آیه وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْكُرُوا ما فيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ [63]
و [به يادآوريد] زمانى را كه از شما پيمان‌گرفتيم؛ و كوه طور را به فرازتان برافراشتيم؛ [و گفتيم:] «آنچه را [از آيات و فرمان‌ها] به شما داده‌ايم، با قدرت بگيريد؛ و آنچه را در آن است به ياد داشته‌باشيد [و به آن عمل كنيد]؛ تا پرهيزگار شويد».
العسکری (علیه السلام)- بَعْدَ بَیَانِ أَمْرِ اللَّهِ فِی الْکِتَابِ لِبَنِی‌إِسْرَائِیلَ أَنْ یُقِرُّوا بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ (علیهم السلام) وَ عَدَمِ قَبُولِهِمْ وَ رَفْعِ الْجَبَلِ فَوْقَهُمْ ثُمَّ إِقْرَارِ بَعْضِهِمْ بِاللِّسَانِ دُونَ الْقَلْبِ.
امام عسکری (علیه السلام) [این آیه از زمانی سخن می‌گوید که] خداوند به بنی‌اسرائیل در کتاب [تورات] فرمان داد که به نبوّت محمّد (و خاندانش (علیهم السلام) اقرارکنند و آنها نپذیرفتند؛ پس خداوند کوه طور را بر فراز سرشان قرارداد، آنگاه برخی از آنها به زبان و نه با اعتقاد قلبی، اقرار کردند.
الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ التَّوْرَاهًَْ عَلَی بَنِی‌إِسْرَائِیلَ لَمْ یَقْبَلُوه.
امام صادق (علیه السلام) [این آیه اشاره به زمانی دارد که] خداوند تورات را بر بنی‌اسرائیل نازل کرد و آن را نپذیرفتند.
العسکری (علیه السلام)- أَیْ فَاذْکُرُوا إِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَ عُهُودَکُمْ أَنْ تَعْمَلُوا بِمَا فِی التَّوْرَاهًِْ وَ بِمَا فِی الْفُرْقَانِ الَّذِی أَعْطَیْتُهُ مُوسَی (علیه السلام) مَعَ الْکِتَابِ الْمَخْصُوصِ بِذِکْرِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الطَّیِّبِینَ مِنْ آلِهِمَا (علیهم السلام) بِأَنَّهُمْ سَادَهًُْ الْخَلْقِ وَ الْقَوَّامُونَ بِالْحَقِّ وَ إِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ أَنْ تُقِرُّوا بِهِ وَ أَنْ تُؤَدُّوهُ إِلَی أَخْلَافِکُمْ وَ تَأْمُرُوهُمْ أَنْ یُؤَدُّوهُ إِلَی أَخْلَافِهِمْ إِلَی آخِرِ مُقَدَّرَاتِی فِی الدُّنْیَا لَیُؤْمِنُنَّ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) نَبِیِّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَیُسْلِمُنَّ لَهُ مَا یَأْمُرُهُمْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَلِیِّ اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ اللَّهِ وَ مَا یُخْبِرُهُمْ بِهِ مِنْ أَحْوَالِ خُلَفَائِهِ بَعْدَهُ الْقَوَّامِینَ بِحَقِّ اللَّهِ فَأَبَیْتُمْ قَبُولَ ذَلِکَ وَ اسْتَکْبَرْتُمُوهُ.
امام عسکری (علیه السلام) یادآورید زمانی را که پیمان و عهدهایی از شما گرفتیم که به آنچه در تورات و آنچه در فرقان است، عمل کنید؛ [همان فرقانی] که به موسی (علیه السلام) همراه با کتاب تورات، عطاکرده‌ام که به ذکر محمّد (علی (علیه السلام) و خاندان پاک آن دو (علیهم السلام) مخصوص است؛ آنها سرور جهانیان و به پادارندهی حق هستند. [همان] زمانی‌که از شما پیمان‌گرفتیم که اقرارآورید و این مطلب را به آیندگان خود برسانید و به آنان نیز دستوردهید که به آیندگان خود برسانند، [تا اینکه این ابلاغ] تا پایان آنچه در دنیا مقدّر نموده‌ام [صورت گیرد و از شما خواستم که] به محمّد (نبیّ خدا ایمان آورید و به فرمانی (پذیرش ولایت) که درباره‌ی علی ولی اللَّه از جانب خدا و اخباری که درباره‌ی جانشینان پس از او می‌دهد تسلیم شوید؛ آنها بهپادارندهی حق خدا هستند؛ امّا شما از قبول این مطلب امتناع ورزیده و تکبر نمودید.
العسکری (علیه السلام)- الجَبَلَ أَمَرْنَا جَبْرَئِیلَ أَنْ یَقْطَعَ مِنْ جَبَلِ فِلَسْطِینَ قِطْعَهًًْ عَلَی قَدْرِ مُعَسْکَرِ أَسْلَافِکُمْ فَرْسَخاً فِی فَرْسَخٍ فَقَطَعَهَا وَ جَاءَ بِهَا فَرَفَعَهَا فَوْقَ رُءُوسِهِمْ.
امام عسکری (علیه السلام) کوهی که به جبرئیل (علیه السلام) دستوردادیم آن را از کوه فلسطین جدا کند به اندازه‌ی جایگاه سپاه نیاکانتان، یک فرسخ در یک فرسخ بود، [جبرئیل (علیه السلام) آن را] جدا کرده و آورد و بالای سرشان بلند کرد.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- إِنَّمَا سُمِّیَ الْجَبَلُ الَّذِی کَانَ عَلَیْهِ مُوسَی (علیه السلام) طُورَ سَیْنَاءَ لِأَنَّهُ جَبَلٌ کَانَ عَلَیْهِ شَجَرَهًُْ الزَّیْتُونِ وَ کُلُّ جَبَلٍ یَکُونُ عَلَیْهِ مَا یُنْتَفَعُ بِهِ مِنَ النَّبَاتِ وَ الْأَشْجَارِ مِنَ الْجِبَالِ سُمِّیَ طُورَ سَیْنَاءَ وَ طُورَ سِینِینَ وَ مَا لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ مَا یُنْتَفَعُ بِهِ مِنَ النَّبَاتِ وَ الْأَشْجَارِ مِنَ الْجِبَالِ سُمِّیَ طُورَ وَ لَا یُقَالُ طُورُ سَیْنَاءَ وَ لَا طُورُ سِینِین.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه) آن کوهی که موسی (علیه السلام) روی آن بود «طور سینا» نامیده‌می‌شد؛ چون بر فراز آن کوه، درخت زیتون قرارداشت و هر کوهی که گیاه سودمندی از قبیل گیاهان یا درخت روی آن باشد، «طور سینا» و «طور سینین» نامیده می‌شود و اگر گیاه سودمندی از قبیل گیاهان یا درخت روی کوه نباشد، به آن فقط «طور» گفته‌می‌شود و «طور سینا» یا «طور سینین» به آن گفته‌نمی‌شود.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَنَظَرَ الْقَوْمُ إِلَی الْجَبَلِ وَ قَدْ صَارَ قِطْعَتَیْنِ قِطْعَهًًْ مِنْهُ صَارَتْ لُؤْلُؤَهًًْ بَیْضَاءَ فَجَعَلَتْ تَصْعَدُ وَ تَرْقَی حَتَّی خَرَقَتِ السَّمَاوَاتِ وَ هُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْهَا إِلَی أَنْ صَارَتْ إِلَی حَیْثُ لَا تُلْحِقُهَا أَبْصَارُهُمْ وَ قِطْعَهًًْ صَارَتْ نَاراً وَ وَقَعَتْ عَلَی الْأَرْضِ بِحَضْرَتِهِمْ فَخَرَقَتْهَا وَ دَخَلَتْهَا وَ غَابَتْ عَنْ عُیُونِهِمْ فَقَالُوا: مَا هَذَانِ الْمُفْتَرِقَانِ مِنَ الْجَبَلِ فِرْقٌ صَعِدَ لُؤْلُؤاً وَ فِرْقٌ انْحَطَّ نَاراً؟ قَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام): أَمَّا الْقِطْعَهًُْ الَّتِی صَعِدَتْ فِی الْهَوَاءِ فَإِنَّهَا وَصَلَتْ إِلَی السَّمَاءِ فَخَرَقَتْهَا إِلَی أَنْ لَحِقَتْ بِالْجَنَّهًِْ فَأُضْعِفَتْ أَضْعَافاً کَثِیرَهًًْ لَا یَعْلَمُ عَدَدَهَا إِلَّا اللَّهُ وَ أَمَرَ اللَّهُ أَنْ یُبْنَی مِنْهَا لِلْمُؤْمِنِینَ بِمَا فِی هَذَا الْکِتَابِ قُصُورٌ وَ دُورٌ وَ مَنَازِلُ وَ مَسَاکِینُ {مَسَاکِنُ} مُشْتَمِلَهًٌْ عَلَی أَنْوَاعِ النِّعَمِ الَّتِی وَعَدَهَا الْمُتَّقِینَ مِنْ عِبَادِهِ مِنَ الْأَشْجَارِ وَ الْبَسَاتِینِ وَ الثِّمَارِ وَ الْحُورِ الْحِسَانِ وَ الْمُخَلَّدِینَ مِنَ الْوِلْدَانِ کَاللَّئَالِی الْمَنْثُورَهًِْ وَ سَائِرِ نَعِیمِ الْجَنَّهًِْ وَ خَیْرَاتِهَا وَ أَمَّا الْقِطْعَهًُْ الَّتِی انْحَطَّتْ إِلَی الْأَرْضِ فَخَرَقَتْهَا ثُمَّ الَّتِی تَلِیهَا إِلَی أَنْ لَحِقَتْ بِجَهَنَّمَ فَأُضْعِفَتْ أَضْعَافاً کَثِیرَهًًْ وَ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی أَنْ یُبْنَی مِنْهَا لِلْکَافِرِینَ بِمَا فِی هَذَا الْکِتَابِ قُصُورٌ وَ دُورٌ وَ مَسَاکِنُ وَ مَنَازِلُ مُشْتَمِلَهًٌْ عَلَی أَنْوَاعِ الْعَذَابِ الَّتِی وَعَدَهَا اللَّهُ الْکَافِرِینَ مِنْ عِبَادِهِ مِنْ بِحَارِ نِیرَانِهَا وَ حِیَاضِ غِسْلِینِهَا وَ غَسَّاقِهَا وَ أَوْدِیَهًِْ قَیْحِهَا وَ دِمَائِهَا وَ صَدِیدِهَا وَ زَبَانِیَتِهَا بِمِرْزَبَاتِهَا وَ أَشْجَارِ زَقُّومِهَا وَ ضَرِیعِهَا وَ حَیَّاتِهَا وَ عَقَارِبِهَا وَ أَفَاعِیهَا وَ قُیُودِهَا وَ أَغْلَالِهَا وَ سَلَاسِلِهَا وَ أَنْکَالِهَا وَ سَائِرِ أَنْوَاعِ الْبَلَایَا وَ الْعَذَابِ الْمُعَدِّ فِیهَا.
امام علی (علیه السلام) قوم [بنی‌اسرائیل] به کوه نگریستند در حالی‌که کوه به دو نیمه گشت؛ تکّه‌ای از آن چون مروارید سفید شده و شروع به بالارفتن نمود و بالا رفت تا اینکه در برابر دیدگان ایشان، آسمان‌ها را شکافت. در این حالت، آنها به این کوه نگاه می‌کردند و کوه تا جایی که دیگر چشمانشان قادر به دیدنش نبود، بالارفت و تکّه‌ی دیگری از آن کوه، آتش شده و جلوی پای آنها بر زمین افتاد؛ زمین را شکافت و در آن فرورفت و از دیدگانشان پنهان گشت. آنها گفتند: «وصف این دو تکّه‌ی جداشده از این کوه چگونه است که قسمتی درخشان، به بالا صعود و قسمتی آتشین به پایین سقوط کرده است»؟ موسی (علیه السلام) فرمود: «قطعه‌ای که صعود کرد و به آسمان رفت و آن را شکافت تا به بهشت رسید، به قدری زیاد می‌شود که کسی جز خداوند، از مقدار آن آگاه نیست؛ خداوند امر کرد که از این تکّه‌ی کوه، برای آنان که به این کتاب ایمان دارند، قصرها، منازل و خانه هایی بسازند که تمام نعمت‌هایی را که به بندگان پرهیزکار وعده داده، در آن فراهم باشد؛ مانند درخت، باغ، میوه، حوریان و غلامان زیبا که حسن و زیبایی‌شان جاودانه است و چون لؤلؤ منثور می‌درخشند و دیگر نعمت‌ها و خیرات بهشت. و امّا آن تکّه‌ی دیگر که به زمین سقوط کرده و آن را شکافته و آنقدر در زمین فرورفت تا به جهنّم رسید نیز بسیار زیاد می‌شود و خداوند متعال فرمان می‌دهد که از آنها برای کسانی که به این کتاب کافر شده‌اند قصرها، خانه‌ها و منازلی بسازند که در آن انواع عذاب‌هایی که خداوند در این کتاب به بندگان کافرش وعده نموده، فراهم باشد؛ نظیر دریاهای آتشین، حوض‌هایی از چرک و خونابه‌ی دوزخیان، درّه‌هایی از عفونت، خون و آبی از چرک و زخم، نگهبانان دوزخ، درختان تلخ زقّوم و گیاه ضریع، جانوران، عقرب‌ها و افعی‌ها، قید و بندها، غل و زنجیرها و انواع عذاب‌ها و بلاهای دیگر که در آن آماده شده است».
الصّادق (علیه السلام)- فَرَفَعَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ جَبَلَ طُورِ سَیْنَاءَ فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام) إِنْ لَمْ تَقْبَلُوهُ وَقَعَ عَلَیْکُمُ الْجَبَلُ، فَقَبِلُوهُ وَ طَأْطَئُوا رُءُوسَهُمْ.
امام صادق (علیه السلام) خداوند کوه طور را بر فراز سرشان [بنی‌اسرائیل] قرارداد. پس موسی (علیه السلام) به ایشان گفت: «اگر آن را نپذیرید، کوه بر سرتان واقع می‌شود؛ پس قبول کرده و سرهایشان را پایین‌آوردند.
الباقر (علیه السلام)- أَمَرَ کُلَّ نَبِیٍّ (صلی الله علیه و آله) بِالْأَخْذِ بِالسَّبِیلِ وَ السُّنَّهًِْ وَ کَانَ مِنَ السُّنَّهًِْ.
امام باقر (علیه السلام) [خداوند] هر پیغمبری را به أخذ راه و روشی مأمور فرمود و قراردادن قانون تحریم شکار در روز شنبه از جمله‌ی راه و روش‌هایی بود که خداوند عزّوجلّ به موسی (علیه السلام) امر کرده‌بود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مِنْ هَذِهِ الْأَوَامِرِ وَ النَّوَاهِی عَنْ هَذَا الْأَمْرِ الْجَلِیلِ مِنْ ذِکْرِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ آلِهِمَا الطَّیِّبِینَ (علیهم السلام).
پیامبر ( یکی از موارد امر و نهی‌هایی که در آن هنگام (قرارگرفتن کوه طور، روی سر بنی‌اسرائیل) به بنی‌اسرائیل شد، ذکر [و قبول ولایت] محمّد (و علی (علیه السلام) و خاندان پاک آنها (علیهم السلام) بود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ عَمَّارٍ وَ یُونُسَ قَالا؟ سَأَلْنَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ خُذُوا ما آتَیْناکُمْ بِقُوَّةٍ أَ قُوَّهًٌْ فِی الْأَبْدَانِ أَوْ قُوَّهًٌْ فِی الْقَلْبِ؟ قَالَ: فِیهِمَا جَمِیعاً.
امام صادق (علیه السلام) [اسحاق‌بن‌عمار و یونس نقل کرده‌اند:] از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند متعالخُذُواْ مَا آتَیْنَاکُم بِقُوَّةٍ پرسیدیم که «آیا منظور از قوّت، نیروی بدنی است یا نیروی قلبی»؟ فرمود: «هر دو نیرو [منظور است]».
فقه الرّضا (علیه السلام) أَرْوِی عَنِ الْعَالِمِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَال عَنْ قَوْلِ اللَّهِ خُذُوا ما آتَیْناکُمْ بِقُوَّةٍ قُوَّهًُْ الْأَبْدَانِ أَمْ قُوَّهًُْ الْقُلُوبِ؟ فَقَالَ: جَمِیعاً. وَ قَالَ: لَا قَوْلَ إِلَّا بِعَمَلٍ وَ لَا عَمَلَ إِلَّا بِنِیَّهًٍْ وَ لَا نِیَّهًَْ إِلَّا بِإِصَابَهًِْ السُّنَّهًِْ وَ نَرْوِی حُسْنُ الْخُلُقِ سَجِیَّهًٌْ وَ نِیَّهًٌْ وَ صَاحِبُ النِّیَّهًِْ أَفْضَلُ وَ نَرْوِی مَا ضَعُفَتْ نِیَّهًٌْ عَنْ نِیَّهًْ.ٍ
فقه امام رضا (علیه السلام) از امام (علیه السلام) درباره‌ی خُذُوا ما آتَیْناکُمْ بِقُوَّةٍ پرسیدم «آیا منظور از قوّت، نیروی بدنی است یا نیروی قلبی»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «هر دو؛ گفتار بدون کردار و کردار بدون نیّت و نیّت بدون مطابقت با سنّت ارزش و اعتباری ندارد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِیمَا آتَیْنَاکُمْ اذْکُرُوا جَزِیلَ ثَوَابِنَا عَلَی قِیَامِکُمْ بِهِ وَ شَدِیدُ عِقَابِنَا عَلَی إِبَائِکُمْ لَهُ.
پیامبر ( آنچه را به شما عطاکرده‌ام یادآورشوید. متوجّه ثواب بسیار زیادی باشید که به پاداش عمل به آن برایتان مقرّرنموده‌ام و نیز کیفر شدیدی را که به خاطر امتناع از آن نصیبتان خواهم‌کرد را در نظر داشته باشید.
الصّادق (علیه السلام)- وَ اذْکُرُوا مَا فِی تَرْکِهِ مِنَ الْعُقُوبَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) متوجّه کیفر و عقوبتی باشید که ترک آن در پیش دارد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لِتَتَّقُوا الْمُخَالَفَهًَْ الْمُوجِبَهًَْ لِلْعَذَابِ فَتَسْتَحِقُّوا بِذَلِکَ جَزِیلَ الثَّوَاب.
پیامبر ( از مخالفتی که موجب عذاب می‌شود بپرهیزید تا پس از آن (پرهیز از آنها) مستحقّ ثواب بسیار زیاد شوید.
العسکری (علیه السلام)- إِمَّا أَنْ تَأْخُذُوا بِمَا أُمِرْتُمْ بِهِ فِیهِ وَ إِمَّا أَنْ أُلْقِیَ عَلَیْکُمْ هَذَا الْجَبَلَ فَأُلْجِئُوا إِلَی قَبُولِهِ کَارِهِینَ إِلَّا مَنْ عَصَمَهُ اللَّهُ مِنَ الْعِنَادِ فَإِنَّهُ قَبِلَهُ طَائِعاً مُخْتَاراً ثُمَّ لَمَّا قَبِلُوهُ سَجَدُوا وَ عَفَّرُوا وَ کَثِیرٌ مِنْهُمْ عَفَّرَ خَدَّیْهِ لَا لِإِرَادَهًِْ الْخُضُوعِ لِلَّهِ وَ لَکِنْ نَظَرَ إِلَی الْجَبَلِ هَلْ یَقَعُ أَمْ لَا وَ آخَرُونَ سَجَدُوا مُخْتَارِینَ طَائِعِینَ.
امام عسکری (علیه السلام) [خداوند به بنی‌اسرائیل فرمود:] یا آنچه را که به انجام آن فرمان داده‌شدید را گرفته و به آن عمل می‌نمایید و یا در غیر این صورت این کوه را بر سر شما فرود می‌آورم؛ پس آنها از روی کراهت مجبور به قبول شدند؛ مگر کسی‌که خداوند او را از کینه و دشمنی نگه‌داشت. چنین شخصی با علاقه و اختیار پذیرفت. پس از آنکه [بنی‌اسرائیل] قبول‌کردند، به سجده افتاده و صورت به خاک مالیدند. [البتّه] بسیاری از آنها [که صورت به خاک گذاشته‌بودند]، هر دو طرف صورت خود را به نشانه‌ی کوچکی در پیشگاه خداوند به خاک نمالیدند بلکه [در آن حالت] به کوه نگاه می‌کردند [و درنظرشان این بود که آیا کوه بر سرشان] می‌افتد یا نه؛ بقیه با اختیار و از روی اطاعت به سجده رفتند.