آیه وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَ بنياسرائيل لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ أللهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَليلاً مِنْكُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ [83]
و [به يادآوريد] زمانى را كه از بنىاسرائيل پيمان گرفتيم كه جز خداوند يگانه را پرستش نكنيد؛ و به پدر و مادر و خويشاوندان و يتيمان و مستمندان نيكى كنيد؛ و به مردم سخن نيك بگوييد؛ و نماز را برپا داريد؛ و زكات بپردازيد. سپس [با اين كه پيمان بستهبوديد] همهي شما جز عدّهي كمى سرپيچى كرديد و [از وفاى به پيمان خود] روىگردان شديد.
العسکری (علیه السلام)- قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِبَنِیإِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بنیاسرائیل عَهْدَهُمُ الْمُؤَکَّدَ عَلَیْهِمْ.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند عزّوجلّ به بنیاسرائیل فرمود: به یادآورید، وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ پیمان استواری که خداوند از آنها گرفتهبود.
العسکری (علیه السلام)- مَا خَلَقَ اللَّهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ وَ لَا بَعَثَ أَحَداً مِنْ رُسُلِهِ إِلَّا لِیَدْعُوَهُمْ إِلَی وَلَایَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ خُلَفَائِهِ (علیهم السلام) وَ یَأْخُذَ بِهِ عَلَیْهِمُ الْعَهْدَ لِیُقِیمُوا عَلَیْهِ وَ لِیَعْمَلَ بِهِ سَائِرُ عَوَامِّ الْأُمَم.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند هیچ آفریدهای را نیافرید و هیچ پیامبری را مبعوث ننمود، مگر برای اینکه مخلوقات را به ولایت محمّد (و علی (علیه السلام) و جانشینان او دعوت نماید و [بر تبعیّت و محبّت] از آنها عهد بگیرد که [بر این عهد] پایدار باشند و باقی افراد عوام امّتهایشان نیز به آن عهد عمل نمایند.
العسکری (علیه السلام)- أَیْ لَا تُشَبِّهُوهُ بِخَلْقِهِ وَ لَا تُجَوِّرُوهُ فِی حُکْمِهِ وَ لَا تَعْمَلُوا مَا یُرَادُ بِهِ وَجْهُهُ تُرِیدُونَ بِهِ وَجْهَ غَیْرِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) یعنی خداوند را به مخلوقات او تشبیه نکنید و او را به ظالمانه حکمکردن محکوم ننمائید و در کارهای خود فقط متوجّه خداوند باشید و دیگری را در نظر نیاورید.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ شَغَلَتْهُ عِبَادَهًُْ اللَّهِ عَنْ مَسْأَلَتِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ أَفْضَلَ مَا یُعْطِی السَّائِلِینَ.
پیامبر ( هرکس عبادت خداوند، او را از خواستهها و درخواستهای دیگرش به خود مشغول کند، خداوند بهترین چیزی را که به درخواستکنندگان میدهد، به او عطا میکند».
العسکری (علیه السلام)- وَ أَخَذْنَا مِیثَاقَهُمْ بِأَنْ یَعْمَلُوا بِوَالِدَیْهِمْ إِحْسَاناً مُکَافَاهًًْ عَنْ إِنْعَامِهِمَا عَلَیْهِمْ وَ إِحْسَانِهِمَا إِلَیْهِمْ وَ احْتِمَالِ الْمَکْرُوهِ الْغَلِیظِ لِتَرْفِیهِهِمَا وَ تَوْدِیعِهِمَا.
امام عسکری (علیه السلام) ما از آنها پیمانگرفتیم که به پدر و مادر خود نیکی کنند [تا شاید به این طریق] پاداش احسان آنها و روزیدادن به فرزند و برطرفکردن و دورکردن بلاها و مشکلات سخت از فرزند را به والدین بدهند؛ تا به این ترتیب آن دو را حفظ کرده و در رفاه آنها بکوشند.
الصّادق (علیه السلام)- رَوَی الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً مَا هَذَا الْإِحْسَانُ؟ فَقَالَ: الْإِحْسَانُ أَنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُمَا وَ أَنْ لَا تُکَلِّفَهُمَا أَنْ یَسْأَلَاکَ شَیْئاً مِمَّا یَحْتَاجَانِ إِلَیْهِ وَ إِنْ کَانَا مُسْتَغْنِیَیْنِ أَ لَیْسَ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّون.
امام صادق (علیه السلام) [از أبیولّاد حنّاط نقل شده است:] از امام صادق (علیه السلام) در مورد این کلام خداوند عزّوجلّ که میفرماید: وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً پرسیدم و گفتم: «این احسان چیست»؟ فرمود: «احسان به آنها، خوشرفتاری با آنهاست و اینکه آنان را به این سختی نیندازی که آنچه را بدان نیاز دارند از تو بخواهند؛ اگرچه ثروتمند باشند (یعنی پیش از تقاضای آنان، خواستهیشان را برآوردهسازی) آیا چنین نیست که خدای عزّوجلّ میفرماید: هرگز به [حقیقت] نیکوکاری نمیرسید مگر اینکه از آنچه دوست میدارید، [در راه خدا] انفاق کنید.
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَحَدُ الْوَالِدَیْنِ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) الْآخَرُ.
امام باقر (علیه السلام) رسولخدا (یکی از والدین [برای مؤمنین] و علی (علیه السلام) آن دیگری است.
الزّهرا (سلام الله علیها)- قَالَتْ فَاطِمَهًُْ (علیه السلام) لِبَعْضِ النِّسَاءِ أَرْضِی أَبَوَیْ دِینِکَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) بِسَخَطِ أَبَوَیْ نَسَبِکَ وَ لَا تُرْضِی أَبَوَیْ نَسَبِکَ بِسَخَطِ أَبَوَیْ دِینِکَ فَإِنَّ أَبَوَیْ نَسَبِکَ إِنْ سَخِطَا أَرْضَاهُمَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) بِثَوَابِ جُزْءٍ مِنْ أَلْفِ أَلْفِ جُزْءٍ مِنْ سَاعَهًٍْ مِنْ طَاعَاتِهِمَا وَ إِنَّ أَبَوَیْ دِینِکَ إِنْ سَخِطَا لَمْ یَقْدِرْ أَبَوَا نَسَبِکَ أَنْ یُرْضِیَاهُمَا لِأَنَّ ثَوَابَ طَاعَاتِ أَهْلِ الدُّنْیَا کُلِّهِمْ لَا تَفِی بِسَخَطِهِمَا.
زهرا (سلام الله علیها) حضرت فاطمه (سلام الله علیها) به یکی از زنان فرمود: «پدر و مادر دینی خود، محمّد (و علی (علیه السلام) را خشنودکن؛ گرچه با خشم پدر و مادر نَسَبیّت همراه باشد. مبادا پدر و مادر نَسَبی را با خشم پدر و مادر دینی، خشنود گردانی زیرا اگر پدر و مادر نَسَبیّت خشمگین شوند محمّد (و علی (علیه السلام)، به ثواب یک میلیونیم از یک ساعت اطاعتکردن تو از محمّد (و علی (علیه السلام)، پدر و مادرت را راضی میکنند و امّا اگر پدر و مادر دینیات خشمگین شوند، پدر و مادر نسبیت نمیتوانند آنها را خشنود کنند زیرا تمام ثواب اطاعتکردن اهل دنیا با خشم محمّد (و علی (علیه السلام) برابر نمیشود.
الصّادق (علیه السلام)- وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً قَالَ: الْوَالِدَانُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام) والدین، محمّد (و علی (علیه السلام) میباشند.
العسکری (علیه السلام)- أَفْضَلُ وَالِدَیْکُمْ وَ أَحَقُّهُمَا بِشُکْرِکُمْ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام).
امام عسکری (علیه السلام) برترین والدین شما و سزاوارترین ایشان به سپاسگزاریکردن، محمّد (و علی (علیه السلام) هستند.
العسکری (علیه السلام)- قَالَ عَلِیُّبْنُأَبِیطَالِب (علیه السلام) سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ: أَنَا وَ عَلِیُّبْنُأَبِیطَالِبٍ (علیه السلام) أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ لَحَقُّنَا عَلَیْهِمْ أَعْظَمُ مِنْ حَقِّ وَالِدَیْهِمْ فَإِنَّا نُنْقِذُهُمْ إِنْ أَطَاعُونَا مِنَ النَّارِ إِلَی دَارِ الْقَرَارِ وَ نُلْحِقُهُمْ مِنَ الْعُبُودِیَّهًِْ بِخِیَارِ الْأَحْرَارِ.
امام عسکری (علیه السلام) شنیدم رسولخدا (میفرمود: «من و علیّبنابیطالب (علیه السلام)، پدران این امّت هستیم و حقّ ما بر ایشان، برتر از حقّ والدین آنها میباشد. بهدرستیکه اگر از ما اطاعت کنند آنها را از [عذاب] آتش نجات میدهیم و به دار قرار (بهشت) راهنمایی میکنیم؛ ما ایشان را از عبودیّت [رها کرده و] به آزادگان برگزیده ملحق میسازیم».
العسکری (علیه السلام)- أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّهًِْ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یُقِیمَانِ أَوَدَهُمْ وَ یُنْقِذَانِهِمْ مِنَ الْعَذَابِ الدَّائِمِ إِنْ أَطَاعُوهُمَا وَ یُبِیحَانِهِمُ النَّعِیمَ الدَّائِمَ إِنْ وَافَقُوهُمَا.
امام عسکری (علیه السلام) دو پدر این امّت محمّد (و علی (علیه السلام) هستند که آنها را اگر مطیع محمّد (و علی (علیه السلام) باشند، از مشکلات و سختیها بازمیدارند و از عذاب دائم رهائی میدهند و اگر همراه و موافق آن دو باشند به نعمت جاوید میرسند.
العسکری (علیه السلام)- مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّهًِْ فَطُوبَی لِمَنْ کَانَ بِحَقِّهِمَا عَارِفاً وَ لَهُمَا فِی کُلِّ أَحْوَالِهِ مُطِیعاً یَجْعَلُهُ اللَّهُ مِنْ أَفْضَلِ سُکَّانِ جِنَانِهِ وَ یُسْعِدُهُ بِکَرَامَاتِهِ وَ رِضْوَانِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) محمّد (و علی (علیه السلام) دو پدر این امّت هستند. پس خوشا بهحال کسیکه حقّ آنها را بشناسد و در همهی احوال از آنها اطاعت کند. خداوند او را در بهترین جاهای بهشت ساکن کرده و با بخششها و رضوان خود به نیکبختی میرساند.
العسکری (علیه السلام)- مَنْ عَرَفَ حَقَّ أَبَوَیْهِ الْأَفْضَلَیْنِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَطَاعَهُمَا حَقَّ الطَّاعَهًِْ قِیلَ لَهُ تَبَحْبَحْ فِی أَیِّ الْجِنَانِ شِئْتَ.
امام عسکری (علیه السلام) کسیکه حقّ دو پدر گرانقدر خود یعنی محمّد (و علی (علیه السلام) را بشناسد و آنچنان که شایسته است از ایشان اطاعت کند به او گفتهمیشود: «در هرکدام از باغهای بهشت که میخواهی اقامت کن»!
السّجّاد (علیه السلام)- إِنْ کَانَ الْأَبَوَانِ إِنَّمَا عَظُمَ حَقُّهُمَا عَلَی أَوْلَادِهِمَا لِإِحْسَانِهِمَا إِلَیْهِمْ فَإِحْسَانُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) إِلَی هَذِهِ الْأُمَّهًِْ أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ فَهُمَا بِأَنْ یَکُونَا أَبَوَیْهِمْ أَحَقُّ.
امام سجاد (علیه السلام) اگر بهواسطهی نیکی و احسان پدر و مادر به فرزند، حقّ آنها [بر فرزند] زیاد است، احسان و نیکی محمّد (و علی (علیه السلام) به امّت بیشتر از آنهاست. آن دو شایستهترند که دو پدر امّت باشند.
الهادی (علیه السلام)- مَنْ أَرَادَ أَنْ یَعْلَمَ کَیْفَ قَدْرُهُ عِنْدَ اللَّهِ فَلْیَنْظُرْ کَیْفَ قَدْرُ أَبَوَیْهِ الْأَفْضَلَیْنِ عِنْدَهُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام).
امام هادی (علیه السلام) هرکس میخواهد بداند چقدر در نزد خدا مقام دارد، نظر کند که دو پدر شایستهی خود محمّد (و علی (علیه السلام) در نزد او و در دیدگاه او چه جایگاهی دارند.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ رَعَی حَقَّ أَبَوَیْهِ الْأَفْضَلَیْنِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) لَمْ یَضُرَّهُ مَا ضَاعَ مِنْ حَقِّ أَبَوَیْ نَفْسِهِ وَ سَائِرِ عِبَادِ اللَّهِ فَإِنَّهُمَا یُرْضِیَانِهِمَا بِسَعْیِهِمَا.
امام صادق (علیه السلام) کسیکه حقّ دو پدر بزرگوارخود، محمّد (و علی (علیه السلام) را به جای آورد، بهخاطر حقوقی که از پدر و مادر [نسبی] خود و دیگر بندگان خدا [در این راه] ضایع کرده، ضرری نمیبیند؛ چراکه آن دو بزرگوار با سعی وکوششان آنها را راضی میکنند.
الکاظم (علیه السلام)- یُعَظَّمُ ثَوَابُ الصَّلَاهًِْ عَلَی قَدْرِ تَعْظِیمِ الْمُصَلِّی عَلَی أَبَوَیْهِ الْأَفْضَلَیْنِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام).
امام کاظم (علیه السلام) ثواب نماز همان میزان بیشتر میشود که نمازگزار نسبت به دو پدر گرامیتر خود محمّد (و علی (علیه السلام) احترام گزارد.
الرّضا (علیه السلام)- قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی الرِّضَا (علیه السلام): أَ مَا یَکْرَهُ أَحَدُکُمْ أَنْ یُنْفَی عَنْ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ الَّذَیْنِ وَلَدَاهُ؟ قَالُوا: بَلَی! قَالَ: فَلْیَجْتَهِدْ أَنْ لَا یُنْفَی عَنْ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ اللَّذَیْنِ هُمَا أَبَوَاهُ أَفْضَلَ مِنْ أَبَوَیْ نَفْسِهِ.
امام رضا (علیه السلام) آیا احدی از شما کراهت ندارد از اینکه از پدر و مادری که او را به دنیا آوردهاند نفی و دور شود؟ [یعنی نسبت فرزندی او از والدینش انکارشود] گفتند: «بله!» گفت: «پس او به همین ترتیب باید تلاش کند تا از پدر و مادری که آن دو برتر از پدر و مادر خودش هستند دور نشود».
الهادی (علیه السلام)- قَالَ رَجُلٌ بِحَضْرَتِهِ إِنِّی لَأُحِبُّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) حَتَّی لَوْ قُطِّعْتُ إِرْباً إِرْباً أَوْ قُرِضْتُ لَمْ أَزَلْ عَنْهُ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام): لَا جَرَمَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) یُعْطِیَانِکَ مِنْ أَنْفُسِهِمَا مَا تُعْطِیهِمَا أَنْتَ مِنْ نَفْسِکَ إِنَّهُمَا لَیَسْتَدْعِیَانِ لَکَ فِی یَوْمِ فَصْلِ الْقَضَاءِ مَا لَا یَفِی مَا بَذَلْتَهُ لَهُمَا بِجُزْءٍ مِنْ مِائَهًِْ أَلْفِ أَلْفِ جُزْءٍ مِنْ ذَلِکَ.
امام هادی (علیه السلام) مردی در حضور حضرت (علیه السلام) گفت: «من محمّد (و علی (علیه السلام) را دوستدارم؛ حتّی اگر بدنم تکّهتکّه یا قطعهقطعه گردد از [محبّت] آنها دست نمیکشم». امام هادی (علیه السلام) فرمود: «بدون شک محمّد (و علی (علیه السلام) هر آنچه تو از وجودت به آنها عطا کردی، آنها از وجودشان به تو میبخشند. یقیناً در روز قیامت که روز حکمکردن نهایی دربارهی چیزهاست، ایشان برای تو به ازای هر قسمتی که تو به آنها بخشیدهبودی هزارهزار جزء به تو عطا میکنند».