آیه ۲۷۲ - سوره بقره

امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است. زکات، امری مشخّص [و واجب] است که پرداخت‌کننده‌ی آن، به‌سبب دادن زکات ستوده نمی‌شود؛ زیرا پرداخت آن [وظیفه‌اش بوده و به این واسطه] خونش را حفظ کرده و با پرداخت آن مسلمان خوانده شده [که اگر پرداخت نمی‌کرد، مسلمان نبود و مهدورالدّم بود] واگر آن را نپردازد نماز او پذیرفته‌نمی‌شود. همچنین غیر از زکات، پرداخت چیز دیگری از مالتان نیز برعهده‌ی شماست. گفتم: «فدایتان شوم! ما غیر از زکات، مکلّف به پرداخت چه چیز دیگری هستیم»؟ فرمود: «سبحان الله! آیا نشنیده‌ای که خداوند عزّوجلّ در کتابش فرمود: و آن‌ها که در اموالشان حقّ معلومی است، برای تقاضاکننده و محروم». (معارج/۲۵۲۴) گفتم: «[طبق این آیه] حقّ معلومی که برعهده‌ی ماست، چیست»؟ فرمود: «آن چیزی است که فرد در مالش مشخّص می‌کند و آن را چه کم چه زیاد، در هر روز یا هر هفته یا هر ماه می‌پردازد و بر آن مداومت می‌کند». و درباره‌ی سخن خدای عزّوجلّ: و دیگران را از وسایل ضروری زندگی منع می‌نمایند. (ماعون/۷) فرمود: «آن، همان قرضی که [انسان] می‌دهد، عمل نیکی که انجام می‌دهد، لوازم منزلی که به دیگران امانت می‌دهد و زکاتی که می‌پردازد را در برمی‌گیرد». گفتم: «ما همسایگانی داریم که اگر به آن‌ها کالایی بدهیم آن را می‌شکنند و از بین می‌برند (امانت‌دار نیستند). آیا اگر ما به آن‌ها کمک نکنیم معصیت کرده‌ایم»؟ فرمود: «اگر [قضیّه] به این صورت است، شما به‌سبب ممانعتتان، مؤاخذه نمی‌شوید». به ایشان گفتم: «و غذای [خود] را با اینکه به آن علاقه [و نیاز] دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند». (انسان/۸) فرمود: «این آیه زکات را شامل نمی‌شود». سخن خداوند عزّوجلّ را گفتم: آنها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند. (بقره/۲۷۴) فرمود: «شامل زکات نیست». سخن خداوند عزّوجلّ را گفتم: «اگر انفاق‌ها را آشکار کنید، خوب است! و اگر آنها را مخفی ساخته و به نیازمندان بدهید، برای شما بهتر است». فرمود: «[این هم] زکات نیست و هدیه‌ای که تو به نزدیکانت می‌پردازی نیز، زکات محسوب نمی‌شود».

امام باقر (علیه السلام) أبو بکیر از شخصی نقل کرده است که امام باقر (علیه السلام) فرمود: «إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمَّا هِیَ یعنی زکات واجب». «پرسیدم [مراد از] وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَراءَ چیست»؟ فرمود: «یعنی امور مستحب. چنین پسندیده است که واجبات را آشکار کنند و مستحبّات را پنهان انجام دهند».

امام صادق (علیه السلام) حلبی گوید: «از امام (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند: وَإِن تُخْفُوها وَتُؤْتُوها الْفُقَرَاء فَهوَ خَیرٌ لُّکمْ پرسیدم». فرمود: «منظور از این آیه زکات نیست. و بهتر است خودِ انسان به دست خود، زکاتش را آشکارا و نه مخفیانه، بپردازد».

امام صادق (علیه السلام) هر فریضه‌ای که خداوند واجب می‌کند، [اجرای] آشکار آن بهتر از پنهان است و هر طاعتی که با اختیار [و مستحب] باشد، [اجرای] پنهان آن بهتر از آشکار است. [زکات هم جزء فرائض است] اگر کسی زکات خود را بر دوش بگذارد و آشکارا [میان حاجتمندان] تقسیم کند، کار بسیار شایسته و خوبی کرده است.