آیه فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ ما يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلاَّ الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ [35]
پس صبر كن آنگونه كه پيامبران «اولوا العزم» صبر كردند، و براى [عذاب] آنان شتاب مكن! روزى كه وعدههايى را كه به آنها داده مىشود ببينند، [احساس مىكنند كه] گويى جز ساعتى از يك روز [در دنيا] توقّف نكردهاند؛ اين ابلاغى است براى همگان؛ آيا جز قوم نافرمان هلاك خواهند شد؟!
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ الصَّبْرَ عَلَی وُلَاهًِْ الْأَمْرِ مَفْرُوضٌ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ إِیجَابُهُ مِثْلُ ذَلِکَ عَلَی أَوْلِیَائِهِ وَ أَهْلِ طَاعَتِهِ بِقَوْلِهِ لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة.
امام علی (علیه السلام)- شکیبایی بر والیان امر واجب شده است؛ فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ، حق تعالی این شکیبایی را بر دوستداران و فرمانبران خود نیز واجب کرد و فرمود: برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود. (احزاب/۲۱)».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْبْنِمِهْرَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ فَقَالَ نُوحٌ (علیه السلام) وَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) قُلْتُ کَیْفَ صَارُوا أُولِی الْعَزْمِ قَالَ لِأَنَّ نُوحاً (علیه السلام) بُعِثَ بِکِتَابٍ وَ شَرِیعَهًٍْ وَ کُلُّ مَنْ جَاءَ بَعْدَ نُوحٍ (علیه السلام) أَخَذَ بِکِتَابِ نُوحٍ (علیه السلام) وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) بِالصُّحُفِ وَ بِعَزِیمَهًِْ تَرْکِ کِتَابِ نُوحٍ (علیه السلام) لَا کُفْراً بِهِ فَکُلُّ نَبِیٍّ (علیه السلام) جَاءَ بَعْدَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) أَخَذَ بِشَرِیعَهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِالصُّحُفِ حَتَّی جَاءَ مُوسَی (علیه السلام) بِالتَّوْرَاهًِْ وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِعَزِیمَهًِْ تَرْکِ الصُّحُفِ وَ کُلُّ نَبِیٍّ جَاءَ بَعْدَ مُوسَی (علیه السلام) أَخَذَ بِالتَّوْرَاهًِْ وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ الْمَسِیحُ (علیه السلام) بِالْإِنْجِیلِ وَ بِعَزِیمَهًِْ تَرْکِ شَرِیعَهًِْ مُوسَی وَ مِنْهَاجِهِ فَکُلُّ نَبِیٍّ (علیه السلام) جَاءَ بَعْدَ الْمَسِیحِ (علیه السلام) أَخَذَ بِشَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَجَاءَ بِالْقُرْآنِ وَ بِشَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ فَحَلَالُهُ حَلَالٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَهَؤُلَاءِ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ (علیهم السلام).
امام صادق (علیه السلام)- سماعهًْبنمهران گوید: از امام صادق (علیه السلام) دربارهی آیه: فَاصْبِرْ کَمَا صَبَرَ أُولوا العَزْمِ مِنَ الرُّسُل سؤال کردم. امام (علیه السلام) فرمود: «منظور از آن، حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت موسی، حضرت عیسی و حضرت محمّد (علیهم السلام) است». عرض کردم: «آنها چگونه به این مقام رسیدهاند»؟ آن حضرت (علیه السلام) فرمود: «زیرا نوح (علیه السلام) دارای کتاب و شریعت بود و همهی پیامبرانی که پس از آن حضرت آمدهاند، از کتاب، شریعت و روش او استفاده کردهاند. تا اینکه صحف بر حضرت ابراهیم (علیه السلام) نازل شد و از سوی خداوند به او عزم و اراده محکم اعطا گردید. آن حضرت، کتاب نوح (علیه السلام) را کنار گذاشت. البتّه علّت این امر، کفرورزیدن بدان نبود. بنابراین همهی پیامبرانی که پس از حضرت ابراهیم (علیه السلام) برانگیخته شدهاند از صحف، شریعت و روش او بهرهمند شدهاند. تا اینکه حضرت موسی (علیه السلام) به پیامبری برگزیده و از سوی خداوند به او تورات، شریعت منهاج اعطا گردید. همهی پیامبران (علیهم السلام) مبعوث شده پس از حضرت موسی (علیه السلام) از کتاب و روش او بهرهگرفتهاند. این امر تا زمان مبعوثشدن حضرت عیسی (علیه السلام) ادامه داشت. زمانیکه آن حضرت به پیامبری رسید و انجیل بر او فرود آمد، شریعت و روش حضرت موسی (علیه السلام) را کنار نهاد. همهی پیامبران مبعوث شده پس از حضرت عیسی (علیه السلام) از کتاب و روش او بهره بردهاند. این امر تا زمانی که حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) به پیامبری برگزیده شد، ادامه داشت. خداوند قرآن را بر او نازل کرد و به او شریعت و روش هدایت اعطا فرمود. بنابراین اموری را که آن حضرت، حلال یا حرام اعلام کرده باشد، تا روز قیامت حلال یا حرام خواهند بود و در آنها هیچگونه تغییری به وجود نخواهد آمد. پیامبران مذکور (علیهم السلام)، اولو العزم هستند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَبْنِمَخْلَدٍ السَّرَّاجِ عَنْ أَبِیعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسَالَهًُْ مِنْ أَبِیعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِلَی أَصْحَابِه ... اعْلَمُوا أَنَّهُ بِئْسَ الْحَظُّ الْخَطَرُ لِمَنْ خَاطَرَ اللَّهَ بِتَرْکِ طَاعَهًِْ اللَّهِ وَ رُکُوبِ مَعْصِیَتِهِ فَاخْتَارَ أَنْ یَنْتَهِکَ مَحَارِمَ اللَّهِ فِی لَذَّاتِ دُنْیَا مُنْقَطِعَهًٍْ زَائِلَهًٍْ عَنْ أَهْلِهَا عَلَی خُلُودِ نَعِیمٍ فِی الْجَنَّهًِْ وَ لَذَّاتِهَا وَ کَرَامَهًِْ أَهْلِهَا وَیْلٌ لِأُولَئِکَ مَا أَخْیَبَ حَظَّهُمْ وَ أَخْسَرَ کَرَّتَهُمْ وَ أَسْوَأَ حَالَهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ اسْتَجِیرُوا اللَّهَ أَنْ یُجِیرَکُمْ فِی مِثَالِهِمْ أَبَداً وَ أَنْ یَبْتَلِیَکُمْ بِمَا ابْتَلَاهُمْ بِهِ وَ لَا قُوَّهًَْ لَنَا وَ لَکُمْ إِلَّا بِهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ أَیَّتُهَا الْعِصَابَهًُْ النَّاجِیَهًُْ إِنْ أَتَمَّ اللَّهُ لَکُمْ مَا أَعْطَاکُمْ بِهِ فَإِنَّهُ لَا یَتِمُّ الْأَمْرُ حَتَّی یَدْخُلَ عَلَیْکُمْ مِثْلُ الَّذِی دَخَلَ عَلَی الصَّالِحِینَ قَبْلَکُمْ وَ حَتَّی تُبْتَلَوْا فِی أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمْ وَ حَتَّی تَسْمَعُوا مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ أَذًی کَثِیراً فَتَصْبِرُوا وَ تَعْرُکُوا بِجُنُوبِکُمْ وَ حَتَّی یَسْتَذِلُّوکُمْ وَ یُبْغِضُوکُمْ وَ حَتَّی یَحْمِلُوا عَلَیْکُمُ الضَّیْمَ فَتَحَمَّلُوهُ مِنْهُمْ تَلْتَمِسُونَ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَهًَْ وَ حَتَّی تَکْظِمُوا الْغَیْظَ الشَّدِیدَ فِی الْأَذَی فِی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ یَجْتَرِمُونَهُ إِلَیْکُمْ وَ حَتَّی یُکَذِّبُوکُمْ بِالْحَقِّ وَ یُعَادُوکُمْ فِیهِ وَ یُبْغِضُکُمْ عَلَیْهِ فَتَصْبِرُوا عَلَی ذَلِکَ مِنْهُمْ وَ مِصْدَاقُ ذَلِکَ کُلُّهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ الَّذِی أَنْزَلَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَی نَبِیِّکُمْ (صلی الله علیه و آله) سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّکُمْ (صلی الله علیه و آله) فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ.
امام صادق (علیه السلام)- اسماعیلبنمخلّد سرّاج گوید: این نامه را امام صادق (علیه السلام) به اصحاب نوشت ... بدانید بد خاطرهایست برای کسی که در نظر داشته باشد ترک دستورات خدا را نماید و به معصیت مشغول شود و پردهی محارم خداوند را دریده سرگرم لذّتهای ناپایدار دنیا شود به جای نعمتهای بهشت و لذّتها و مقام عظیم بهشتیان وای بر آنها چقدر بهرهی بیارزش و بازگشت به زیان دارند و حال آنها در نزد پروردگار و قیامت بد است، از خدا بخواهید شما را از این کارها محفوظ بدارد و مبادا مبتلا به گرفتاریهای آنها نماید ما و شما را نیرویی نیست مگر بهوسیلهی خدا. پس بپرهیزید ای گروه رستگار از خدا اگر خداوند تمام و تکمیل نماید آنچه به شما عطا نموده بدانید که کار تمام نمیشود مگر اینکه گرفتار آزمایشهای پیشینیان صالح بشوید و در جان و مال شما را بیازماید و تا از دشمنان خدا ناراحتیهای زیادی بچشید و متحمّل آن گرفتاریها بشوید، تا آنجا که شما را دشمن بدارند و خوار و ذلیل بشمارند. به شما ستم روا دارند در راه خدا و رسیدن به خوشبختی عالم آخرت آن را تحمّل نمایید و خشم شدید خود را از آزار و اذیت آنها فرو خورید و در راه حق شما را تکذیب نمایند و بر این عقیده دشمن شما شوند. تمام آنها را با صبر و شکیبایی بپذیرید. مصداق تمام اینها در قرآن کریم که بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شده هست. شنیدهاید که خداوند به پیامبرش میفرماید: فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًِْ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ مَا هُوقَالَ ... أَجِدُهُ قَدْ شَهَرَ هَفَوَاتِ أَنْبِیَائِهِ بِقَوْلِهِ وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی وَ بِتَکْذِیبِهِ نُوحاً لَمَّا قَالَ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی بِقَوْلِهِ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ وَ بِوَصْفِهِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) بِأَنَّهُ عَبَدَ کَوْکَباً مَرَّهًًْ وَ مَرَّهًًْ قَمَراً وَ مَرَّهًًْ شَمْساً وَ بِقَوْلِهِ فِی یُوسُفَ (علیه السلام) وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأی بُرْهانَ رَبِّهِ وَ بِتَهْجِینِهِ مُوسَی (علیه السلام) حَیْثُ قَالَ رَبِّ أَرِنِی أَنْظُرْ إِلَیْکَ قالَ لَنْ تَرانِی الْآیَهًَْ وَ بِبَعْثِهِ عَلَی دَاوُدَ (علیه السلام) جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ حَیْثُ تَسَوَّرَا الْمِحْرَابَ إِلَی آخِرِ الْقِصَّهًِْ وَ بِحَبْسِهِ یُونُسَ (علیه السلام) فِی بَطْنِ الْحُوتِ حَیْثُ ذَهَبَ مُغَاضِباً مُذْنِباً فَأَظْهَرَ خَطَأَ الْأَنْبِیَاءِ وَ زَلَلَهُمْ ثُمَّ وَارَی أَسْمَاءَ مَنِ اغْتَرَّ وَ فَتَنَ خَلْقَهُ وَ ضَلَّ وَ أَضَلَّ وَ کَنَّی عَنْ أَسْمَائِهِمْ فِی قَوْلِهِ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی فَمَنْ هَذَا الظَّالِمُ الَّذِی لَمْ یُذْکَرْ مِنِ اسْمِهِ مَا ذُکِرَ مِنْ أَسْمَاءِ الْأَنْبِیَاء (علیهم السلام) ... أَمَّا هَفَوَاتُ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ مَا بَیَّنَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ وُقُوعُ الْکِنَایَهًِْ عَنْ أَسْمَاءِ مَنِ اجْتَرَمَ أَعْظَمُ مِمَّا اجْتَرَمَتْهُ الْأَنْبِیَاءُ مِمَّنْ شَهِدَ الْکِتَابُ بِظُلْمِهِم.. أَنَّ الْکِنَایَهًَْ عَنْ أَسْمَاءِ ذَوِی الْجَرَائِرِ الْعَظِیمَهًِْ مِنَ الْمُنَافِقِینَ فِی الْقُرْآنِ لَیْسَتْ مِنْ فِعْلِهِ تَعَالَی وَ أَنَّهَا مِنْ فِعْلِ الْمُغَیِّرِینَ وَ الْمُبَدِّلِینَ الَّذِینَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِینَ وَ اعْتَاضُوا الدُّنْیَا مِنَ الدِّینِ وَ قَدْ بَیَّنَ اللَّهُ تَعَالَی قِصَصَ الْمُغَیِّرِینَ بِقَوْلِهِ لِلَّذِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِیلًا وَ بِقَوْلِهِ وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقاً یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْکِتابِ وَ بِقَوْلِهِ إِذْ یُبَیِّتُونَ ما لا یَرْضی مِنَ الْقَوْلِ بَعْدَ فَقْدِ الرَّسُولِ مَا یُقِیمُونَ بِهِ أَوَدَ بَاطِلِهِمْ حَسَبَ مَا فَعَلَتْهُ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی بَعْدَ فَقْدِ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) مِنْ تَغْیِیرِ التَّوْرَاهًِْ وَ الْإِنْجِیلِ وَ تَحْرِیفِ الْکَلِمِ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَ بِقَوْلِهِ یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ یَعْنِی أَنَّهُمْ أَثْبَتُوا فِی الْکِتَابِ مَا لَمْ یَقُلْهُ اللَّهُ لِیَلْبِسُوا عَلَی الْخَلِیقَهًِْ فَأَعْمَی اللَّهُ قُلُوبَهُمْ حَتَّی تَرَکُوا فِیهِ مَا یَدُلُّ عَلَی مَا أَحْدَثُوهُ فِیهِ وَ حَرَّفُوا مِنْهُ وَ بَیَّنَ عَنْ إِفْکِهِمْ وَ تَلْبِیسِهِمْ وَ کِتْمَانِ مَا عَلِمُوهُ مِنْهُ وَ لِذَلِکَ قَالَ لَهُمْ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ ضَرَبَ مَثَلَهُمْ بِقَوْلِهِ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ فَالزَّبَدُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ کَلَامُ الْمُلْحِدِینَ الَّذِینَ أَثْبَتُوهُ فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ یَضْمَحِلُّ وَ یَبْطُلُ وَ یَتَلَاشَی عِنْدَ التَّحْصِیلِ وَ الَّذِی یَنْفَعُ النَّاسَ مِنْهُ فَالتَّنْزِیلُ الْحَقِیقِیُّ الَّذِی لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ وَ الْقُلُوبُ تَقْبَلُهُ وَ الْأَرْضُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ هِیَ مَحَلُّ الْعِلْمِ وَ قَرَارُهُ وَ لَیْسَ یَسُوغُ مَعَ عُمُومِ التَّقِیَّهًِْ التَّصْرِیحُ بِأَسْمَاءِ الْمُبَدِّلِینَ وَ لَا الزِّیَادَهًُْ فِی آیَاتِهِ عَلَی مَا أَثْبَتُوهُ مِنْ تِلْقَائِهِمْ فِی الْکِتَابِ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنْ تَقْوِیَهًِْ حُجَجِ أَهْلِ التَّعْطِیلِ وَ الْکُفْرِ وَ الْمِلَلِ الْمُنْحَرِفَهًِْ عَنْ قِبْلَتِنَا وَ إِبْطَالِ هَذَا الْعِلْمِ الظَّاهِرِ الَّذِی قَدِ اسْتَکَانَ لَهُ الْمُوَافِقُ وَ الْمُخَالِفُ بِوُقُوعِ الِاصْطِلَاحِ عَلَی الِایتِمَارِ لَهُمْ وَ الرِّضَا بِهِمْ وَ لِأَنَّ أَهْلَ الْبَاطِلِ فِی الْقَدِیمِ وَ الْحَدِیثِ أَکْثَرُ عَدَداً مِنْ أَهْلِ الْحَقِّ وَ لِأَنَّ الصَّبْرَ عَلَی وُلَاهًِْ الْأَمْرِ مَفْرُوضٌ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ إِیجَابُهُ مِثْلُ ذَلِکَ عَلَی أَوْلِیَائِهِ وَ أَهْلِ طَاعَتِهِ بِقَوْلِهِ لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فَحَسْبُکَ مِنَ الْجَوَابِ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ مَا سَمِعْتَ فَإِنَّ شَرِیعَهًَْ التَّقِیَّهًِْ تَحْظُرُ التَّصْرِیحَ بِأَکْثَرَ مِنْه.
امام علی (علیه السلام)- فرد زندیقی نزد امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده و گفت: «اگر این اختلاف در آیات قرآن شما نبود حتّما به دین شما میآمدم». حضرت فرمود: «آن آیه کدام است؟ ... و خداوند در آیات گوناگون انبیای خود را به صفات ناپسند مشهور داشته مثلا آیه: [آری] آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد!. (طه/۱۲۱) و در آیه: پسرم از خاندان من است. (هود/۴۵) حضرت نوح (علیه السلام) را تکذیب نموده که او از اهل تو نیست!. (هود/۴۶) و ابراهیم (علیه السلام) را به ترتیب عابد ستاره، ماه و خورشید معرّفی نموده، و یوسف (علیه السلام) را اینگونه تعریف نموده که آن زن قصد او کرد و او نیز اگر برهان پروردگار را نمیدید قصد وی مینمود!. (یوسف/۲۴) و موسی (علیه السلام) را در این آیه تهجین فرموده که: پروردگارا! خودت را به من نشان ده، تا تو را ببینم!. (اعراف/۱۴۳) و به خاطر فرستادن جبرئیل و میکائیل بهسوی داود (علیه السلام) که از محراب بالا روند تا آخر قصّه، و اینکه یونس (علیه السلام) را به خاطر اینکه با غضب و ذنب از شهر خارج شد در شکم ماهی حبس نمود، و با این آیات خطایا و لغزش انبیاء (علیهم السلام) را نمودار ساخته، سپس به صورت مکتوم اشاره به فردی دارد که فریبخورده و شیّادی کرده و گمراه ساخته و گمراه شده، و نامش را نبرده در این آیه: و [به خاطر آور] روزی را که ستمکار دست خود را [از شدّت حسرت] به دندان میگزد و میگوید: «ای کاش با رسول [خدا] راهی برگزیده بودم! ای وای بر من، کاش فلان [شخص گمراه] را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآوری [حق] گمراه ساخت بعد از آنکه [یاد حق] به سراغ من آمده بود!. (فرقان/۲۹-۲۷) آیا فرد ظالم در آیه اسم یکی از انبیاء (علیهم السلام) است که نامش را نبرده؟ ... [امام علی (علیه السلام) فرمود:] و امّا لغزش و خطاهای انبیاء (علیهم السلام) که در قرآن مذکور است، و نیز خطایای افرادی که به ظاهر جرمشان از انبیاء (علیهم السلام) بزرگتر است ولی به صورت ضمیر و مکتوب از آنان نام برده شد ... و کنایه از نامهای جنایتکاران منافق در قرآن از فعل خداوند نیست بلکه از ارتکاب افرادی که در آن تغییر و تبدیل دادند، همانها که قرآن را به چند دسته تقسیم کرده و دنیا را به عوض دین گرفتند، و خداوند به خوبی قصّه تغییردهندگان را در آیاتی بیان فرموده که: پس وای بر آنها که نوشتهای با دست خود مینویسند، سپس میگویند: «این، از طرف خداست». تا آن را به بهای کمی بفروشند. (بقره/۷۹) و در میان آنها [یهود] کسانی هستند که به هنگام تلاوت کتاب [خدا]، زبان خود را چنان میگردانند. (آل عمران/۷۸). و هنگامیکه در مجالس شبانه، سخنانی که خدا راضی نبود. (نساء/۱۰۸) پس از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنچه از کجی باطلشان برپا نمودند، همانند تغییری که یهود و نصاری پس از وفات موسی و عیسی (علیها السلام) در تورات و انجیل دادند و کلمات را از مواضع خود تحریف نمودند، و آیه: آنها میخواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند ولی خدا جز این نمیخواهد که نور خود را کامل کند، هرچند کافران ناخشنود باشند!. (توبه/۳۲) منظور این است که کلامی جز فرمایش خداوند در کتاب نگاشتند تا کار بر مردم ملبّس گردد، پس خداوند نیز دل و قلبشان را کور نمود تا اینکه آثار جرمشان را از احداث و تحریف باقی گذاشتند، و تهمت و تلبّس و کتمان آنچه میدانستند را به خوبی بیان فرمود، و این همان فرمایش خداوند است که: چرا حق را با باطل [میآمیزید و] مشتبه میکنید [تا دیگران نفهمند و گمراه شوند]. (آل عمران/۷۱) و با آیه: امّا کفها به بیرون پرتاب میشوند، ولی آنچه به مردم سود میرساند [آب یا فلز خالص] در زمین میماند. (رعد/۱۷) آنان را مثل زد که الزَّبَدُ (کف) در این مکان همان کلام ملحدینی است که چیزی در آن نگاشتند، که آن راهی جز نابودی و بطلان و تباهی هنگام تحصیل نخواهد داشت، و امّا آنچه به مردم سود میرساند همان تنزیل حقیقی است که هیچ باطلی بدان راه ندارد، و دلها آن را میپذیرد، و زمین در این آیه محلّ و مأوای علم است. و با وجود تقیّه جایز نبود که نام افراد تبدیلکننده صریحا یاد شود، و نیز صلاح نبود بر آنچه ایشان نگاشتند چیزی اضافه شود، زیرا این کار موجب تقویت دلایل أهل تعطیل و کفر و مردم منحرف از قبله میشد، و ابطال این علم که موافق و مخالف به آن تن دادهاند به جهت آنست که اقتدا بر ایشان نموده و راضی به فرامین آنان شدند، و از قدیم الأیّام اهل باطل از اهل حقّ در تعداد بیشتر بودهاند، و ناگفته نماند که صبرنمودن بر اولیای امر بنابراین آیه واجب و مفروض است که مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود. (احزاب/۲۱). وجوب آن مشمول دوستان و اهل طاعت ایشان نیز میگردد، و همینقدر که جوابت داد تو را کفایت میکند، زیرا قانون تقیّه را نباید بیش از این بازگو شود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِأَبِییَعْفُورٍ قَال: سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ سَادَهًُْ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ (علیهم السلام) خَمْسَهًٌْ وَ هُمْ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ (علیهم السلام) وَ عَلَیْهِمْ دَارَتِ الرَّحَی نُوحٌ (علیه السلام) وَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلَی جَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام).
امام صادق (علیه السلام)- ابنابییعفور گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) فرمود: «بزرگترین و بلند مرتبهترین پیامبران پنج تن هستند که پیامبران اولوالعزم (علیهم السلام) نام دارند که غالب شریعتها به آنها داده شده است: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمّد (علیهم السلام)».
الرّضا (علیه السلام)- إِنَّمَا سُمِّیَ أُولُو الْعَزْمِ أُوْلِی الْعَزْمِ لِأَنَّهُمْ کَانُوا أَصْحَابَ الشَّرَائِعِ وَ الْعَزَائِمِ وَ ذَلِکَ أَنَّ کُلَّ نَبِیٍّ بَعْدَ نُوحٍ (علیه السلام) کَانَ عَلَی شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَی زَمَنِ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ (علیه السلام) وَ کُلُّ نَبِیٍّ کَانَ فِی أَیَّامِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ بَعْدَهُ کَانَ عَلَی شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَی زَمَنِ مُوسَی (علیه السلام) وَ کُلُّ نَبِیٍّ کَانَ فِی زَمَنِ مُوسَی (علیه السلام) وَ بَعْدَهُ کَانَ عَلَی شَرِیعَهًِْ مُوسَی (علیه السلام) وَ مِنْهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَی أَیَّامِ عِیسَی (علیه السلام) وَ کُلُّ نَبِیٍّ کَانَ فِی أَیَّامِ عِیسَی (علیه السلام) وَ بَعْدَهُ کَانَ عَلَی مِنْهَاجِ عِیسَی (علیه السلام) وَ شَرِیعَتِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَی زَمَنِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَهَؤُلَاءِ الْخَمْسَهًُْ أُولُو الْعَزْمِ فَهُمْ أَفْضَلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ الرُّسُلِ (علیهم السلام) وَ شَرِیعَهًُْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) لَا تُنْسَخُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ لَا نَبِیَّ بَعْدَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَمَنِ ادَّعَی بَعْدَهُ نُبُوَّهًًْ أَوْ أَتَی بَعْدَ الْقُرْآنِ بِکِتَابٍ فَدَمُهُ مُبَاحٌ لِکُلِّ مَنْ سَمِعَ ذَلِکَ مِنْه.
امام رضا (علیه السلام)- پیامبران مذکور را به این علّت اولو العزم نامیدهاند که آنها دارای عزم و شریعت بودند. به این معنا که همهی پیامبرانی که پس از حضرت نوح (علیه السلام) برانگیخته شدهاند براساس شریعت و روش او عمل و تبلیغ و تا زمان مبعوثشدن حضرت ابراهیم (علیه السلام) از کتاب او پیروی میکردند. همهی پیامبرانی که در زمان حضرت ابراهیم (علیه السلام) و پس از او به پیامبری میرسیدند از شریعت و روش او بهره میگرفتند و تا زمان مبعوثشدن حضرت موسی (علیه السلام) پیرو کتاب او بودند. تا اینکه حضرت عیسی (علیه السلام) به پیامبری رسید. همه پیامبران زمان حضرت عیسی (علیه السلام) و پس از آن از شریعت، روش و کتاب آن حضرت پیروی میکردند. این امر تا زمانیکه حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) به پیامبری رسید، ادامه داشت. این پنج شخصیّت، بزرگترین و والا مقامترین پیامبران خداوند هستند. هرکس پس از حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) ادّعای پیامبری کند یا پس از قرآن، ادّعای آوردن کتابی کند، برای همهی کسانی که این حکم را میشنوند، ریختن خونش حلال است.
الصّادق (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ سَمَاعَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَوْلُهُ تَعَالَی: فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ قَالَ: هُمْ أَصْحَابُ الْکُتُبِ إِنَ نُوحاً (علیه السلام) جَاءَ بِشَرِیعَهًٍْ وَ ذَکَرَ مِثْلَ مَا مَر.
امام صادق (علیه السلام)- فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ؛ این پیامبران، صاحب کتاب بوده و نوح (علیه السلام)، شریعتی را آورده است ...
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِبْنِسَالِمٍ وَ دُرُسْتَبْنِأَبِیمَنْصُورٍ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام): {فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ طَبَقَاتِ الأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ (علیهم السلام):} وَ الَّذِی یَرَی فِی نَوْمِهِ وَ یَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ یُعَایِنُ فِی الْیَقَظَهًِْ وَ هُوَ إِمَامٌ مِثْلُ أُولِی الْعَزْم.
امام صادق (علیه السلام)- در حدیثی طولانی که در آن، طبقههای پیامبران و رسولان را ذکر میکند [آمده است]: و پیامبری که در خواب [فرشته را] میبیند و صدا را میشنود، در عالم بیداری فرشته را میبیند و او پیشوا (امام) است مثل پیامبران اولوالعزم.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ فَضَّلَ أُولِی الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ عَلَی الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) بِالْعِلْمِ وَ أَوْرَثَنَا عِلْمَهُمْ وَ فَضَّلَنَا عَلَیْهِمْ فِی فَضْلِهِمْ وَ عَلَّمَ رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مَا لَا یَعْلَمُونَ وَ عَلَّمَنَا عِلْمَ رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) فَرَوَیْنَا لِشِیعَتِنَا فَمَنْ قَبِلَهُ مِنْهُمْ فَهُوَ أَفْضَلُهُمْ وَ أَیْنَمَا نَکُونُ فَشِیعَتُنَا مَعَنَا.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند انبیای اولو العزم (علیهم السلام) را آفرید و آنها را به علم امتیاز بخشید و به ما علم آنها را به ارث داد و ما را بر آنها مزیّت بخشید. و به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آن چیزهایی که آنها نمیدانستند آموخت [و ما هم علم پیامبر (صلی الله علیه و آله) را داریم و هم علم آنها را] و علم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به ما تعلیم داده شده است. ما نیز [آن را] به شیعیانمان روایت کردیم. هرکس از آنها (شیعیان) آن (علم) را بپذیرد، برترینِ آنهاست و ما هرکجا باشیم، شیعیانمان همراه ما هستند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ قِیلَ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) کَیْفَ یَکُونُ الرَّجُلُ فِی الدُّنْیَا قَالَ کَمَا تَمُرُّ الْقَافِلَهًُْ قِیلَ فَکَمِ الْقَرَارُ فِیهَا قَالَ کَقَدْرِ الْمُتَخَلِّفِ عَنِ الْقَافِلَهًِْ قَالَ فَکَمْ مَا بَیْنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ قَالَ غَمْضَهًُْ عَیْنٍ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ الْآیَهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خدمت حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) عرض شد: «مردم چگونه در دنیا زندگی میکنند»؟ فرمود: «همانگونه که کاروانی حرکت میکند و از جایی به جای دیگر میرود». گفته شد: «مدّت زندگی و توقّف در آنجا چگونه میباشد». فرمود: «بهاندازهی آن کس که از کاروان عقب مانده باشد». عرض کردند: «یا رسول اللّه (صلی الله علیه و آله) بین دنیا و آخرت چه اندازه میباشد». فرمود: «به قدر یک چشمبههمزدن، خداوند متعال میفرماید: کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ، آنها روزی که مشاهده کنند آنچه را وعده داده شدهاند، خیال میکنند یک ساعت از روز بوده است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ شِهَاب عَنْ أَبِیعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ إِذَا عَسُرَ عَلَی الْمَرْأَهًِْ وَلَدُهَا فَاکْتُبْ لَهَا فِی رَقٍّ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَها لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشِیَّةً أَوْ ضُحاها. إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً ثُمَّ ارْبِطْهُ بِخَیْطٍ وَ شُدَّهُ عَلَی فَخِذِهَا الْأَیْمَنِ فَإِذَا وَضَعَتْ فَانْزَعْهُ.
امام صادق (علیه السلام)- شهاب از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده که فرمود: «زمانی که امر زاییدن زنی سخت گردد، در کاغذی برای او بنویس: بِسْمِ اللَّه ِالرَّحْمنِ الرَّحیم؛ آنها روزی که مشاهده کنند آنچه را وعده داده شدهاند، خیال میکنند یک ساعت از روز بوده است، آنها در آن روز که قیام قیامت را میبینند چنین احساس میکنند که گویی توقّفشان [در دنیا و برزخ] جز شامگاهی یا صبح آن بیشتر نبوده است. [به یاد آورید] هنگامی را که همسرِ «عمران» گفت: «خداوندا! آنچه را در رحم دارم، برای تو نذر کردم، که «محرَّر» [و آزاد، برای خدمت خانهی تو] باشد. (آل عمران/۳۵) سپس نخی به آن متّصل کند و به ران راست آن زن ببندد و بعد از به دنیا آمدن نوزاد، آن را بردارد».!
الباقر (علیه السلام)- إِذَا عَسِرَ عَلَی الْمَرْأَهًِْ وِلَادَتُهَا تُکْتَبُ لَهَا هَذِهِ الْآیَاتُ فِی إِنَاءٍ نَظِیفٍ بِمِسْکٍ وَ زَعْفَرَانٍ ثُمَّ یُغْسَلُ بِمَاءِ الْبِئْرِ وَ تُسْقَی مِنْهُ الْمَرْأَهًُْ وَ یُنْضَحُ بَطْنُهَا وَ فَرْجُهَا فَإِنَّهَا تَلِدُ مِنْ سَاعَتِهَا کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَها لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشِیَّةً أَوْ ضُحاها کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلَّا الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ.
امام باقر (علیه السلام)- امام باقر (علیه السلام) فرمودند: هر گاه زاییدن زنی سخت گردد، این آیات در ظرفی پاکیزه با مشک و زعفران نوشته شود سپس با آب چاه شسته شود و آن زن از آن بنوشد و بر شکم و فرج او پاشیده شود که فوراً زایمان خواهد کرد، نوشته شود: آنها در آن روز که قیام قیامت را میبینند چنین احساس میکنند که گویی توقّفشان [در دنیا و برزخ] جز شامگاهی یا صبح آن بیشتر نبوده است! (نازعات/۴۶) کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلَّا الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ.