آیه ۱۹۶ - سوره بقره

امام صادق (علیه السلام) تمام‌کننده [و کامل‌کننده‌ی] حج، ملاقات امام (علیه السلام) است. [یعنی پس از اتمام اعمال حج، باید خدمت امام (علیه السلام) رسید].

امام سجاد (علیه السلام) أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ به معنی برپاداشتن حجّ و عمره، می‌باشد.

امام صادق (علیه السلام) درستی و اتمام صحیح حجّ و عمره آن است که در حال احرام به مسائل جنسی نپردازند و سخنان زشت و رکیک بر زبان نیاورند و از مشاجره و بگو و مگو نیز دست بردارند.

امام صادق (علیه السلام) [تمام‌کردن صحیح حج به معنای] اجتناب از همبسترشدن و ارتکاب گناه و جدل‌کردن در حج است.

امام باقر (علیه السلام) شخصی به ابان‌بن‌عثمان خبر داد که به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: چرا حج را «حج» نامیده‌اند؟ حضرت فرمود: «به‌خاطر آنکه وقتی می‌گویند فلانی حجّ به‌جا آورد یعنی فلانی رستگار شد». (یعنی حج، راه رستگاری است و فقط رستگاران توفیق حجّ واقعی را درک می‌کنند).

امام صادق (علیه السلام) اگر کسی به جای عمره‌ی مفرده، پس از به‌جای‌آوردن عمره، در مکّه بماند و حجّ تمتّع را نیز به‌جای آورد، آیا حجّ و عمره را به اتمام رسانیده است؟ حضرت پاسخ داد: «رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)، این‌چنین به اصحاب خود، امر می‌فرمود».

امام باقر (علیه السلام) [زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) پرسیدم: «بعد از حجّ [تمتّع]، چه عملی با فضیلت‌تر است»؟ حضرت پاسخ داد: «عمره‌ی مفرده؛ [پس از حج با فضیلت‌ترین اعمال است. پس فرد باید اعمال عمره را به‌جای آورد] و سپس به هرسو که می‌خواهد، برود. عمره، مانند حج بر خلق خداوند واجب است؛ زیرا خداوند می‌فرماید: وَأَتِمُّواْ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ و حکم عمره در مدینه نازل شده است. و بهترین عمره، عمره‌ایست که در ماه رجب انجام شود». همچنین حضرت فرمود: «اگر کسی در ماه رجب، به عمره‌ی مفرده برود و برای به‌جای‌آوردن حج، در مکّه بماند، عمره‌ی او کامل و حجّ او ناقص است (چون در ماه‌های مخصوص حج، به مکّه نرفته است).

امام رضا (علیه السلام) هرکه از این حد خارج باشد (یعنی ساکن مکّه و بیست و چهار کیلومتر اطراف آن نباشد)، فقط این‌گونه می‌تواند حجّ تمتّع بکند که حجّ عمره را به‌جای آورده و تا موسم حج باقی بماند و حجّ عمره را به حجّ تمتع پیوست دهد. و خداوند غیر از این روش را از او نمی‌پذیرد.

امام صادق (علیه السلام) از احمدبن‌محمّدبن‌أبی‌نصر نقل شده است: پس عرض کردم: «کدام یک ارج بیشتری دارد؟ آن کسی که حجّ عمره را به حجّ تمتّع متّصل کرده [و هر دو را به‌جای آورد] یا آن کسی که فقط به مراسم حجّ عمره می‌پردازد و قربانی با خود می‌آورد»؟ فرمود: «پدرم امام باقر (علیه السلام) می‌گفت: «حجّ و عمره‌ی تمتّع با ارج‌تر از حج عمره‌ی مفرده و آوردن قربانی است» و همواره می‌فرمود: «زائران خانه‌ی خدا به کاری گرامی‌تر از حجّ تمتّع، داخل نشده‌اند»».

امام باقر (علیه السلام) زراره از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است: اگر حاجی [از رفتن حج] محاصره و ممنوع شد، قربانی بفرستد. پس چنانچه ممنوعیّت برطرف شد ولی از جانش خوف داشت و ترسید که جانش به خطر بیفتد، پس باید اگر گمان می‌کند که به مردم و بقیّه‌ی حاجیان می‌رسد باید دنبال آن‌ها حرکت کند. پس اگر پیش از قربانی‌شدن قربانی‌ای که فرستاده بود، به مکّه برسید، باید محرم شود تا تمام مناسک را به پایان برساند. و سپس قربانی کند و دیگر چیزی برعهده‌ی او نیست. و اگر زمانی به مکّه رسید که قربانی انجام شده بود، اعمالی از حجّ واجب یا عمره که باقی مانده است بر عهده‌ی او می‌باشد. گفتم: «اگر در حال احرام، قبل از رسیدن به مکّه از دنیا برود، چه می‌شود»؟ فرمود: «اگر حجّ تمتّع بود، از طرف او حجّ واجب و عمره انجام شود و فقط این کار بر عهده‌ی اوست».