آیه ۲۴ - سوره احقاف

آیه فَلَمَّا رَأَوْهُ عارِضاً مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قالُوا هذا عارِضٌ مُمْطِرُنا بَلْ هُوَ مَا اسْتَعْجَلْتُمْ بِهِ ريحٌ فيها عَذابٌ أَليمٌ [24]

هنگامى‌كه آن [عذاب] را به‌صورت ابر گسترده‌اى ديدند كه به‌سوى درّه‌‌ها و آبگيرهاى آنان در حركت است [خوشحال شدند] گفتند: «اين ابرى است كه بر ما مى‌بارد»! [به آن‌ها گفته شد]: اين همان چيزى است كه براى آمدنش شتاب مى‌كرديد، تند بادى است [وحشتناك] كه عذاب دردناكى در آن است!

۱
(احقاف/ ۲۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنِ الرِّیَاحِ الْأَرْبَعِ الشَّمَالِ وَ الْجَنُوبِ وَ الصَّبَا وَ الدَّبُورِ وَ قُلْتُ إِنَّ النَّاسَ یَذْکُرُونَ أَنَّ الشَّمَالَ مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ الْجَنُوبَ مِنَ النَّارِ فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ جُنُوداً مِنْ رِیَاحٍ یُعَذِّبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ مِمَّنْ عَصَاهُ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهَا مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهَا فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُعَذِّبَ قَوْماً بِنَوْعٍ مِنَ الْعَذَابِ أَوْحَی إِلَی الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِذَلِکَ النَّوْعِ مِنَ الرِّیحِ الَّتِی یُرِیدُ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ بِهَا قَالَ فَیَأْمُرُهَا الْمَلَکُ فَیَهِیجُ کَمَا یَهِیجُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ قَالَ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهُنَّ اسْمٌ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ تَعَالَی کَذَّبَتْ عادٌ فَکَیْفَ کانَ عَذابِی وَ نُذُرِ* إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ وَ قَالَ الرِّیحَ الْعَقِیمَ وَ قَالَ رِیحٌ فِیها عَذابٌ أَلِیمٌ.

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی چهار باد: شمال، جنوب، صبا و دبور پرسیدم و گفتم: مردم می‌گویند: «شمال از بهشت است و جنوب از دوزخ». فرمود: «برای خدا لشکرهایی از باد است که هرکسی را از گنهکاران بخواهد، عذاب می‌دهد. هر بادی فرشته دارد که بدان گماشته است، وقتی خدای عزّوجلّ بخواهد مردمی را به نوعی عذاب کند به فرشته گماشته بدان نوع باد که می‌خواهد ابزار عذاب باشد، وحی می‌کند تا آن را مانند شیری خشمگین، برانگیزد. فرمود: هرکدام را نامی است، مگر سخن خدای عزّوجلّ را نشنیده‌ای که می‌فرماید: قوم عاد [نیز پیامبر خود را] تکذیب کردند پس [ببینید] عذاب و انذارهای من چگونه بود! ما تندباد وحشتناک و سردی را در یک روز شوم مستمر بر آنان فرستادیم. (قمر/۱۹-۱۸)، و فرمود: و بادی نازاد. (ذاریات/۴۱)، و فرمود: ریحٌ فیها عَذابٌ أَلیمٌ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۸۲
الکافی، ج۸، ص۹۱/ بحارالأنوار، ج۵۷، ص۱۲
۲
(احقاف/ ۲۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ جُنُوداً مِنَ الرِّیَاحِ یُعَذِّبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ مِمَّنْ عَصَاهُ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهَا مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهَا فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یُعَذِّبَ قَوْماً بِنَوْعٍ مِنَ الْعَذَابِ أَوْحَی إِلَی الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِذَلِکَ النَّوْعِ مِنَ الرِّیحِ الَّتِی یُرِیدُ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ بِهَا قَالَ فَیَأْمُرُ بِهَا الْمَلَکُ فَتَهِیجُ کَمَا یَهِیجُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ قَالَ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهُنَّ اسْمٌ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ تَعَالَی کَذَّبَتْ عادٌ فَکَیْفَ کانَ عَذابِی وَ نُذُرِ* إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ وَ قَالَ تَعَالَی الرِّیحَ الْعَقِیمَ وَ قَالَ رِیحٌ فِیها عَذابٌ أَلِیمٌ وَ قَالَ فَأَصابَها إِعْصارٌ فِیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ وَ مَا ذَکَرَ مِنَ الرِّیَاحِ الَّتِی یُعَذِّبُ اللَّهُ بِهَا مَنْ عَصَاهُ.

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: به‌درستی‌که خداوند صاحب لشکری از بادهاست که هرکس که او را عصیان کند، به‌وسیله‌ی آن عذاب می‌کند و هر بادی ملکی دارد که موکّل بر آن است، پس زمانی‌که اراده می‌کند که قومی را با نوعی از عذاب مجازات نماید، به ملک موکّل نوعی از بادهایی که اراده کرده را وحی می‌کند و آن ملک به خشم و هیجان دچار می‌شود، همان‌طور که شیری عصبانی تحریک می‌شود و هریک از این بادها نام مخصوصی دارد، آیا سخن خدای تعالی را نشنیده‌ای که فرمود: قوم عاد [نیز پیامبر خود را] تکذیب کردند پس [ببینید] عذاب و انذارهای من چگونه بود! ما تندباد وحشتناک و سردی را در یک روز شوم مستمر بر آنان فرستادیم. (قمر/۱۹-۱۸). یا در جای دیگر از ریح عقیم نام برده و آن را دارای عذاب الیم می‌نامد و فرمود: و بادی نازاد. (ذاریات/۴۱) و فرمود: ریحٌ فیها عَذابٌ أَلیمٌ. و می‌فرماید: به آن برخورد کند و شعله‌ور گردد و بسوزد؟! [همین‌طور است حال کسانی که انفاق‌های خود را، با ریا و منّت و آزار، باطل می‌کنند]. (بقره/۲۶۶)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۸۲
بحارالأنوار، ج۱۱، ص۳۵۴/ قصص الأنبیاءللجزایری، ص۸۵
بیشتر