آیه شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَنْ كانَ مَريضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُريدُ اللهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُريدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا أللهَ عَلى ما هَداكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ [185]
[روزه، واجب در] ماه رمضان است؛ ماهى كه قرآن، به عنوان راهنماى مردم و نشانههاى هدايت و جدا كنندهي حق از باطل، در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در سفر نباشد، بايد آن را روزه بدارد. و آن كس كه در بيماريها در سفر است، بايد روزهاى ديگرى را به همان مقدار، روزه بگيرد. خداوند آسايش شما را مىخواهد، نه زحمت شما را. هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد؛ و خدا را بهخاطر اين كه شما را هدايت كرده، بزرگ بشماريد؛ باشد كه شكرگزارى كنيد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَا تَقُولُوا رَمَضَانُ فَإِنَّکُمْ لَا تَدْرُونَ مَا رَمَضَانُ فَمَنْ قَالَهُ فَلْیَتَصَدَّقْ وَ لْیَصُمْ کَفَّارَهًًْ لِقَوْلِهِ وَ لَکِنْ قُولُوا کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ.
امام علی (علیه السلام) نگویید «رمضان»، زیرا شما نمیدانید «رمضان» چیست؟ هرکس بگوید: «رمضان»، باید صدقه بدهد؛ یا برای کفّارهی این گفتار، روزه بگیرد؛ بلکه همانطور که خداوند متعال در قرآن فرموده است، «ماه رمضان» بگویید. (منظور بگو ا دای احترام این ماه در گفتار است).
الرّضا (علیه السلام)- فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ الصَّوْمُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ خَاصَّهًًْ دُونَ سَائِرِ الشُّهُورِ قِیلَ لِأَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِیهِ الْقُرْآنَ وَ فِیهِ فَرَقَ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ وَ فِیهِ نُبِّئَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ فِیهِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ هِیَ رَأْسُ السَّنَهًِْ یُقَدَّرُ فِیهَا مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ مَضَرَّهًٍْ أَوْ مَنْفَعَهًٍْ أَوْ رِزْقٍ أَوْ أَجَلٍ وَ لِذَلِکَ سُمِّیَتْ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ.
امام رضا (علیه السلام) اگر سؤال شود: «چرا روزه در ماه رمضان واجب شده نه ماههای دیگر»؟ در جواب گفتهمیشود: «زیرا قرآن در ماه رمضان نازل شده است: در این ماه حقتعالی بین حقّ و باطل فاصله ایجاد کرد. چنانچه خود در قرآن فرموده: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ؛ در این ماه حضرت محمّد (به نبوّت برانگیخته شد. شب قدر، در این ماه است که از هزار ماه بهتر است و در آن فرامین الهی قسمت و توزیع میشود. آن ابتدای سال بوده و همه چیز از خیر و شرّ، ضرر و منفعت و روزی و مرگ افراد در آن [شب] برای انسان مقرّر میشود. بهخاطر همین است که به آن لیلهًْالقدر میگویند».
الصّادق (علیه السلام)- فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) خَصَّهُ بِفَضْلِ {شَهْرِ} رَمَضَانَ هُوَ وَ أُمَّتَهُ وَ کَانَ الصَّوْمُ قَبْلَ أَنْ یَنْزِلَ شَهْرُ رَمَضَانَ یَصُومُ النَّاسُ أَیَّاماً ثُمَّ نَزَلَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ.
امام صادق (علیه السلام) وقتی خداوند محمّد (را به پیامبری برگزید، فضیلت ماه رمضان را به او و امّتش ارزانی داشت و مردم، پیش از آنکه [حکم روزهی] ماه رمضان نازل شود، روزهای دیگری [غیر از ماه رمضان] را روزه میگرفتند. سپس خداوند نازل کرد: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَفْصِبْنِغِیَاثٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِی عِشْرِینَ سَنَهًًْ بَیْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) نَزَلَ الْقُرْآنُ جُمْلَهًًْ وَاحِدَهًًْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَهًًْ ثُمَّ قَالَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ فِی أَوَّلِ لَیْلَهًٍْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاهًُْ لِسِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِیلُ لِثَلَاثَ عَشْرَهًَْ لَیْلَهًًْ خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانِیَهًَْ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق (علیه السلام) حفصبنغیاث گوید: از امام صادق (علیه السلام) دربارهی گفتار خدای عزّوجلّ پرسیدم که میفرماید: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ با اینکه [میدانیم] قرآن از اوّل تا آخر آن، در ظرف مدّت بیست سال [به تدریج] نازل شده است. حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «همهی قرآن یکجا در ماه رمضان در بیتالمعمور نازل گشت و سپس در طول بیست سال تدریجاً نازل شد»، پیامبر (نیز [در این زمینه] فرموده: «صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان و تورات در شب ششم ماه رمضان نازل شد. همچنین انجیل در شب سیزدهم، زبور در شب هیجدهم و قرآن در شب بیستوسوّم ماه رمضان نازل شده است».
الصّادق (علیه السلام)- یَا مُفَضَّلُ! إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ سَنَهًًْ وَ اللَّهُ یَقُولُ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ وَ قَالَ لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ قَالَ الْمُفَضَّلُ: یَا مَوْلَایَ! فَهَذَا تَنْزِیلُهُ الَّذِی ذَکَرَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ کَیْفَ ظَهَرَ الْوَحْیُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ سَنَهًًْ. قَالَ: نَعَمْ! یَا مُفَضَّلُ أَعْطَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ کَانَ لَا یُبَلِّغُهُ إِلَّا فِی وَقْتِ اسْتِحْقَاقِ الْخِطَابِ وَ لَا یُؤَدِّیهِ إِلَّا فِی وَقْتٍ أَمَرَ وَ نَهَی فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ بِالْوَحْیِ فَبَلَّغَ مَا یُؤْمَرُ بِهِ وَ قَوْلُهُ لا تُحَرِّکْ بِهِ لِسانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ فَقَالَ الْمُفَضَّلُ: أَشْهَدُ أَنَّکُمْ مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَلِمْتُمْ وَ بِقُدْرَتِهِ قَدَرْتُمْ وَ بِحُکْمِهِ نَطَقْتُمْ وَ بِأَمْرِهِ تَعْمَلُونَ.
امام صادق (علیه السلام) خطاب به مفضّل: «ای مفضّل همانا قرآن در طول بیستوسه سال نازل شده است و خداوند میفرماید: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ و فرمود: إِنَّا أَنزَلْنَهُ فیِ لَیْلَةٍ مُّبَرَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِین* فِیهَا یُفْرَقُ کلُُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ*أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِین و فرمود: وَ قَالَ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ لَا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْءَانُ جُمْلَةً وَاحِدَةً کَذَالِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَک» مفضّل گفت: «پس این تنزیل خداوند است که در کتابش آن را یاد کرده است؛ چگونه وحی در طول بیست و سه سال نازل شد»؟ [امام (علیه السلام)] فرمود: «بله ای مفضّل! خداوند در ماه رمضان قرآن را به او عطا کرد و آن را به او ابلاغ نکرد مگر در زمانی که جای آن سخن بود و او آن را ادا نکرد، مگر زمانی که خداوند امر و نهی کردهبود. (یعنی قرآن یکباره بر پیامبر (نازل شد امّا ابلاغ هر آیهی آن به مردم به امر خدا و تدریجی بود) پس جبرئیل (علیه السلام) با وحی فرودآمد و چیزی را که امر شدهبود ابلاغ کرد و این همان معنای کلام خداست که فرمود: لَا تحُرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِه». پس مفضّل گفت: «شهادت میدهم که شما از علم الهی عالم شده و به قدرت او توانمند گشتهاید و مطابق حکم او سخن میگویید و به فرمان او عمل میکنید».
ابنعباس (رحمة الله علیه)- جَاءَ عَبْدُاللَّهِبْنُسَلَام إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ أَنَا رَسُولُ الْیَهُودِ إِلَیْکَ مَعَ آیَاتٍ مِنَ التَّوْرَاهًِْ تُبَیِّنُ لَنَا مَا فِیهَا نَرَاکَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ. فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله): فَسَلْ عَمَّا تَشَاءُ. قَالَ: أَنْصَفْتَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبِرْنِی مَا الْوَاحِدُ وَ مَا الِاثْنَانِ وَ ... مَا الْخَمْسَهًَْ عَشَرَ؟ ... قَالَ: نَعَمْ یَا ابْنَ سَلَامٍ! أَمَّا الْوَاحِدُ فَهُوَ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ لا شَرِیکَ لَه ... وَ أَمَّا الْخَمْسَهًَْ عَشَرَ فَإِنَّ الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَی آیَاتٍ مُفَصَّلَاتٍ فِی خَمْسَهًَْ عَشَرَ یَوْماً خَلَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ.
ابنعباس (رحمة الله علیه) عبداللهبنسلام نزد پیامبر (آمد و گفت: «من از جانب یهود به همراه آیاتی از تورات بهسوی تو آمدم؛ این آیات [که برای ما مبهم است] را برای ما بیان کن که ما تو را از نیکوکاران میدانیم». حضرت فرمود: «دربارهی هر چیزی که میخواهی سؤال کن»! گفت: «ای محمّد (! تو منصفی پس به من بگو یک چیست؟ دو چیست؟ ... پانزده چیست؟» پیامبر (فرمود: «بله ای ابنسلام! و امّا یک، خداوند یکتای قهّار است که شریکی ندارد ... و امّا پانزده، قرآن است که خداوند آیات مفصّلات (آیات تبیین شده) آن را در روز پانزدهم ماه رمضان بر من نازل کرد؛ ماه رمضانی که قرآن را برای هدایت مردم و روشنگری حق و باطل نازل کرد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِسِنَانٍ أَوْ غَیْرِهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْقُرْآنِ وَ الْفُرْقَانِ (أَ هُمَا شَیْءٌ وَاحِدٌ)؟ فَقَالَ: الْقُرْآنُ جُمْلَهًُْ الْکِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْکَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلُ بِه.
امام صادق (علیه السلام) معانی الاخبار با سند خود از ابنسنان روایت کرده است: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا قرآن و فرقان دو چیز هستند (دو معنی دارند) یا یک چیز»؟ فرمود: «قرآن، تمامی کتاب خداست [از محکم و متشابه و غیره] و فرقان همان قسمت از آیات محکم و آیات روشنی است که عمل به آن واجب میباشد».
الصّادق (علیه السلام)- إِنَ الشُّهُورَ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فَغُرَّهًُْ الشُّهُورِ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ نُزِّلَ الْقُرْآنُ فِی أَوَّلِ لَیْلَهًٍْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَاسْتَقْبِلِ الشَّهْرَ بِالْقُرْآن.
امام صادق (علیه السلام) ماهها نزد خداوند، از روزی که آسمانها و زمین را آفرید، دوازده ماه بوده که در کتاب خدا نیز آمده است و نخستین [و بهترین] ماه، ماه خداوند عزّوجلّ یعنی ماه رمضان است که خداوند آن را ذکر نمود و قلب ماه رمضان، شب قدر است و قرآن، در اوّلین شب از ماه رمضان نازل شد. پس با خواندن قرآن به استقبال این شهر برو.
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَتِ التَّوْرَاهًُْ فِی سِتٍ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْإِنْجِیلُ فِی اثْنَتَیْ عَشْرَهًَْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الزَّبُورُ فِی ثَمَانِیَ عَشْرَهًَْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْفُرْقَانُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام) تورات در ششم ماه رمضان، انجیل در دوازدهم ماه رمضان، زبور در هجدهم ماه رمضان و قرآن در شب قدر نازل شده است.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً ثُلُثٌ فِینَا وَ فِی عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْکَام.
امام علی (علیه السلام) قرآن در سه بخش نازل شد، یک سوّم آن در مورد ما و دشمنان ما نازل شده؛ یک سوّم آن در مورد سنّتها و مثلها (قصّهی پیشینیان)؛ و یک سوّم دیگر آن در مورد واجبات و احکام نازل شده است.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَ الْقُرْآنَ نَزَلَ أَرْبَعَهًَْ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ حَلَالٌ وَ رُبُعٌ حَرَامٌ وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَحْکَامٌ وَ رُبُعٌ خَبَرُ مَا کَانَ قَبْلَکُمْ وَ نَبَأُ مَا یَکُونُ بَعْدَکُمْ وَ فَصْلُ مَا بَیْنِکُمْ.
امام صادق (علیه السلام) قرآن در چهار بخش نازل شده: یک چهارم [آن مربوط به احکام] حلال و یک چهارم [آن مربوط به احکام] حرام؛ یک چهارم [آن مربوط به] سنّتها و احکام و یک چهارم [دیگر] اخبار گذشتگان و آیندگان شما و آنچه مربوط به رفع اختلاف بین شماست.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْفُضَیْلِبْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَ النَّاسَ یَقُولُونَ إِنَ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَی سَبْعَهًِْ أَحْرُفٍ؟ فَقَالَ: کَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ لَکِنَّهُ نَزَلَ عَلَی حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِد.
امام صادق (علیه السلام) از فضیلبن یسار نقل شده است: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «مردم میگویند که قرآن در هفت گونه و لغت نازل شده است». امام (علیه السلام) فرمود: «دشمنان خدا دروغ گفتهاند! قرآن فقط با یک لغت و از سوی خدای یکتا نازل شده است».
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهًُْ.
امام صادق (علیه السلام) قرآن براساس این [ضربالمثل] نازل شده [که گویند:] «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره» (یعنی به تو میگویم ولی ای همسایه تو گوش کن! یعنی گرچه خطاب قرآن پیامبر (است ولی منظور آن تمام مؤمنین و مردم است).
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَفَرَضَ ... الصَّوْمَ لَا یُعْرَفُ إِلَّا بِالشُّهُورِ وَ الشُّهُورُ لَا تُعْرَفُ إِلَّا بِالْقَمَرِ دُونَ الشَّمْسِ.
امام علی (علیه السلام) وجوبِِ ... روزه با ماه ثابت میشود و ماه هم از گردش قمر بدون توجّه به وضعیّت خورشید پدید میآید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُبَیْدِبْنِ زُرَارَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ. قَالَ: مَا أَبْیَنَهَا مَنْ شَهِدَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ سَافَرَ فَلَا یَصُمْهُ.
امام صادق (علیه السلام) عبیدبنزراره گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: [تفسیر] آیهی فَمَن شَهدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلْیصُمْه [چیست؟] و حضرت فرمود: «چقدر معنای این آیه واضح است! یعنی هرکس که [هلال] ماه [رمضان] را ببیند، باید در آن، روزه بگیرد و هرکس که به سفر برود، نباید در آن ماه، روزه بگیرد.
الباقر (علیه السلام)- مَا أُبَیِّنُهَا لِمَنْ عَقَلَهَا قَالَ مَنْ شَهِدَ رَمَضَانَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ سَافَرَ فِیهِ فَلْیُفْطِرْ.
امام باقر (علیه السلام) چقدر معنای این آیه برای کسی که آن را درک کند واضح و آشکار است! هرکس که (هلال) ماه رمضان را ببیند، باید در آن ماه، روزه بگیرد و هرکس که در آن به مسافرت برود، باید روزهی خود را افطار کند.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَیْسَ لِلْعَبْدِ أَنْ یَخْرُجَ فِی سَفَرٍ إِذَا حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ.
امام علی (علیه السلام) وقتی ماه رمضان وارد میشود بنده نباید به سفر رود زیرا خداوند میفرماید: فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ.
الصّادق (علیه السلام)- عن صبحسیابه: إِنَّ ابْنَ أَبِی یَعْفُورٍ أَمَرَنِی أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْ مَسَائِلَ فَقَالَ: وَ مَا هِیَ؟ قَالَ: یَقُولُ لَکَ إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ أَنَا فِی مَنْزِلِی إِلَی أَنْ أُسَافِرَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ فَمَنْ دَخَلَ عَلَیْهِ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ هُوَ فِی أَهْلِهِ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُسَافِرَ إِلَّا لِحَجٍّ أَوْ عُمْرَهًٍْ أَوْ فِی طَلَبِ مَالٍ یَخَافُ تَلَفَهُ.
امام صادق (علیه السلام) صباحبنسیابهًْ گوید: [ای پسر رسول خدا] ابنابییعفور به من دستور داد مسائلی را از تو بپرسم. امام (علیه السلام) فرمود: «آن مسائل چیست»؟ گفت: «به تو میگوید اگر ماه رمضان درحالیکه من در خانه (وطن) هستم فرارسد، آیا اجازه دارم به سفر بروم»؟ امام (علیه السلام) فرمود: خداوند میفرماید: فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلیَصُمهُ چنانچه ماه رمضان بر کسیکه در منزل خود است وارد شود، پس نباید به سفر رود مگر برای بهجایآوردن حج یا عمره یا برای به دستآوردن مالی که میترسد از بین برود».
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَلِلَّهِ فِیهِ شَرْطٌ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ. فَلْیَصُمْهُ فَلَیْسَ لِلرَّجُلِ إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ أَنْ یَخْرُجَ إِلَّا فِی حَجٍّ أَوْ فِی عُمْرَهًٍْ أَوْ مَالٍ یَخَافُ تَلَفَهُ أَوْ أَخٍ یَخَافُ هَلَاکَهُ وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَخْرُجَ فِی إِتْلَافِ مَالِ أَخِیهِ فَإِذَا مَضَتْ لَیْلَهًُْ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ فَلْیَخْرُجْ حَیْثُ شَاءَ.
امام صادق (علیه السلام) زمانیکه ماه رمضان فرا برسد، خداوند در آن حقّی دارد. خداوند متعال میفرماید: فَمَن شَهدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلْیصُمْه؛ پس بر هیچکس جایز نیست که پس از فرارسیدن ماه رمضان جز برای حج یا عمره یا [حفظ] اموالی که ترس از تلفشدن آن میرود یا [نجات] برادری که بیم هلاکشدن او وجود دارد، به سفر برود؛ و نمیتواند به خاطر تلفشدن اموال برادرش به مسافرت برود؛ امّا پس از گذشت شب بیستوسوّم از ماه رمضان، میتواند به هر جایی که بخواهد، مسافرت کند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِیبَصِیرٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَدْخُلُ عَلَیَّ شَهْرُ رَمَضَانَ فَأَصُومُ بَعْضَهُ فَتَحْضُرُنِی نِیَّهًُْ زِیَارَهًِْ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَأَزُورُهُ وَ أُفْطِرُ ذَاهِباً وَ جَائِیاً أَوْ أُقِیمُ حَتَّی أُفْطِرَ وَ أَزُورُهُ بَعْدَ مَا أُفْطِرُ بِیَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ فَقَالَ لَهُ: أَقِمْ حَتَّی تُفْطِرَ. قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ فَهُوَ أَفْضَلُ؟ قَالَ: نَعَمْ! أَ مَا تَقْرَأُ فِی کِتَابِ اللَّهِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ.
امام صادق (علیه السلام) أبوبصیر گوید: به امام (علیه السلام) گفتم: «جانم به فدای شما باد! اگر ماه رمضان فرا برسد و من مقداری از آن ماه را روزه گرفتهباشم و بخواهم به زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) بروم، آیا میتوانم به زیارت بروم و در این رفتوآمد، روزهام را افطار کنم یا باید در اینجا بمانم تا عید فطر فرا برسد و پس از گذشت یک یا دو روز از عید فطر، به زیارت بروم»؟ حضرت فرمود: «بمان تا عید فطر فرا رسد». راوی میگوید به حضرت عرض کردم: جانم به فدای شما باد! آیا این بهتر است»؟ حضرت فرمود: «آری! آیا در قرآن نخواندهای که خداوند فرمود: فَمَن شَهدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلْیصُمْه»؟!