شِدَّهًْ عَلَی الْکَافِرِ هُنَاکَ فَهُوَ ابْتِدَاءُ عَذَابِ اللَّهِ لَهُ ذَلِکُمْ بِأَنَّ اللَّهَ عَدْلٌ لَا یَجُور.

امام صادق (علیه السلام)- امام کاظم (علیه السلام) فرمود: به امام صادق (علیه السلام) عرض شد: «مرگ را برای ما توصیف فرمایید»؟ حضرت فرمود: «مرگ برای مؤمن مثل خوشترین بویی است که آن را استشمام کرده و به خاطر خوش‌بودنش حالت چرتی بر او عارض شود و به‌دنبالش تمام رنج‌ها و محنت‌ها تمام می‌شود و برای کافر همچون گزیدن افعی‌ها و نیش عقرب‌ها یا سخت‌تر از این‌ها است». عرض شد: جماعتی می‌گویند: «مرگ سخت‌تر و دردش شدیدتر از بریدن با ارّه و چیدن با قیچی و کوبیدن با سنگ و گردیدن قطب آسیاب در چشم می‌باشد». حضرت فرمود: «نسبت به برخی از کافرین و فاجرین البتّه همین‌طور است مگر نمی‌بینی برخی از ایشان چنین رنج‌هایی را کشیده و متحمّل می‌شوند، ایشان همان کسانی هستند که درد مرگ بر آن‌ها شدیدتر و سخت‌تر از آنچه ذکر شد می‌باشد. توجّه داشته باش این عذاب دنیا است و عذاب آخرت محقّقا شدیدتر از عذاب دنیا خواهد بود». عرض شد: «پس چرا برخی از کفّار را می‌بینیم که حالت نزع و جان‌دادنشان سهل بوده به‌طوری که درحال صحبت‌نمودن و خندیدن تکلّم‌کردن خاموش می‌شوند و بعضی از مؤمنین نیز همین‌طور می‌باشند ولی پاره‌ای از اهل ایمان و کفر را مشاهده کرده‌ایم که هنگام سکرات مرگ این شدائد و سختی‌ها را رفته‌رفته و کم‌کم متحمّل می‌شوند»؟ حضرت فرمود: «اگر مؤمنی را دیدی که به سهولت از دنیا رفت این از باب آن است که ثوابش را خداوند به تأخیر نیانداخت بلکه عاجلا به او مرحمت فرموده و اگر مؤمنی سخت جان داد به خاطر محونمودن گناهانش بوده تا در آخرت پاک و پاکیزه وارد شده و مستحق ثواب دائم و ابدی باشد و اگر کافری به راحتی و سهولت از دنیا رفت به خاطر آن است که حقّ تبارک‌وتعالی اجر حسنات و اعمال نیکش را که در دنیا انجام داده بدین‌ترتیب عنایت فرموده تا در آخرت وقتی وارد شد عملی نداشته باشد مگر آنچه که موجب عذاب و عقوبت است و اگر کافری به سختی و شدّت جان داد این سختی آغاز عذاب او است که استحقاقش را دارد و خداوند هرگز جور و ستم نمی‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۴
عیون أخبارالرضا، ج۱، ص۲۷۴/ نورالثقلین
۱ -۴
(ملک/ ۲)

السّجّاد (علیه السلام)- مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قِیلَ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) مَا الْمَوْتُ قَالَ لِلْمُؤْمِنِ کَنَزْعِ ثِیَابٍ وَسِخَهًْ قَمِلَهًْ وَ فَکِّ قُیُودٍ وَ أَغْلَالٍ ثَقِیلَهًْ وَ الِاسْتِبْدَالِ بِأَفْخَرِ الثِّیَابِ وَ أَطْیَبِهَا رَوَائِحَ وَ أَوْطَإِ الْمَرَاکِبِ وَ آنَسِ الْمَنَازِلِ وَ لِلْکَافِرِ کَخَلْعِ ثِیَابٍ فَاخِرَهًْ وَ النَّقْلِ عَنْ مَنَازِلَ أَنِیسَهًْ وَ الِاسْتِبْدَالِ بِأَوْسَخِ الثِّیَابِ وَ أَخْشَنِهَا وَ أَوْحَشِ الْمَنَازِلِ وَ أَعْظَمِ الْعَذَاب وَ قِیلَ لِمُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) مَا الْمَوْتُ قَالَ هُوَ النَّوْمُ الَّذِی یَأْتِیکُمْ کُلَّ لَیْلَهًْ إِلَّا أَنَّهُ طَوِیلٌ مُدَّتُهُ لَا یُنْتَبَهُ مِنْهُ إِلَّا یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.

امام سجاد (علیه السلام)- امام باقر (علیه السلام) فرمود: از امام سجّاد (علیه السلام) سؤال شد: «مرگ چیست»؟ فرمود: «برای مؤمن چون کندن جامه‌ی چرکین شپشین و غل‌های سنگین و به عوض آن پوشیدن فاخرترین لباس‌ها و خوشبوترین جام‌ها و سواری رهوارترین مرکب‌ها و سکنای دلنشین‌ترین منزل‌ها و برای کافر چون افکندن جامه‌های فاخر و انتقال از منزل‌های دلنشین و به دل‌گرفتن چرکین‌ترین جام‌ها و درشت‌ترین لباس‌ها و موحش‌ترین منزل‌ها و عظیم‌ترین عذاب‌ها». و از امام باقر (علیه السلام) سؤال شد: «مرگ چیست»؟ فرمود: «همان خوابیست که شما را هر شب می‌آید مگر آنکه مدّتش طولانی است و از آن خواب تا روز قیامت بیدار نمی‌شوید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۱۶
معانی الأخبار، ص۲۸۹/ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۱۰۲/ نورالثقلین؛ «قیل لعلی بن الحسین (... اعظم العذاب» محذوف و «لاینتبه» بدل «لاینبه»
بیشتر