آیه ۷۹ - سوره بقره

آیه فَوَيْلٌ لِلَّذينَ يَكْتُبُونَ الْكِتابَ بِأَيْديهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَليلاً فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْديهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ [79]

پس واى بر آنها كه نوشته‌اى با دست خود مى‌نويسند، سپس مى‌گويند: «اين، از طرف خداست». تا آن را به بهاى اندكى بفروشند. پس واى بر آنها از آنچه با دست خود نوشتند؛ و واى بر آنان از آنچه [از اين راه] به دست مى‌آورند.

کلّیات

۱
(بقره/ ۷۹)

العسکری (علیه السلام)- هَذِهِ لِقَوْمٍ مِنَ الْیَهُودِ.

امام عسکری (علیه السلام) این آیه در حقّ قومی از یهود نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۴
بحارالأنوار، ج۲، ص۸۶/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۶/ وسایل الشیعه، ج۲۷، ص۱۳۱/ نورالثقلین
۲
(بقره/ ۷۹)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کَانَ قَوْمٌ مِنْهُمْ یُحَرِّفُونَ التَّوْرَاهًَْ وَ أَحْکَامَهُ ثُمَّ یَدَّعُونَ أَنَّهُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) قومی از یهود تورات و احکام آن را تحریف می‌کرده و می‌گفتند [این جملات] از جانب خدا آمده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۹/ القمی، ج۱، ص۵۰
۳
(بقره/ ۷۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ بَیَّنَ اللَّهُ تَعَالَی قِصَصَ الْمُغَیِّرِینَ بِقَوْلِهِ فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ‌بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً وَ بِقَوْلِهِ وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقاً یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْکِتابِ وَ بِقَوْلِهِ إِذْ یُبَیِّتُونَ ما لا یَرْضی مِنَ الْقَوْلِ بَعْدَ فَقْدِ ألرّسول مِمَّا یُقِیمُونَ بِهِ أَوَدَ بَاطِلِهِمْ حَسَبَ مَا فَعَلَتْهُ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی بَعْدَ فَقْدِ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) مِنْ تَغْیِیرِ التَّوْرَاهًِْ وَ الْإِنْجِیلِ وَ تَحْرِیفِ الْکَلِمِ عَنْ مَوَاضِعِه.

امام علی (علیه السلام) خداوند داستان تحریف‌کنندگان را در عبارات متعدّد بیان‌می‌کند. آنجا که می‌فرماید: فَوَیْلٌ لِلَّذینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَیْدیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللهِ لِیَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلیلاً و در این سخن الهی و همانا گروهی از آنان کلام خود را به آهنگ کلام خدا قرائت می‌کنند [تا کسی به تحریفشان پی نبرد] و نیز این سخن شبانه به بیان سخنانی می‌پردازند که خدا راضی نیست بعد از فقدان رسول‌خدا (در صدد تغییر چیزهایی برآمدند که بطلانش را می‌پسندیدند؛ مانند آنچه یهود و نصاری عمل کردند و پس از فقدان موسی (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) کتاب‌های تورات و انجیل را تغییر داده و به تحریف کلام الهی پرداختند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۴۳/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۱۲/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۴۹

وای

۱ -۱
(بقره/ ۷۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)! وَ مَا وَیْلٌ؟ قَالَ: وَادٍ فِی جَهَنَّمَ أَکْثَرُ أَهْلِهِ مُعَادُوکَ وَ الْقَاتِلُونَ لِذُرِّیَّتِکَ وَ النَّاکِثُونَ لِبَیْعَتِک.

امام علی (علیه السلام) گفتم: «ای رسول‌خدا (! منظور از وَیْلٌ چیست»؟ فرمودند: «سرزمینی در جهنّم است که بیشتر اهل آن از دشمنان و قاتلان ذریّه‌ی تو و از بیعت‌شکنانت می‌باشند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۱۳

سپس می‌گویند: «این، از طرف خداست»

۲ -۱
(بقره/ ۷۹)

العسکری (علیه السلام)- کَتَبُوا صِفَهًًْ زَعَمُوا أَنَّهَا صِفَهًُْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ هِیَ خِلَافُ صِفَتِهِ وَ قَالُوا لِلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنْهُمْ هَذِهِ صِفَهًُْ النَّبِیِّ الْمَبْعُوثِ فِی آخِرِ الزَّمَانِ أَنَّهُ طَوِیلٌ عَظِیمُ الْبَدَنِ وَ الْبَطْنِ أَصْهَبُ الشَّعْرِ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) بِخِلَافِهِ وَ هُوَ یَجِیءُ بَعْدَ هَذَا الزَّمَانِ بِخَمْسِمِائَهًِْ سَنَهًٍْ وَ إِنَّمَا أَرَادُوا بِذَلِکَ لِتَبْقَی لَهُمْ عَلَی ضُعَفَائِهِمْ رِئَاسَتُهُمْ وَ تَدُومَ لَهُمْ إِصَابَاتُهُمْ وَ یَکُفُّوا أَنْفُسَهُمْ مَئُونَهًَْ خِدْمَهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ خِدْمَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَهْلِ خَاصَّتِهِ.

امام عسکری (علیه السلام) از خودشان صفتی را که پنداشته‌بودند مربوط به محمّد (است نوشتند؛ در حالی‌که آن خلاف ویژگی‌های آن حضرت بود. و به مردم مستضعف (عوام و نادانان) خود گفتند: «این خصوصیّت پیغمبر آخرالزّمان است؛ او فردی قدبلند، تنومند با شکمی بزرگ و موهای قرمز است». در حالی‌که مشخّصات آن حضرت خلاف آن‌ها بود و اینکه [می‌گفتند]: «او پانصدسال پس از این زمان خواهد آمد». و از گفتن این بافته‌ها تنها قصد ابقای ریاست خود بر آن ضعفا و تداوم نفوذ بر آنان را داشتند و خود را از زحمت خدمت به رسول‌خدا (و خدمت به علی (علیه السلام) و اهل‌بیت (علیهم السلام) و خاصّان او بازمی‌داشتند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۲، ص۸۶/ الإمام العسکری، ص۲۹۹/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۶؛ فیه: «اهداف» زیادهًْ/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۹، ص۳۱۶/ الإمام العسکری، ص۳۰۲/ نورالثقلین
۲ -۲
(بقره/ ۷۹)

الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُمْ عَمَدُوا إِلَی التَّوْرَاهًِْ وَ حَرَّفُوا صِفَهًَْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) لِیُوقِعُوا الشَّکَّ بِذَلِکَ عَلَی الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الْیَهُودِ ... کَانَ صِفَتُهُ فِی التَّوْرَاهًِْ أَسْمَرَ رَبْعَهًًْ فَجَعَلُوهُ آدَمَ (علیه السلام) طِوَالًا.

امام باقر (علیه السلام) علماء یهود قصد تغییر تورات را کردند و صفات پیامبر (را در آن تحریف کردند تا مستضعفان (عوام و نادانان) یهودی به شک بیفتند [و به پیامبر (ایمان نیاورند]. مشخّصات قیافه‌ی پیامبر (در تورات «سبزه» و «معتدل‌القامهًْ» بود؛ آنها (علمای یهود) آن را به «گندمگون» و «بلندقامت» تغییردادند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۶۵/ نورالثقلین؛ فیه: «لیرفعوا» بدلٌ «لیوقعوا» و «کان صفته فی التوراهًْ اسمر ربعهًْ فجعلوه آدم طوالا» محذوفٌ
۲ -۳
(بقره/ ۷۹)

ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- إِنَّ أَحْبَارَ الْیَهُودِ وَجَدُوا صِفَهًَْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مَکْتُوبَهًًْ فِی التَّوْرَاهًِْ أَکْحَلَ أَعْیَنَ رَبْعَهًًْ حَسَنَ الْوَجْهِ فَمَحَوْهُ مِنْ التَّوْرَاهًِْ حَسَداً وَ بَغْیاً.

ابن‌عباس (رحمة الله علیه) دانشمندان یهود مشخّصات پیامبراکرم (را در تورات چنین مشاهده‌کردند که او «مژگان سیاه»، «چشمان درشت»، «قامت معتدل» و «چهره‌ی زیبا» دارد. [آنان] از روی حسادت و ستمگری آن را تغییر دادند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۶۵
۲ -۴
(بقره/ ۷۹)

الصّادق (علیه السلام)- خَرَجَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌عَمْرِوبْنِ‌الْعَاصِ مِنْ عِنْدِ عُثْمَانَ فَلَقِیَ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)، فَقَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ (علیه السلام)! بِتْنَا اللَّیْلَهًَْ فِی أَمْرٍ نَرْجُو أَنْ یُثَبِّتَ اللَّهُ هَذِهِ الْأُمَّهًَْ، فَقَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): لَنْ یَخْفَی عَلَیَّ مَا بَیَّتُّمْ فِیهِ، حَرَّفْتُمْ وَ غَیَّرْتُمْ وَ بَدَّلْتُمْ تِسْعَمِائَهًِْ حَرْفٍ، ثَلَاثَمِائَهًٍْ حَرَّفْتُمْ، وَ ثَلَاثَمِائَهًٍْ غَیَّرْتُمْ، وَ ثَلَاثَمِائَهًٍْ بَدَّلْتُمْ فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ.

امام صادق (علیه السلام) عبدالله پسر عمروبن‌عاص از نزد عثمان خارج شد. امیرالمومنین (علیه السلام) را دید و به ایشان گفت: «ای علی (علیه السلام)! شب را در امری و در سخن‌گفتن درباره‌ی موضوعی به صبح رساندیم که امیدواریم [با آن تصمیمات] خداوند این امّت را ثابت‌قدم و ماندگار بدارد». امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود: «آنچه که شما شبانه درباره‌ی آن سخن گفتید و پیرامون آن شب را به صبح رساندید بر من پوشیده‌نیست؛ شما نهصد حرف را تحریف‌کرده و تغییرداده و جابجاکردید؛ سیصدحرف را تحریف‌کردید و سیصد سخن را تغییرداده و سیصد کلام را جابجا کردید. پس وای بر کسانی‌که به دست خود کتاب می‌نویسند سپس می‌گویند این سخن ازجانب پروردگاراست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۸
بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۷۸/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۵۵/ العیاشی، ج۱، ص۴۷/ نورثقلین

پس وای بر آنها از آنچه با دست خود نوشتند

۳ -۱
(بقره/ ۷۹)

العسکری (علیه السلام)- فَوَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَیْدِیهِمْ مِنْ هَذِهِ الصِّفَاتِ الْمُحَرَّفَاتِ الْمُخَالِفَاتِ لِصِفَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) الشِّدَّهًُْ لَهُمْ مِنَ الْعَذَابِ فِی أَسْوَءِ بِقَاعِ جَهَنَّمَ.

امام عسکری (علیه السلام) وای بر آنان به‌خاطر این اوصاف ساختگی که بر خلاف اوصاف واقعی محمّد (و علی (علیه السلام)، تحریف کرده و در کتاب (تورات) نوشتند. آن‌ها به سخت‌ترین عذاب در دردناک‌ترین جاهای دوزخ گرفتار می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۸
بحارالأنوار، ج۲، ص۸۶/ الإمام العسکری، ص۲۹۹؛ فیه: «ثلثمأتهًْ» بدل «ثلاث مأتهًْ»/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۶/ البرهان؛ فیه: «اشق» بدلٌ «اسوء»/ بحارالأنوار، ج۹، ص۳۱۶/ الإمام العسکری، ص۳۰۲؛ فیه «فی اسوء بقاع جهنم» محذوفٌ/ نورالثقلین

و وای بر آنان از آنچه [از این راه] به دست می‌آورند

۴ -۱
(بقره/ ۷۹)

العسکری (علیه السلام)- وَیْلٌ لَهُمْ الشِّدَّهًُْ مِنَ الْعَذَابِ ثَانِیَهًًْ مُضَافَهًًْ إِلَی الْأُولَی مِمَّا یَکْسِبُونَهُ مِنَ الْأَمْوَالِ الَّتِی یَأْخُذُونَهَا إِذَا ثَبَتُوا أَعْوَامَهُمْ {أَثْبَتُوا عَوَامَّهُمْ} عَلَی الْکُفْرِ بِمُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْجَحْدِ لِوَصِیِّهِ أَخِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَلِیِّ اللَّهِ.

امام عسکری (علیه السلام) وای بر آنان و عذاب دو چندان نصیب آنان می‌شود؛ عذابی که ناشی از کسب اموال [حرام] است که از عوام خود می‌گرفتند؛ عوام آن‌ها که [با شنیدن کلمات آنان] بر کفرشان نسبت به محمّد رسول‌خدا (و دشمنی با برادرش علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، ولیّ خدا ثابت‌قدم شده بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۴۷۸
بحارالأنوار، ج۲، ص۸۶/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۶/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۹، ص۳۱۶/ نورالثقلین
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶