آیه ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسيرٌ [4]
سپس بار ديگر [به عالم هستى] نگاه كن، سرانجام چشمانت [در جستجوى خلل و نقصان] ناكام مانده و خسته و ناتوان به‌سوى تو باز مى‌‌گردد.
الصّادق (علیه السلام)- لَوْ کَانَ شَیْءٌ یَسْبِقُ الْقَدْرَ سَبَقَتْهُ الْعَیْنُ لِمَنْ یُصِیبُهُ الْعَیْنُ یَقْرَأُ فَاتِحَهًَْ الْکِتَابِ وَ یَکْتُبُ بِسْمِ اللَّهِ أُعِیذُ فُلَانَ‌بْنَ‌فُلَانَهًَْ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ ذَرَأَ وَ بَرَأَ وَ مِنْ عَیْنٍ نَاظِرَهًٍْ وَ أُذُنٍ سَامِعَهًٍْ وَ لِسَانٍ نَاطِقٍ إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ مِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَ عَمَلِ الشَّیْطَانِ وَ خَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَهًٍْ عُوذَهًُْ الْعَیْنِ اللَّهُمَّ رَبَّ مَطَرٍ حَابِسٍ وَ حَجَرٍ یَابِسٍ وَ لَیْلٍ دَامِسٍ وَ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ رُدَّ عَیْنَ الْعَیْنِ عَلَیْهِ فِی کَبِدِهِ وَ نَحْرِهِ وَ مَالِهِ فَ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیر.
امام صادق (علیه السلام)- اگر چیزی بر قدر الهی پیشی گیرد چشم زخم است. برای کسی که چشم زخم خورده (سوره‌ی حمد را بخواند و بنویسد): بِسْمِ اللهِ أُعِیذُ فُلَانَ بْنَ فُلَانَةَ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ ذَرَأَ وَ بَرَأَ وَ مِنْ کُلِّ عَیْنٍ نَاظِرَةٍ وَ أُذُنٍ سَامِعَةٍ وَ لِسَانٍ نَاطِقٍ إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیم، و من شر الشیطان و عمل الشیطان و خیله و رجله، وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ [برای چشم زخم] اللَّهُمَّ رَبَّ مَطَرٍ حَابِسٍ وَ حَجَرٍ یَابِسٍ وَ لَیْلٍ دَامِسٍ وَ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ رُدَّ عَیْنَ الْعَیْنِ عَلَیْهِ فِی کَیْدِهِ وَ نَحْرِهِ وَ مَالِه، فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ قَالَ انْظُرْ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ أَیْ یَقْصُرُ وَ هُوَ حَسِیرٌ أَیْ مُنْقَطِع.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ، در ملکوت آسمان‌ها و زمین نگاه کن. یَنقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خَاسِأً وَ هُوَ حَسِیرٌ منظور خسته می‌شود، درحالی‌که درمانده است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً أَیْ یَرْجِعُ إِلَیْکَ بَصَرُکَ بَعِیداً عَنْ نَیْلِ الْمُرَادِ ذَلِیلًا صَاغِراً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) کَأَنَّهُ ذَلَّ کَذِلَّهًْ مَنْ طَلَبَ شَیْئاً فَلَمْ یَجِدْهُ وَ أَبْعَدُ مِنْهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً یعنی چشمانت درحالی‌که از رسیدن به مقصود دور و ذلیل و خوار است به‌سوی تو بر می‌گردد. [این سخن] از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) [نقل شده است]؛ گویا ذلیل شده مانند ذلّت کسی که چیزی را جستجو نموده ولی آن را نیافته و از آن دور شده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی مَنْ دَعَاکَ بِغَیْرِهِ لَمْ یَزْدَدْ مِنْ مَعْرِفَتِهِ بِکَ إِلَّا بُعْداً وَ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ یَا اللَّه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و از تو درخواست می‌کنم به آن اسم تو که هرکس به غیر آن تو را بخواند، معرفتش به تو، فقط دوری [او را از تو] زیاد می‌کند و یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ ای خدا!
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ آبَائِه فِی عُوذَهًْ الْحَیَوَانِ وَ قَالَ هِیَ مَحْفُوظَهًْ عِنْدَهُمْ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ خَرَجَ عَیْنُ السَّوْءِ مِنْ بَیْنِ لَحْمِهِ وَ جِلْدِهِ وَ عَظْمِهِ وَ عَصَبِهِ وَ عُرُوقِهِ فَلَقِیَهَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ مِیکَائِیلُ (علیه السلام) فَقَالا أَیْنَ تَذْهَبِینَ أَیَّتُهَا الْعَیْنَهًُْ؟ قَالَتْ أَذْهَبُ إِلَی الْجَمَلِ فَأَطْرَحُهُ مِنْ قِطَارِهِ وَ الدَّابَّهًَْ مِنْ مِقْوَدِهَا وَ الْحِمَارَ مِنْ آکَامِهِ وَ الصَّبِیَّ مِنْ حَجْرِ أُمِّهِ وَ أُلْقِی الرَّجُلَ الثیاب {الشَّابَ} الْمُمْتَلِئَ منْ قَدَمَیْهِ فَقَالا لَهَا اذْهَبِی أَیَّتُهَا الْعَیْنَهًُْ إِلَی الْبَرِّیَّهًْ فَثَمَّ حَیَّهًْ لَهَا عَیْنَانِ عَیْنٌ مِنْ مَاءٍ وَ عَیْنٌ مِنْ نَارٍ وَ کَذَلِکَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلَی عَیْنِ السَّوْءِ وَ عَبَسِ عَابِسٍ وَ حَجَرٍ یَابِسٍ وَ نَفْسٍ نَافِسٍ وَ نَارٍ قَابِسٍ رَدَدْتُ بِعَوْنِ اللَّهِ عَیْنَ السَّوْءِ إِلَی أَهْلِهِ وَ فِی جَنْبَیْهِ وَ کَشْحَیْهِ وَ فِی أَحَبِّ خُلَّانِهِ إِلَیْهِ بِعَزِیمَهًْ اللَّهِ وَ قَوْلِهِ أَ وَ لَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ کانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَ فَلا یُؤْمِنُونَ* فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ* ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ.
امام کاظم (علیه السلام)- سلیمان‌بن‌جعفر از امام کاظم (علیه السلام) از پدرانش نقل کرده است: دعا برای [حفظ] حیوان [از چشم زخم]: و آن [دعا] نزد ائمّه (علیهم السلام) محفوظ است؛ که فرمود: به‌نام خداوند بخشنده‌ی مهربان؛ به‌نام خدا و به یاری او. چشم بد از میان گوشتش، پوستش، استخوانش، عصبش و رگ‌هایش خارج شد و با جبرئیل و میکائیل (علیها السلام) برخورد کرد. گفتند: «ای چشم کجا می‌روی»! گفت: «به‌سوی شتر می‌روم و آن را از ردیف شتران دور می‌کنم و حیوان را از افسارش و الاغ را از سرزمینش و بچّه را از آغوش مادرش [دور می‌کنم] و مرد جوان نیرومند را از پاهایش بر زمین می‌افکنم». جبرئیل و میکائیل به آن گفتند: «ای چشم! به صحرا برو. آنجا ماری است که دو چشم دارد، چشمی از آب و چشمی از آتش». و این‌گونه خداوند بر چشم بد، رو ترش‌کردن بازدارنده، سنگ خشک، روح چشم‌زخم زننده و آتشِ جوینده‌ی آتش مهر می‌نهد. به یاری خدا چشم بد را به اهلش و در دو طرفش، دو پهلویش و به محبوب‌ترین دوستانش برگرداندم و [همچنین] به اراده‌ی خداوند و [به کمک] سخن او آیا کافران ندیدند که آسمان‌ها و زمین به هم پیوسته بودند، و ما آن‌ها را از یکدیگر باز کردیم و هرچیز زنده‌ای را از آب قرار دادیم؟! آیا ایمان نمی‌آورند؟!. (انبیاء/۳۰) فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسِیرٌ.