آیه لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا أللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ [198]
گناهى بر شما نيست كه از فضل پروردگارتان [و از منافع اقتصادى در ايّام حجّ] بهره گيريد [كه از منافع حجّ، پى‌ريزى، اقتصاد صحيح اسلامى است]. و هنگامى كه از «عرفات» كوچ كرديد، خدا را نزد «مشعر الحرام» ياد كنيد. او را ياد كنيد همان‌گونه كه شما را هدايت نمود؛ و قطعاً شما پيش از اين، از گمراهان بوديد.
الصّادق (علیه السلام)- لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ یَعْنِی الرِّزْقَ إِذَا أَحَلَّ الرَّجُلُ مِنْ إِحْرَامِهِ وَ قَضَی نُسُکَهُ فَلْیَشْتَرِ وَ لْیَبِعْ فِی الْمَوْسِمِ.
امام صادق (علیه السلام) [در توضیح آیه] فرمود: منظور از فضل، روزی است. هنگامی که مرد، از احرام خارج شد و مناسک حج را به پایان رسانید، می‌تواند در موسم حج، به تجارت مشغول شود.
الصّادق (علیه السلام)- أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ أیْ مَغْفِرَهًٍْ مِنْ رَبّکُمْ.
امام صادق (علیه السلام) «از فضل پروردگارتان بهره بگیرید»، یعنی از پروردگارتان، طلب مغفرت کنید.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- فَقَالَ الْمَعْنَی لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَحُجُّوا أَوْ تکرهوا {تَکْرُوا} الْجِمَالَ لِلرُّکُوبِ وَ الْعَمَلِ.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه) لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ یعنی برای شما مانعی نیست؛ اگر حج به‌جای آورید یا شتران را برای سواری‌دادن و کارکردن، وادار کنید [مانعی وجود دارد].
العسکری (علیه السلام)- قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِلْحُجَّاجِ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ وَ مَضَیْتُمْ إِلَی الْمُزْدَلِفَهًِْ فَاذْکُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ بِآلَائِهِ وَ نَعْمَائِهِ وَ الصَّلَاهًِْ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) سَیِّدِ أَنْبِیَائِهِ وَ عَلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) سَیِّدِ أَصْفِیَائِهِ وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ لِدِینِهِ وَ الْإِیمَانِ بِرَسُولِهِ وَ إِنْ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّینَ عَنْ دِینِهِ قَبْلَ أَنْ یَهْدِیَکُمْ إِلَی دِینِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) [یعنی] خداوند متعال به حاجیان می‌فرماید: «پس اگر از عرفات کوچ کردید و به‌سوی مزدلفه رفتید، در مشعرالحرام از بخشش و نعمت‌های خداوند یاد کنید و بر محمّد (صلی الله علیه و آله)، سرور پیامبران و بر علی (علیه السلام) سرور اوصیاء، درود فرستید و او را یاد کنید که شما را به‌سوی دین خود و ایمان به پیامبرش هدایت کرد. محقّقاً شما قبلاً از گمراهان بودید و قبل از اینکه [خداوند] شما را به دین خویش هدایت کند، در گمراهی از دینش به سر می‌بردید».
الصّادق (علیه السلام)- کَانُوا إِذَا أَقَامُوا بِمِنًی بَعْدَ النَّحْرِ تَفَاخَرُوا فَقَالَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ: کَانَ أَبِی یَفْعَلُ کَذَا وَ کَذَا فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْکُرُوا اللهَ ... کَذِکْرِکُمْ آباءَکُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِکْراً قَالَ وَ التَّکْبِیرُ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ اللَّهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا هَدَانَا اللَّهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِیمَهًِْ الْأَنْعَامِ.
امام صادق (علیه السلام) [در زمان پیامبر، مسلمانان] هنگامی که بعد از قربانی به‌سوی منی آمدند، افتخارات اجدادی خود را به رخ یکدیگر می‌کشیدند. پس یکی از آن حاجیان گفت: «پدر من چنین و چنان کرده است»! و خداوند عزّوجلّ فرمود: فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْکُرُوا اللهَ ... همان‌طور که از پدرانتان یاد می‌کنید، خدا را نیز یاد کنید، حتّی از آن هم شدیدتر؛ و آن‌ها تکبیر گفتند: اللهُ أَکْبَرُ اللهُ أَکْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَرُ اللهُ أَکْبَرُ وَ لِلهِ الْحَمْدُ اللهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا هَدَانَا اللهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ.
الصّادقین (علیها السلام)- قَالَ جَبْرَئِیلُ لِإِبْرَاهِیم (علیه السلام) ... هَذِهِ عَرَفَاتٌ فَاعْرِفْ بِهَا مَنَاسِکَکَ وَ اعْتَرِفْ بِذَنْبِکَ فَسُمِّیَ عَرَفَات.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) جبرئیل (علیه السلام) به ابراهیم (علیه السلام) گفت: «این عرفات است؛ به‌وسیله‌ی آن مناسکت را بشناس و به گناهانت اعتراف کن». پس [از آن روی، این مکان] عرفات نامیده شد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَبَبُ تَسْمِیَتِهَا بِعَرَفَاتٍ فَقِیلَ لِأَنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) عَرَفَهَا بِمَا تَقَدَّمَ لَهُ مِنِ النَّعْتِ لَهَا وَ الْوَصْفِ.
امام علی (علیه السلام) گفته‌می‌شود: علّت نام‌گذاری «عرفات» به این نام، آن است که ابراهیم (علیه السلام) آن را به‌خاطر وصف و صفتی که از عرفات برای او نشان داده شده بود، شناخت.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًْ‌بْنِ‌عَمَّارٍ قَال: سَأَلْتَ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ عَرَفَاتٍ لِمَ سُمِّیَتْ عَرَفَاتٍ؟ فَقَالَ: إِنَّ جَبْرَئِیلَ خَرَجَ بِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) یَوْمَ عَرَفَهًَْ فَلَمَّا زَالَتِ الشَّمْسُ قَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ: یَا إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) اعْتَرِفْ بِذَنْبِکَ وَ اعْرِفْ مَنَاسِکَکَ. فَسُمِّیَتْ عَرَفَاتٍ لِقَوْلِ جَبْرَئِیلَ اعْتَرِفْ فَاعْتَرَف.
امام صادق (علیه السلام) از معاویه‌بن‌عمّار نقل شده است: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «چرا عرفات را به عرفات موسوم نموده‌اند»؟ حضرت فرمود: «روز عرفه، جبرئیل (علیه السلام) حضرت ابراهیم (علیه السلام) را بیرون برد. وقتی خورشید به زوال گرایید به او فرمود: «ای ابراهیم! به لغزش خود اعتراف کن و به مناسک خویش آگاه شو»! پس به‌سبب کلام جبرئیل (علیه السلام) که گفت: «اعتراف کن»! و ابراهیم (علیه السلام) هم اعتراف نمود، آن سرزمین را عرفه خواندند.