آیه ۱۲۷ - سوره بقره

امام صادق (علیه السلام) برخی از امام صادق (علیه السلام) درباره کعبه، این سؤال را پرسیدند که «آیا پیش از بعثت نیز در آن حج انجام می‌شد»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «آری»! چنانکه خداوند فرمود: در حقیقت، نخستین خانه‌ای که برای [عبادت] مردم بنا نهاده‌شده همان است که در مکه است و مبارک و برای جهانیان (مایه‌ی) هدایت است و نیز فرمود: وَإِذْ یرْفَعُ إِبْرَاهیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیتِ وَإِسْمَاعِیلُ».

امام صادق (علیه السلام) معاوِیه‌بنِ‌عمّارٍ گوید: «از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا حجر اسماعیل (علیه السلام)، جزء خانه‌ی کعبه محسوب می‌شود»؟ و یا قسمتی از محوّطه‌ی حجر اسماعیل (علیه السلام) جزء خانه‌ی کعبه است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «نه! حتّی به اندازه‌ی یک سر ناخن هم به خانه‌ی کعبه ربطی ندارد. بلکه داستان از این قرار است که اسماعیل (علیه السلام)، مادرش را در آن محوّطه دفن کرد و چون بر او ناگوار بود که گور مادرش لگدکوب شود، روی تربت مادرش را سنگچین کرد تا زائران خانه، روی آن قدم نگذارند. در این محوّطه چند تن از انبیای الهی نیز مدفون شده‌اند».

امام صادق (علیه السلام) در زمان ابراهیم (علیه السلام) کعبه نه ذرع (۹۳۶ سانتی‌متر) بود و دو در داشت.

امام صادق (علیه السلام) خداوند عزّوجلّ حجرالأسود را از بهشت برای آدم (علیه السلام) فروفرستاد؛ خانه‌ی کعبه در ابتدا مروارید درخشان و سفیدی بود که خداوند عزّوجلّ آن را به آسمان برد و پایه‌هایش را باقی‌گذاشت که در محلّ [فعلی] خانه‌ی خدا بود؛ هر روز هفتادهزار فرشته وارد آن می‌شوند و هرگز از آن خارج نمی‌شوند؛ پس خداوند به ابراهیم (علیه السلام) و اسماعیل (علیه السلام) فرمان داد که این خانه را بر روی پایه‌هایش بنا کنند.

امام باقر (علیه السلام) اسماعیل (علیه السلام) اوّل کسی بود که زبانش به عربی بازشد و پدرش در حالی‌که هر دو، خانه‌ی کعبه را بنا می‌کردند به او می‌گفت: «ای اسماعیل (علیه السلام) پسرم! سنگی به من بده»! و اسماعیل (علیه السلام) به عربی به او می‌گفت: «بفرما پدر جان! این سنگ را بگیر»! و ابراهیم (علیه السلام) خانه را بنا می‌کرد و اسماعیل (علیه السلام) به او سنگ می‌رساند.

امام باقر (علیه السلام) خداوند عزّوجلّ به جبرئیل (علیه السلام) وحی‌کرد: «من خداوند بخشنده و مهربان هستم. بر آدم (علیه السلام) و حوا (سلام الله علیها) هنگامی‌که لب به شکوه گشودند، رحم کردم. پس خیمه‌ای از خیام بهشت را به‌سوی ایشان فروفرست. و من حقیقتاً به خاطر گریه، ترس، وحشت و تنهایی آن دو بر آن‌ها رحم کردم. پس خیمه را در درّه‌ای که بین کوه‌های مکّه بود برپا کرده و گفت: و آن درّه همان مکان خانه‌ی کعبه و ستون‌هایش است که فرشتگان، قبل از آدم (علیه السلام)، آن را بالا آوردند. پس جبرئیل (علیه السلام) با خیمه‌ای به اندازه‌ی جای خانه و ستون‌هایش به‌سوی آدم (علیه السلام) پایین آمد و آن را برپا کرد. و جبرئیل (علیه السلام) [آدم (علیه السلام) را] از صفا و حوا (سلام الله علیها) را از مروه فرود آورد و درخیمه جمع شدند ... خداوند بلندمرتبه بعد از آن به جبرئیل (علیه السلام) وحی کرد که «به‌سوی آدم (علیه السلام) و حوا (سلام الله علیها) فرود بیا و آن‌ها را از جایگاه ستون‌های خانه دور کن و پایه‌های خانه‌ام را برای فرشتگان و مخلوقاتم که از فرزندان آدم (علیه السلام) هستند، بالا ببر»! پس جبرئیل (علیه السلام) به‌سوی آدم (علیه السلام) و حواء (سلام الله علیها) پایین آمد و آن‌ها را از خیمه خارج و از راه خانه‌ی کعبه دورشان نمود و خیمه را از آنجا برداشت ... ستون‌های بیت‌الله‌الحرام را با سنگی از صفا، سنگی از مروه، سنگی از کوه سینا و سنگی از کوه سلم که در پشت شهر کوفه قراردارد بالا برد. پس خداوند عزّوجلّ به جبرئیل (علیه السلام) وحی کرد که «آن را بساز و تکمیل کن». جبرئیل (علیه السلام) به دستور پروردگار، آن چهار سنگ را با بال‌هایش از جایشان کند و همان‌طور که پروردگار امر کرده‌بود در رکن‌هایی قرار داد که خداوند جبّار [قبلاً] مقدّر کرده و علامت گذاشته‌بود. سپس خداوند عزّوجلّ به جبرئیل (علیه السلام) امر کرد: «کعبه را با استفاده از سنگ‌های ابوقبیس بنا کرده و تکمیل نما و دو در شرقی و غربی برایش قرار بده»! پس جبرئیل (علیه السلام) آن را به پایان رساند؛ زمانی که فارغ شد فرشتگان بر گرد آن طواف کردند و چون آدم (علیه السلام) و حوا (سلام الله علیها) به فرشتگانی که در حال طواف کعبه بودند، نگریستند خود نیز به طواف برخاسته و هفت دور طواف نمودند؛ سپس به جستجوی طعام خارج شدند. هنگامی‌که اسماعیل (علیه السلام) به سنّ مردان رسید، خداوند به ابراهیم (علیه السلام) امر کرد که خانه‌ی [کعبه] را بنا کند. او گفت: «ای پروردگار! در کدامین بقعه و سرزمین [آن را بنا کنم]»؟ گفت: «در سرزمینی که آن خیمه [و بارگاه] بر آدم (علیه السلام) نازل‌شد و حرم را به حرمت آن نورانی کرد؛ خیمه‌ای که خداوند بر آدم (علیه السلام) نازل کرد، همیشه برپا بود تا زمان نوح (علیه السلام) که در آن هنگام که طوفان درگرفت و دنیا در حال غرق‌شدن بود، خداوند آن خیمه را بالا برد و تمام دنیا جز جایگاه کعبه غرق شد. پس آن خانه به بیت عتیق خوانده‌شد؛ چرا که از غرق‌شدن آزاد (عتیق) گشت». پس زمانی‌که خداوند به ابراهیم (علیه السلام) امر کرد که بیت را بنا کند و ابراهیم (علیه السلام) نمی‌دانست که در کدام مکان آن را بسازد، خداوند جبرئیل (علیه السلام) را فرستاد و حدود خانه را برایش مشخّص نمود. خداوند پایه‌ها را از بهشت برای او فروفرستاد. سنگی (حجرالأسود) که خدا بر آدم (علیه السلام) نازل کرد سفیدتر از برف بود و پس از آنکه کفّار بر آن دست کشیدند سیاه شد. ابراهیم (علیه السلام) خانه را ساخت و اسماعیل سنگ را از ذی طوی می‌آورد؛ پس آن را (دیوارهای کعبه) به طول نُه ذارع ساعد در آسمان بالا برد و [سپس جبرئیل (علیه السلام)] جایگاه سنگ را به او نشان داد. ابراهیم (علیه السلام) آن را خارج و در مکان فعلی‌اش قرار داد. پس از بنا، دو در شرقی و غربی برای آن گذاشت و در غربی «مستجار» خوانده‌می‌شود. پس روی در را با گیاهان و بوته‌هایی پوشاند و هاجر بر درش عبایی که همراه داشت آویزان کرد و بر زیر آن می‌رفتند ... [و حدیث طولانی است ...].