آیه ۱۲۷ - سوره نحل

آیه وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ في ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ [127]

شکیبایىکن و شکیبایى تو فقط براى خدا [و به توفیق خدا] باشد؛ و به خاطر [کارهاى] آن‌ها، اندوهگین و [دلسرد] مشو؛ و از توطئههاى آن‌ها، در تنگنا قرار مگیر.

۱
(نحل/ ۱۲۷)

الصّادق (علیه السلام)- فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَسْلَمَ لَهُ الْعَقِبُ مِنَ الْمُسْتَحْفِظِینَ وَ کَذَّبَهُ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَ دَعَا إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِهِ ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ عَلَیْهِ أَنْ أَعْلِنْ فَضْلَ وَصِیِّکَ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ الْعَرَبَ قَوْمٌ جُفَاهًٌْ لَمْ یَکُنْ فِیهِمْ کِتَابٌ وَ لَمْ یُبْعَثْ إِلَیْهِمْ نَبِیٌّ وَ لَا یَعْرِفُونَ فَضْلَ نُبُوَّاتِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ لَا شَرَفَهُمْ وَ لَا یُؤْمِنُونَ بِی إِنْ أَنَا أَخْبَرْتُهُمْ بِفَضْلِ أَهْلِ بَیْتِی فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ فَذَکَرَ مِنْ فَضْلِ وَصِیِّهِ ذِکْراً فَوَقَعَ النِّفَاقُ فِی قُلُوبِهِمْ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند، محمّد (صلی الله علیه و آله) را به پیامبری برانگیخت، نوادگان فرقه‌ی مستحفظین (عده‌ای از حواریون که به توصیه‌ی عیسی (علیه السلام) منتظر ظهور احمد (صلی الله علیه و آله) بودند) به او ایمان آوردند و تسلیم او شدند ولی در مقابل، یهودیان (بنی‌اسرائیل) او را تکذیب کردند؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن‌ها را به راه خدا دعوت نمود و در راه خدا جهاد کرد: پس از آن خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) وحی کرد که برتری وصیّت [علی (علیه السلام)] را بر همگان اعلان کن. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای پروردگار! عرب، قومی سخت و خشن است و تا کنون کتابی آسمانی نداشته‌اند و پیامبری برای آنان مبعوث نشده؛ برتری نبوّت و اولیاء را نمی‌دانند و از شرافت آنان بی اطّلاعند و اگر من از برتری خاندانم به آن‌ها مطلبی بگویم، مسلماً [از سر عناد] به من ایمان نخواهند آورد. خداوند فرمود: بگو: ایمنی است شما را. آری به زودی خواهند دانست (زخرف/۸۹) پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز برتری و فضائل وصیش (علی (علیه السلام)) را بیان کرد و همین امر موجب ایجاد نفاق در دلهای آن‌ها (منافقان) شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۷۴
الکافی، ج۱، ص۲۹۳
۲
(نحل/ ۱۲۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَعَن أَبِی‌عَبدِالله (علیه السلام) ... فیَشْکُو إِلَیْهِ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فیقول ... احْتَمَلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا لَمْ یَحْتَمِلْ وَصِیُّ نَبِیٍّ مِنْ سَائِرِ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ سَائِرِ الْأُمَمِ حَتَّی قَتَلُونِی بِضَرْبَهًِْ عَبْدِ‌الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌مُلْجَمٍ وَ کَانَ اللَّهُ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ فِی نَقْضِهِمْ بَیْعَتِی وَ خُرُوجِ طَلْحَهًَْ وَ الزُّبَیْرِ بِعَائِشَهًَْ إِلَی مَکَّهًَْ یُظْهِرَانِ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَهًَْ وَ سَیْرِهِمْ بِهَا إِلَی الْبَصْرَهًِْ وَ خُرُوجِی إِلَیْهِمْ وَ تَذْکِیرِی لَهُمُ اللَّهَ وَ إِیَّاکَ وَ مَا جِئْتَ بِهِ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَلَمْ یَرْجِعَا حَتَّی نَصَرَنِیَ اللَّهُ عَلَیْهِمَا حَتَّی أُهْرِقَتْ دِمَاءُ عِشْرِینَ ألف {أَلْفاً} مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ قُطِعَتْ سَبْعُونَ کَفّاً عَلَی زِمَامِ الْجَمَلِ فَمَا لَقِیتُ فِی غَزَوَاتِکَ یَا رَسُولَ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ بَعْدَکَ أَصْعَبَ یَوْماً مِنْهُ أَبَداً لَقَدْ کَانَ مِنْ أَصْعَبِ الْحُرُوبِ الَّتِی لَقِیتُهَا وَ أَهْوَلِهَا وَ أَعْظَمِهَا فَصَبَرْتُ کَمَا أَدَّبَنِیَ اللهُ بِمَا أَدَّبَکَ بِهِ یَا رَسُولَ اللهِ فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ قَوْلِهِ وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللهِ.

امام علی (علیه السلام)- مفضّل بن عمر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: ... [در شب دفن حضرت زهرا (سلام الله علیها)] امیرالمؤمنین (علیه السلام) [محنت‌های عظیمی را که بعد از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) دید و به‌وسیله‌ی آن آزموده شد،] به آن حضرت شکایت می‌کند و می‌فرماید: «... ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! من متحمّل رنج‌ها و گرفتاری‌هایی شدم که هیچ جانشین پیغمبری در هیچ امّتی متحمّل نگشت، تا جایی که مرا با ضربت عبدالرّحمن‌بن‌ملجم به قتل رساندند و خداوند شاهد چگونگی نقض بیعت من است. طلحه و زبیر، عایشه را به بهانه‌ی ادای مراسم حج و عمره به مکّه بردند ولی مسیر او را عوض کرده به بصره آوردند. من هم ناچار برای جلوگیری از بلوای آن‌ها بسیج کردم و خدا و شما را به یاد آن‌ها آوردم، ولی آن‌ها برنگشتند تا اینکه خداوند مرا بر آن‌ها پیروز گردانید و خون بیست‌هزار نفر از مسلمانان ریخته و هفتاد دست که می‌خواست مهار شتر عایشه را نگهدارد؛ بریده شد. ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آنچه در جنگ‌های شما و جنگ‌های بعد از شما دیدم از جنگ جمل بر من دشوارتر نبود؛ زیرا آن جنگ از سخت‌ترین و هول‌انگیزترین و بزرگترین جنگ‌هایی بود که من دیدم؛ پس صبر کردم، همان طور که خدا مرا به همان آداب شما تأدیب نمود به این آیه: پس پایداری کن، هم چنان که پیامبران أولو العزم پایداری کرده بودند. (احقاف/۳۵) و آیه: وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللهِ من نیز صبر کردم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۷۶
بحارالأنوار، ج۵۳، ص۲۰
۳
(نحل/ ۱۲۷)

الکاظم (علیه السلام)- أَ کَلَّفَ اللَّهُ الْعِبَادَ مَا لَا یُطِیقُونَ فَقَالَ کَلَّفَ اللَّهُ جَمِیعَ الْخَلْقِ مَا لَا یُطِیقُونَ إِنْ لَمْ یُعِنْهُمْ عَلَیْهِ فَإِنْ أَعَانَهُمْ عَلَیْهِ أَطَاقُوهُ قَالَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللهِ.

امام کاظم (علیه السلام)- آیا این صحیح است که خداوند بندگانش را مکلّف به انجام کاری کند که از عهده‌ی آنان خارج است؟! خدا همه‌ی مخلوقات را بر انجام کاری مجبور کرده که از عهده‌ی آن بر نمی‌آیند و کمکشان هم نکرده است؟! اگر آن‌ها را کمک کند دیگر از عهده‌ی آن‌ها خارج نیست همان‌طورکه در این آیه به پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللهِ [که صبر بر مصائبی که بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) رفت، از عهده‌ی او خارج بود امّا با کمک الهی، ممکن بود].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۷۶
بحارالأنوار، ج۵، ص۵۴/ فقه الرضا (ص۳۴۹/ البرهان
بیشتر