آیه وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْناكُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ [50]
و [ياد كنيد] هنگامى كه دريا را برايتان شكافتيم؛ و شما را نجات داديم؛ و فرعونيان را غرق ساختيم؛ در حالى كه شما تماشا مى‌كرديد.
العسکری (علیه السلام)- ذَلِکَ أَنَّ مُوسَی (علیه السلام) لَمَّا انْتَهَی إِلَی الْبَحْرِ أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ: قُلْ لِبَنِی‌إِسْرَائِیلَ جَدِّدُوا تَوْحِیدِی وَ أَمِرُّوا بِقُلُوبِکُمْ ذِکْرَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) سَیِّدِ عَبِیدِی وَ إِمَائِی وَ أَعِیدُوا عَلَی أَنْفُسِکُمُ الْوَلَایَهًَْ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) أَخِی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ قُولُوا: اللَّهُمَّ بِجَاهِهِمْ جَوِّزْنَا عَلَی مَتْنِ هَذَا الْمَاءِ فَإِنَّ الْمَاءَ یَتَحَوَّلُ لَکُمْ أَرْضاً فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام) ذَلِکَ فَقَالُوا تُورِدُ عَلَیْنَا مَا نَکْرَهُ وَ هَلْ فَرَرْنَا مِنْ فِرْعَوْنَ إِلَّا مِنْ خَوْفِ الْمَوْتِ وَ أَنْتَ تَقْتَحِمُ بِنَا هَذَا الْمَاءَ الْغَمْرَ بِهَذِهِ الْکَلِمَاتِ وَ مَا یرینا {یُدْرِینَا} مَا یَحْدُثُ مِنْ هَذِهِ عَلَیْنَا فَقَالَ لِمُوسَی کَالِبُ بْنُ یُوحَنَّا وَ هُوَ عَلَی دَابَّهًٍْ لَهُ وَ کَانَ ذَلِکَ الْخَلِیجُ أَرْبَعَهًَْ فَرَاسِخَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ أَمَرَکَ اللَّهُ بِهَذَا أَنْ نَقُولَهُ وَ نَدْخُلَ الْمَاءَ. فَقَالَ: نَعَمْ! فَقَالَ: وَ أَنْتَ تَأْمُرُنِی بِهِ. قَالَ: نَعَمْ! قَالَ: فَوَقَفَ وَ جَدَّدَ عَلَی نَفْسِهِ مِنْ تَوْحِیدِ اللَّهِ وَ نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الطَّیِّبِینَ مِنْ آلِهِمَا کَمَا أُمِرَ بِهِ ثُمَّ قَالَ: اللَّهُمَّ! بِجَاهِهِمْ جَوِّزْنِی عَلَی مَتْنِ هَذَا الْمَاءِ ثُمَّ أَقْحَمَ فَرَسَهُ فَرَکَسَ عَلَی مَتْنِ الْمَاءِ وَ إِذَا الْمَاءُ تَحْتَهُ کَأَرْضٍ لَیِّنَهًٍْ حَتَّی بَلَغَ آخِرَ الْخَلِیجِ ثُمَّ عَادَ رَاکِضاً ثُمَّ قَالَ لِبَنِی‌إِسْرَائِیلَ: یَا بَنِی‌إِسْرَائِیلَ! أَطِیعُوا مُوسَی فَمَا هَذَا الدُّعَاءُ إِلَّا مِفْتَاحُ أَبْوَابِ الْجِنَانِ وَ مَغَالِیقُ أَبْوَابِ النِّیرَانِ وَ مُسْتَنْزَلُ الْأَرْزَاقِ وَ جَالِبٌ عَلَی عَبِیدِ اللَّهِ وَ إِمَائِهِ رِضَا الْمُهَیْمِنِ الْخَلَّاقِ فَأَبَوْا وَ قَالُوا: نَحْنُ لَا نَسِیرُ إِلَّا عَلَی الْأَرْض فَأَوْحَی اللَّهُ إِلی مُوسی أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ لَمَّا فَلَقْتَهُ فَفَعَلَ فَانْفَلَقَ وَ ظَهَرَتِ الْأَرْضُ إِلَی آخِرِ الْخَلِیجِ فَقَالَ مُوسَی (علیه السلام): ادْخُلُوهَا قَالُوا الْأَرْضُ وَحِلَهًٌْ نَخَافُ أَنْ نَرْسُبَ فِیهَا. فَقَالَ اللَّهُ: یَا مُوسَی (علیه السلام)! قُلِ اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ (علیهم السلام) جَفِّفْهَا فَقَالَهَا فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهَا رِیحَ الصَّبَا فَجَفَّتْ وَ قَالَ مُوسَی (علیه السلام): ادْخُلُوهَا. قَالُوا: یَا نَبِیَّ اللَّهِ نَحْنُ اثْنَتَا عَشْرَهًَْ قَبِیلَهًًْ بَنُو اثْنَیْ عَشَرَ آبَاءٍ وَ إِنْ دَخَلْنَا رَامَ کُلُّ فَرِیقٍ مِنَّا تَقَدُّمَ صَاحِبِهِ فَلَا نَأْمَنُ وُقُوعَ الشَّرِّ بَیْنَنَا فَلَوْ کَانَ لِکُلِّ فَرِیقٍ مِنَّا طَرِیقٌ عَلَی حِدَهًٍْ لَأَمِنَّا مَا نَخَافُهُ فَأَمَرَ اللَّهُ مُوسَی (علیه السلام) أَنْ یَضْرِبَ الْبَحْرَ بِعَدَدِهِمُ اثْنَتَیْ عَشْرَهًَْ ضَرْبَهًًْ فِی اثْنَیْ عَشَرَ مَوْضِعاً إِلَی جَانِبِ ذَلِکَ الْمَوْضِعِ وَ یَقُولُ: اللَّهُمَّ! بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ بَیِّنِ الْأَرْضَ لَنَا وَ أَمِطِ الْمَاءَ عَنَّا فَصَارَ فِیهِ تَمَامُ اثْنَی عَشَرَ طَرِیقاً وَ جَفَّ قَرَارُ الْأَرْضِ بِرِیحِ الصَّبَا فَقَالَ: ادْخُلُوهَا قَالُوا. کُلُّ فَرِیقٍ مِنَّا یَدْخُلُ سِکَّهًًْ مِنْ هَذِهِ السِّکَکِ لَا یَدْرِی مَا یَحْدُثُ عَلَی الْآخَرِینَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: فَاضْرِبْ کُلَّ طَوْدٍ مِنَ الْمَاءِ بَیْنَ هَذِهِ السِّکَکِ فَضَرَبَ وَ قَالَ: اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ لَمَّا جَعَلْتَ هَذَا الْمَاءَ طَبَقَاتٍ وَاسِعَهًًْ یَرَی بَعْضُهُمْ بَعْضاً مِنْهَا فَحَدَثَتْ طَبَقَاتٌ وَاسِعَهًٌْ یَرَی بَعْضُهُمْ بَعْضاً مِنْهَا ثُمَّ دَخَلُوهَا.
امام عسکری (علیه السلام) [قصّه چنین است که] هنگامی‌که موسی (علیه السلام) [در پی گریز از فرعون] به دریا رسید، خداوند عزّوجلّ به او وحی کرد: «به بنی‌اسرائیل بگو دوباره مرا به یگانگی یادکنید و در قلب‌هایتان، یاد محمّد (سرور تمامی بندگان زن و مرد مرا بگذرانید و مجدداً در دل‌هایتان ولایت علی (علیه السلام)، برادر محمّد (و ولایت خاندانش را تکرار کرده و بگویید: «خداوندا! به حقّ شکوه ایشان، ما را از روی این آب بگذران» تا این‌گونه آب برایتان به خشکی تبدیل شود. [و بتوانید از آن عبور کنید] پس موسی (علیه السلام) این سخن خدا را به بنی‌اسرائیل گفت. آنان گفتند: «آیا ما را به کاری وامی‌داری که آن را ناپسند می‌داریم؟! مگر نه این است که ما به‌خاطر ترس از مرگ از دست فرعونیان در گریزیم؟ حال تو می‌خواهی با گفتن این کلمات ما را به میان این دریای خروشان بفرستی؟ درحالی‌که نمی‌دانیم با انجام این کار، چه بر سر ما خواهد آمد»؟ کالب‌بن‌یوحنا سوار بر اسب و رو به روی آن خلیج چهار فرسخی به موسی (علیه السلام) گفت: «ای پیامبر خدا (! آیا خداوند تو را فرمان داده که ما این کلمات را بر زبان آوریم و به آب داخل شویم»؟ موسی فرمود: «بله»! کالب گفت: «و تو امر می‌کنی که چنین کنیم»؟ فرمود: «بله»! پس، کالب ایستاد و همان‌طور که موسی (علیه السلام) فرمان داده‌بود، خدا را به یگانگی، محمّد (را به پیامبری و علی (علیه السلام) و پاکان خاندان ایشان را به ولایت، یاد کرد. سپس گفت: «خدایا! به حقّ شکوه ایشان مرا از روی این آب بگذران». و سپس با اسب به آب زد و بر روی آن تاخت. ناگهان آب دریا به زیر پای اسب او چون زمینی نرم شد؛ تا اینکه به آن سوی خلیج رسید و باز اسب را تاخت و برگشت و رو به بنی‌اسرائیل گفت: «ای بنی‌اسرائیل! از خداوند و از موسی (علیه السلام) فرمان برید که این دعا، کلید گشودن درهای بهشت و بستن درهای دوزخ، سبب نزول روزی و خشنودی آفریدگار قادر متعال از بندگان زن و مرد خود می‌شود». امّا آنان سرپیچی کرده و گفتند: «ما فقط روی زمین حرکت می‌کنیم.» آنگاه خداوند متعال به موسی وحی کرد که عصایت را به دریا (رود نیل) بزن و بگو: خداوندا! به شکوه محمّد (و خاندان پاک او (علیهم السلام)، این دریا را بشکاف». چون چنین گفت، دریا شکافته‌شد و زمین تا آن سوی خلیج نمایان گشت. موسی (علیه السلام) گفت: «داخل شوید». گفتند: «زمین گل‌آلود است و می‌ترسیم در آن فرورویم». خداوند عزّوجلّ فرمود: «ای موسی (علیه السلام)! بگو خداوندا! به حق شکوه محمّد (و خاندان پاکش (علیهم السلام) زمین را خشک فرما.» [چون موسی (علیه السلام) چنین گفت] خداوند باد صبا را فرستاد و آن زمین خشک شد. موسی (علیه السلام) گفت: «داخل شوید». گفتند: «ای پیامبر خدا (! ما دوازده قبیله از دوازده پدر هستیم؛ اگر از یک راه داخل شویم، هر قبیله‌ای می‌خواهد از همراهان خود پیشی گیرد و این گونه، از درگرفتن نزاع بین قبیله‌ها در امان نخواهیم‌بود؛ پس اگر برای هر گروه از ما راهی جداگانه باشد، از آنچه که بر آن بیم داریم (نزاع) در امان خواهیم بود». خداوند به موسی (علیه السلام) فرمان داد تا با عصای خود به تعداد قبایل آنها، به دوازده نقطه دریا، دوازده ضربه بزند و بگوید: «خداوندا! به حقّ شکوه محمّد (و خاندان پاکش (علیهم السلام)، زمین را به ما بنما و آب را از ما دور گردان». پس، دوازده راه در میان دریا گشوده‌شد و زمین کف دریا، با وزش باد صبا خشکید. موسی (علیه السلام) گفت: «داخل شوید». گفتند: «اگر هرگروه از ما پا در یکی از این راه‌ها بگذارد، نخواهد دانست چه بر سر دیگران می‌آید.» خداوند عزّوجلّ فرمود: [با عصای خود] به هر یک از این موج‌های بلند [که راه‌های دوازده‌گانه را از هم تفکیک می‌کند] ضربه بزن [تا باز شود و هرگروه، گروه دیگر را ببیند] موسی (علیه السلام)چنین کرد و گفت: «خداوندا! به حقّ شکوه محمّد (و خاندان پاکش (علیهم السلام)، در این دریا راه‌های فراخی بگشا؛ به گونه‌ای که اینان یکدیگر را ببینند». پس، چنین شد و آنها به دریا داخل شدند».
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قِصَّهًِْ حُنَینَ ثُمَّ رَفَعَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) یَدَهُ فَقَالَ: اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَی وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ. فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)! دَعَوْتَ بِمَا دَعَا بِهِ مُوسَی (علیه السلام) حَیْثُ فَلَقَ لَهُ الْبَحْرَ وَ نَجَّاهُ مِنْ فِرْعَوْن.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) در ماجرای جنگ حنین رسول‌خدا (دستش را بالا برده و فرمود: «خداوندا! حمد فقط برای توست و تنها، شکوه به [درگاه] تو [روا] است و تو یاری‌دهنده هستی»! پس جبرئیل (علیه السلام) بر ایشان نازل شده و فرمود: «ای رسول‌خدا (! همان دعای موسی (علیه السلام) را خواندی که به وسیله‌ی آن خداوند دریا را برایش شکافت و او را از چنگال فرعون نجات داد».
العسکری (علیه السلام)- وَ اذْکُرُوا إِذْ جَعَلْنَا مَاءَ الْبَحْرِ فِرَقاً یَنْقَطِعُ بَعْضُهُ مِنْ بَعْضٍ.
امام عسکری (علیه السلام) آن زمان را به یاد بیاورید که آب دریا را شکافتیم؛ طوری‌که برخی از آن، برخی دیگر را جدا نمود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَا الَّذِی جَاوَزْتُ بِمُوسَی‌بْنِ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) الْبَحْرَ بِأَمْرِ رَبِّی.
پیامبر ( من کسی هستم که با امر پروردگارم موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) را از دریا گذراندم.
العسکری (علیه السلام)- فَأَنْجَیْنَاکُمْ هُنَاکَ.
امام عسکری (علیه السلام) شما (بنی‌اسرائیل) را در آن میان نجات دادیم.
العسکری (علیه السلام)- جَاءَ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ فَدَخَلَ بَعْضُهُمْ فَلَمَّا دَخَلَ آخِرُهُمْ وَ هَمُّوا بِالْخُرُوجِ أَوَّلُهُمْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی الْبَحْرَ فَانْطَبَقَ عَلَیْهِمْ فَغَرِقُوا.
امام عسکری (علیه السلام) [هنگامی‌که بنی‌اسرائیل از آب خارج شدند]، فرعون و قومش سر رسیدند و برخی داخل آب [شکافته‌شده] شدند؛ هنگامی‌که آخرین نفرات آنها پا در دریا گذاشته و اوّلین آنها خواستند تا از [آن طرف] آب بیرون روند، دریا به امر خداوند متعال آنان را در میان گرفت، و غرق شدند.
العسکری (علیه السلام)- أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ وَ هُمْ یَغْرَقُونَ ... فَغرِقُوا وَ أَصْحَابُ مُوسَی (علیه السلام) یَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ فَذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِبَنِی‌إِسْرَائِیلَ فِی عَهْدِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَإِذَا کَانَ اللَّهُ تَعَالَی فَعَلَ هَذَا کُلَّهُ بِأَسْلَافِکُمْ لِکَرَامَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ دُعَاءِ مُوسَی (علیه السلام) دُعَاءً تَقَرَّبَ بِهِمْ إِلَی اللَّهِ أَ فَلَا تَعْقِلُونَ أَنَّ عَلَیْکُمُ الْإِیمَانَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ إِذْ قَدْ شَاهَدْتُمُوهُ الْآنَ.
امام عسکری (علیه السلام) شما آنان را در حالی‌که غرق می‌شدند نظاره می‌کردید ... آنان پیش چشم یاران موسی (علیه السلام) غرق شدند. این همان کلام خداوند عزّوجلّ است که فرمود: وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ خداوند عزّوجلّ در زمان محمّد (به بنی‌اسرائیل فرمود: «با وجود اینکه خداوند متعال به‌خاطر بزرگواری محمّد (دعای موسی (علیه السلام) و توسّل او به خاندان محمّد (برای نزدیکی به خداوند از این طریق، چنین نعمتی را بر پیشینیان شما تمام نمود، آیا اکنون که شما محمّد (و خاندان (علیهم السلام) او را می‌بینید، در نمی‌یابید که باید به او ایمان آورید»؟