آیه ۱۸۰ - سوره بقره

آیه كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقينَ [180]

بر شما مقرر شده است: «هنگامى كه مرگ يكى از شما فرارسد، اگر چيز ارزشمندى (مالى) از خود به جاى گذارده، براى پدر و مادر و خويشاوندان، به‌طور شايسته وصيّت كند. اين وظيفه اى است بر پرهيزگاران».

بر شما مقرّر شده است: «هنگامی که مرگ یکی از شما فرارسد، اگر چیز ارزشمندی مالی) از خود به جای گذارده، برای پدر و مادر و خویشاوندان، به‌طور شایسته وصیّت کند

۱ -۱
(بقره/ ۱۸۰)

الزهرا (سلام الله علیها)- عَنِ الزَّهْرَاءِ (سلام الله علیها) حَدِیثٌ طَوِیلٌ تَقُولُ فِیهِ لِلْقَوْمِ وَ قَدْ مَنَعُوهَا مَا مَنَعُوهَا: وَ قَالَ أُولُوا الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أُولِی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللهِ وَ قَالَ یُوصِیکُمُ اللهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ وَ قَالَ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَی الْمُتَّقِینَ وَ زَعَمْتُمْ أَنْ لَا حَظَّ لِی وَ لَا أَرِثَ مِنْ أَبِی وَ لَا رَحِمَ بَیْنَنَا أَ فَخَصَّکُمُ اللَّهُ بِآیَهًٍْ أَخْرَجَ مِنْهَا أَبِی؟

حضرت زهرا (سلام الله علیها) در حدیث طولانی‌ای که حضرت زهرا (سلام الله علیها) در آن مردم را خطاب قرار داده‌بود و درباره‌ی حقّی سخن می‌گفت که از آنان (اهل‌بیت پیامبر () منع کرده بودند چنین آمده است: «پروردگار می‌فرماید: و خویشاوندان نسبت به یکدیگر، در احکامی که خدا مقرّر داشته، [از دیگران] سزاوارترند. (انفال/۷۵) و فرمود: خداوند درباره‌ی فرزندانتان به شما سفارش می‌کند که سهم (میراث) پسر، به اندازه‌ی سهم دو دختر باشد. (نساء/ ۱۱) و فرمود: اگر چیز خوبی (مالی) از خود به‌جای گذارده، برای پدر و مادر و نزدیکان، به‌طور شایسته وصیّت کند! این حقّی است بر پرهیزکاران! (بقره/۱۸۰) و می‌پندارید که من هیچ سهم و ارثی از پدرم نمی‌برم و بین ما خویشاوندی وجود ندارد؟! آیا خدا آیه را مختصّ شما کرده و پدرم که درود خدا بر او و خاندانش باد را از آن خارج ساخته است؟!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۲
نورالثقلین
۱ -۲
(بقره/ ۱۸۰)

امیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَنْ أَوْصَی وَ لَمْ یَحِفْ وَ لَمْ یُضَارَّ کَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فِی حَیَاتِهِ وَ مَنْ لَمْ یُوصِ عِنْدَ مَوْتِهِ لِذِی قَرَابَتِهِ مِمَّنْ لَا یَرِثُ فَقَدْ خَتَمَ عَمَلَهُ بِمَعْصِیَهًْ.

امام علی (علیه السلام) کسی که [درباره‌ی مالش] وصیّت کرده و ظلم نکند و دراین‌باره ضرری هم به کسی نرساند، مانند کسی است که در زمان حیاتش آن مال را صدقه داده است و کسی‌که هنگام مرگ، در خصوص مالش برای خویشاوندانی که به طور طبیعی از مال او چیزی به ارث نمی‌برند، وصیّت نکند، همانا اعمالش به خطا و معصیت پایان پذیرفته است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
فقه القرآن ج:۲، ص۳۱۶
۱ -۳
(بقره/ ۱۸۰)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام)قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْوَصِیَّهًِْ لِلْوَارِثِ. فَقَالَ: تَجُوزُ.

امام باقر (علیه السلام) محمّدبن‌مسلم از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است: درباره‌ی [جواز] وصیّت برای وارثان (کسانی که بدون وصیّت نیز ارث می‌برند) سؤال کردم، فرمود: «چنین وصیّتی جایز است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
الکافی، ج۷، ص۱۰/ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۹۴/ وسایل الشیعه، ج۱۹، ص۲۸۷/ مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۱۰۱/ نورالثقلین/ البرهان/ تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۴
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌عَبدِ‌الله (علیه السلام)قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ الْوُلْدُ مِنْ غَیْرِ أُمٍّ أَ یُفَضِّلُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ؟ فَقَالَ: لَا بَأْسَ.

امام صادق (علیه السلام) محمّدبن‌مسلم گوید: از امام (علیه السلام) درباره‌ی فردی که فرزندی از زن دیگرش دارد سؤال کردم که: اشکال دارد برخی از آن‌ها را بر دیگران [در تقسیم ارث] برتری بدهد؟ امام (علیه السلام) فرمود: «مهم نیست [و اشکالی ندارد]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۵
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌بْنِ‌عَبْدِ الْخَالِقِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی الرَّجُلِ یَخُصُّ بَعْضَ وُلْدِهِ بِبَعْضِ مَالِهِ فَقَالَ: لَا بَأْسَ بِذَلِکَ.

امام صادق (علیه السلام) از اسماعیل‌بن‌عبدالخالق نقل شده است: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که پیرامون شخصی سخن می‌گفت که مقداری از مالش را به برخی فرزندانش اختصاص داده بود. فرمود: «در آن کار مشکلی نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۶
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی لِقَرَابَتِهِ فَقَالَ یَجُوزُ.

امام صادق (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مردی سؤال شد که در حقّ خویشانش [که به طور طبیعی ارث می‌برند] وصیّت کرده بود. پس فرمود: «او اجازه‌ی این کار را دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
دعایم الإسلام، ج۲، ص۳۵۸
۱ -۷
(بقره/ ۱۸۰)

الباقر (علیه السلام)- مَنْ أَوْصَی بِوَصِیَّهًٍْ لِغَیْرِ الْوَارِثِ مِنْ صَغِیرٍ أَوْ کَبِیرٍ بِالْمَعْرُوفِ غَیْرِ الْمُنْکَرِ فَقَدْ جَازَتْ وَصِیَّتُهُ.

امام باقر (علیه السلام) اگر کسی برای غیر وارثان [طبیعی که به‌صورت معمول و حتّی بدون وصیّت ارث می‌برند] چه کوچک باشد و چه بزرگ، وصیّت شایسته و خوبی بکند، وصیّت او جایز می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
البرهان
۱ -۸
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْمَیِّتِ یُوصِی لِلْوَارِثِ بِشَیْءٍ. قَالَ: جَائِزٌ.

امام صادق (علیه السلام) از أبوولّاد حنّاط نقل شده است: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا میّت می‌تواند چیزی را برای وارث [طبیعی که بدون وصیّت نیز ارث می‌برد] وصیّت کند»؟ فرمود: «می‌تواند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۹
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ‌الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنِ امْرَأَهًٍْ قَالَتْ لِأُمِّهَا إِنْ کُنْتِ بَعْدِی فَجَارِیَتِی لَکِ فَقَضَی أَنَّ ذَلِکَ جَائِزٌ وَ إِنْ کَانَتِ الِابْنَهًُْ بَعْدَهَا فَهِیَ جَارِیَتُهَا.

امام صادق (علیه السلام) [ابان از عبدالرحمان‌بن‌أبی عبدالله (علیه السلام) نقل کرده است که:] از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی زنی سؤال کردم که به مادرش می‌گفت: «ا گر تو بعد از من زنده‌بودی پس کنیز من مال تو باشد». پس [امام (علیه السلام)] آن وصیّت را جایز دانست؛ حتّی اگر آن زن صاحب دختری پس از خود باشد، کنیز باز هم برای مادر او است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۱۰
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْقَاسِمِ‌بْنِ‌سُلَیْمَانَ قَال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ رَجُلٍ اعْتَرَفَ لِوَارِثٍ بِدَیْنٍ فِی مَرَضِهِ. فَقَالَ: لَا تَجُوزُ وَصِیَّهًٌْ لِوَارِثٍ وَ لَا اعْتِرَافٌ.

امام صادق (علیه السلام) قاسم‌بن‌سلیمان گفته است: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مردی پرسیدم که در حال بیماری، وارث خود را از دِینی که بر گردنش بود، مطّلع کرد. پس فرمود: «آن وصیّت و آن اعتراف که به وارث کرده، هیچکدام صحیح نمی‌باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۴
تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۹۹
۱ -۱۱
(بقره/ ۱۸۰)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّهَا مَنْسُوخَهًٌْ بِقَوْلِهِ تَعَالَی یُوصِیکُمُ اللهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْن.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) این آیه با این سخن پروردگار: خداوند درباره‌ی فرزندانتان به شما سفارش می‌کند که سهم (میراث) پسر، به اندازه‌ی سهم دو دختر باشد. (نساء/۱۱) نسخ شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۲۰۱/ القمی، ج۱، ص۶۵
۱ -۱۲
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- هِیَ مَنْسُوخَهًٌْ بِآیَهًِْ الْفَرَائِضِ الَّتِی فِیهَا الْمَوَارِیثُ.

امام صادق (علیه السلام) این آیه به‌وسیله‌ی آیه‌ی فرائض که همان میراث‌ها می‌باشد نسخ شده است. خدا درباره فرزندانتان به شما سفارش می‌کند که سهم پسر برابر سهم دو دختر است. و اگر دختر باشند و بیش از دو تن، دو سوم میراث از آنهاست. و اگر یک دختر بود نصف برد و اگر مرده را فرزندی باشد هر یک از پدر و مادر یک ششم میراث را برد. و اگر فرزندی نداشته باشد و میراث‌بران تنها پدر و مادر باشند، مادر یک سوم دارایی را برد. اما اگر برادران داشته باشد سهم مادر، پس از انجام وصیتی که کرده و پرداخت وام او یک ششم باشد. و شما نمی‌دانید که از پدران و پسرانتان کدام یک شما را سودمندتر است. اینها حکم خداست، که خدا دانا و حکیم است. (نساء/۱۱)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۹۷/ العیاشی، ج۱، ص۷۷/ وسایل الشیعه، ج۱۹، ص۲۹۰/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۱۳
(بقره/ ۱۸۰)

صادقین (علیها السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیه السلام): قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ یَعْنِی ذَلِکَ الْوَصِیَّهًَْ وَ قَدْ جَاءَ عَنْهُمْ أَنَّهَا لَیْسَتْ بِمَنْسُوخَهًٍْ وَ أَنَّ أَصْلَ الثُّلُثِ إِنَّمَا جَعَلَهُ اللَّهُ لِلْمَیِّتِ لِأَنَّ بَرَاءَ بْنَ مَعْرُورٍ مَاتَ بِالْمَدِینَهًِْ مِنْ قَبْلِ الْهِجْرَهًِْ وَ أَوْصَی لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِثُلُثِ مَالِهِ وَ إِنْ وَجْهَهُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ بِمَکَّهًَْ فَجَرَتِ السُّنَّهًُْ.

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر از یکی از ایشان نقل کرده است: آیه‌ی مذکور فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ نسخ نشده و قاعده‌ی ثلث (یک سوّم) را خداوند برای میّت قرار داده است؛ چرا که براءبن‌معرور در مدینه پیش از آنکه پیامبر (به مدینه هجرت کند، فوت کرد و درباره‌ی ثُلث مالش به رسول‌خدا (وصیّت کرد و رویِ او به سمت رسول‌خدا (بود و او امروز در مکّه حضور دارد. پس این کار سنّت شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۹۷

اگر چیز ارزشمندی مالی) از خود به جای گذارده است

۲ -۱
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادقین (علیها السلام)- الْخَیْرُ هَاهُنَا الْمَالُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ: إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ یَعْنِی مَالًا فَإِذَا کَانَ مِمَّنْ یَسْتَطِیعُ الْکَسْبَ وَ التَّصَرُّفَ فَهُوَ مِمَّنْ فِیهِ خَیْر.

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) «خَیْر» آنجا که خداوند فرمود: إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ یعنی مال و اگر [فرد] جزء کسانی باشد که می‌تواند کسب و تصرّف در مال کند [صغیر یا ناتوان نباشد] پس او آن کسی است که در او «خیر» است (یعنی می‌تواند مورد وصیّت واقع شود).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
دعایم الإسلام، ج۲، ص۳۱۰
۲ -۲
(بقره/ ۱۸۰)

امیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّهُ حَضَرَهُ رَجُلٌ مُقِلٌّ فَقَالَ أَ لَا أُوصِی یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَقَالَ: أَوْصِ بِتَقْوَی اللَّهِ وَ أَمَّا الْمَالُ فَدَعْهُ لِوَرَثَتِکَ فَإِنَّهُ طَفِیفٌ یَسِیرٌ وَ إِنَّمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنْ تَرَکَ خَیْراً وَ أَنْتَ لَمْ تَتْرُکْ خَیْراً تُوصِی فِیهِ.

امام علی (علیه السلام) مردی با دارایی اندک به محضر حضرت رسید وگفت: «ای امیرالمومنین (علیه السلام)! آیا من هم وصیّت کنم»؟ حضرت فرمودند: «به تقوی الهی وصیّت کن و امّا در خصوص مال آن را به وارثانت واگذار کن چرا که آن مال اندک و ناچیز است [و نیاز به وصیّت ندارد] و خداوند فرمود: إِنْ تَرَکَ خَیْراً و حال آنکه تو مالی نداری که درباره‌ی آن وصیّت کنی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۱۴۱/ دعایم الإسلام، ج۲، ص۳۵۶
۲ -۳
(بقره/ ۱۸۰)

امیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّهُ دَخَلَ عَلَی مَوْلًی لَهُ فِی مَرَضِهِ وَ لَهُ سَبْعُمِائَهًِْ دِرْهَمٍ أَوْ تِسْعُمِائَهًِْ دِرْهَمٍ فَقَالَ: أَ لَا أَوْصَی فَقَالَ (علیه السلام) إِنَّمَا قَالَ اللَّهُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً وَ لَیْسَ لَکَ کَثِیرُ مَال.

امام علی (علیه السلام) امام به دیدار یکی از غلامان بیمارش رفت؛ درحالی‌که او هفتصد یا نهصد درهم داشت. پس [آن غلام] گفت: «آیا وصیّت نکنم»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خداوند فرمود إِنْ تَرَکَ خَیْراً و تو مال زیادی نداری [پس نیاز نیست که وصیّت کنی]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
عوالی اللآلی، ج۲، ص۱۱۶/ فقه القرآن، ج۲، ص۳۰۱ و نورالثقلین؛ فیهما: «ستّمأیهًْ» بدلٌ «تسعمأیه»

این وظیفه‌ای است بر پرهیزگاران

۳ -۱
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- هُوَ حَقٌّ فَرَضَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنَ الثُّلُثِ قِیلَ لَهُ: کَمْ هُوَ؟ قَالَ: أَدْنَاهُ ثُلُثُ الْمَالِ وَ الْبَاقِی فِیمَا أَحَبَّ الْمَیِّتُ.

امام صادق (علیه السلام) آن (قاعده‌ی ارث) حقّی است که خداوند عزّوجلّ برای صاحب این امر (فردی که صاحب مال است و ارث باقی می‌گذارد) از ثلث مال واجب کرده. از امام (علیه السلام) درباره‌ی مقدار این حق سؤال شد؟ امام فرمود: حدّاقلّ آن این است که حدود یک‌سوّم مال چنین حکمی دارد و مابقی مال مطابق نظر و وصیّت و میل میّت در آن چیزی است که میّت دوست دارد، مصرف شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۶
مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۱۴۳
۳ -۲
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَه‌بْنِ‌مِهْرَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی الْمُتَّقِینَ قَالَ: هُوَ شَیْءٌ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ. قُلْتُ: فَهَلْ لِذَلِکَ حَدٌّ؟ قَالَ: نَعَمْ! قَالَ: قُلْتُ وَ مَا هُوَ؟ قَالَ: أَدْنَی مَا یَکُونُ ثُلُثُ الثُّلُثِ.

امام صادق (علیه السلام) سماعهًْ‌بن مهران از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: درباره‌ی قول خدای تعالی الْوَصِیَّةُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی الْمُتَّقِینَ فرمود: «این حکم چیزی است که خداوند عزّوجلّ برای صاحب این امر (فردی که صاحب مال است و ارث باقی می‌گذارد) قرار داده است». گفتم: «آیا برای آن حد معیّنی هست»؟ فرمود: «آری»! گفتم: «چه قدر است»؟ فرمود: «کمترین مقدار آن یک نهم [از مال] است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۸
من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۲۳۵/ بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۲۰۰/ العیاشی، ج۱، ص۷۷/ مستدرک الوسایل، ص۱۴، ص۱۴۲/ نورالثقلین/ البرهان
۳ -۳
(بقره/ ۱۸۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَمَّارِ‌بْنِ‌مَرْوَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ. قَالَ: حَقٌّ جَعَلَهُ اللَّهُ فِی أَمْوَالِ النَّاسِ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ. قَالَ: قُلْتُ لِذَلِکَ حَدٌّ مَحْدُودٌ؟ قَالَ: نَعَمْ! قُلْتُ: کَمْ؟ قَالَ: أَدْنَاهُ السُّدُسُ وَ أَکْثَرُهُ الثُّلُثُ.

امام صادق (علیه السلام) عمّاربن‌مروان گوید: «از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این سخن خداوند إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ سؤال کردم». فرمود: «حقّی است که خداوند در اموال مردم برای صاحب این امر قرار داده است». عمّار گفت: عرض کردم: «آیا حدودی دارد»؟ فرمود: «بله»! گفتم: «چگونه»؟ فرمود: «کمترین آن یک ششم و بیشترین آن یک‌سوّم [از مال] است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۸
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۹۹/ العیاشی، ج۱، ص۷۶/ مستدرک الوسایل، ج۱۴، ص۱۴۳
۳ -۴
(بقره/ ۱۸۰)

الرّضا (علیه السلام)- فَإِنْ أَوْصَی بِرُبُعِ مَالِهِ فَهُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ یُوصِیَ بِالثُّلُثِ فَإِنْ أَوْصَی بِالثُّلُثِ فَهُوَ الْغَایَهًُْ فِی الْوَصِیَّهًِْ فَإِنْ أَوْصَی بِمَالِهِ کُلِّهِ فَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا فَعَلَهُ وَ یَلْزَمُ الْوَصِیَّ إِنْفَاذُ وَصِیَّتِهِ عَلَی مَا أَوْصَی بِهِ.

امام رضا (علیه السلام) [انسان] اگر یک چهارم مالش را وصیّت کند، نزد من محبوب‌تر از آن است که یک سوّم آن را وصیّت کند چرا که وصیّت‌کردن درباره‌ی یک سوّم مال، وصیّت‌کردن درباره‌ی نهایت مقداری است که می‌توان وصیّت کرد. پس اگر درباره‌ی تمام مالش [همان یک سوّم که مجاز است] وصیّت کند پس خود به آنچه کرده، آگاه‌تر است (مختار است) و وصیّ را ملزم می‌کند که مطابق آنچه وصیّت کرده، عمل نماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۳۸
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۹۹/ فقه الرضا (ص۲۹۸
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶