آیه إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی سَبیلِ اللهِ أُولئِکَ یَرْجُونَ رَحْمَتَ اللهِ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحیمٌ [218]
کسانى که ایمان آورده و کسانى که هجرت کرده و در راه خدا جهاد نموده‌اند، آن‌ها امید به رحمت پروردگار دارند و خداوند آمرزنده و مهربان است.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّهُ کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا أَنَّهُ لَمَّا هَاجَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی الْمَدِینَهًِْ بَعَثَ السَّرَایَا إِلَی الطُّرُقَاتِ الَّتِی تَدْخُلُ مَکَّهًَْ تَتَعَرَّضُ لِعِیرِ قُرَیْشٍ حَتَّی بَعَثَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَحْشٍ فِی نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَی نَخْلَهًَْ وَ هِیَ بُسْتَانُ بَنِی عَامِرٍ لِیَأْخُذُوا عِیرَ قُرَیْشٍ أَقْبَلَتْ مِنَ الطَّائِفِ عَلَیْهَا الزَّبِیبُ وَ الْأُدْمُ وَ الطَّعَامُ فَوَافَوْهَا وَ قَدْ نَزَلَتِ الْعِیرُ وَ فِیهِمْ عَمْرُو بْنُ الْحَضْرَمِیِّ وَ کَانَ حَلِیفاً لِعُتْبَهًَْ بْنِ رَبِیعَهًَْ فَلَمَّا نَظَرَ ابْنُ الْحَضْرَمِیِّ إِلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنَ جَحْشٍ وَ أَصْحَابِهِ فَزِعُوا وَ تَهَیَّئُوا لِلْحَرْبِ وَ قَالُوا هَؤُلَاءِ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَأَمَرَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَحْشٍ أَصْحَابَهُ أَنْ یَنْزِلُوا وَ یَحْلَقُوا رُءُوسَهُمْ فَنَزَلُوا وَ حَلَقُوا رُءُوسَهُمْ فَقَالَ ابْنُ الْحَضْرَمِیِّ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ عُمَّارٌ لَیْسَ عَلَیْنَا مِنْهُمْ بَأْسٌ فَاطْمَأَنُّوا وَ وَضَعُوا السِّلَاحَ فَحَمَلَ عَلَیْهِمْ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَحْشٍ فَقُتِلَ ابْنُ الْحَضْرَمِیِّ وَ أَفْلَتَ أَصْحَابُهُ وَ أَخَذُوا الْعِیرَ بِمَا فِیهَا وَ سَاقُوهَا إِلَی الْمَدِینَهًِْ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُمِ فَعَزَلُوا الْعِیرَ وَ مَا کَانَ عَلَیْهَا فَلَمْ یَنَالُوا مِنْهَا شَیْئاً فَکَتَبَتْ قُرَیْشٌ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّکَ اسْتَحْلَلْتَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَ سَفَکْتَ فِیهَا الدَّمَ وَ أَخَذْتَ الْمَالَ وَ کَثُرَ الْقَوْلُ فِی هَذَا وَ جَاءَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ یَحِلُّ الْقَتْلُ فِی الشَّهْرِ الْحَرَامِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فِیهِ قُلْ قِتالٌ فِیهِ کَبِیرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبِیلِ اللهِ وَ کُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَکْبَرُ عِنْدَ اللهِ وَ الْفِتْنَةُ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ قَالَ: الْقِتَالُ فِی الشَّهْرِ الْحَرَامِ عَظِیمٌ وَ لَکِنَّ الَّذِی فَعَلَتْ بِکَ قُرَیْشٌ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الصَّدِّ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ الْکُفْرِ بِاللَّهِ وَ إِخْرَاجِکَ مِنْهُ هُوَ أَکْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) سبب نزول آیه به این شرح است: زمانی‌که رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به مدینه هجرت فرمود، تعدادی لشکر به راه‌های ورودی مکّه فرستاد تا جلوی قافله‌ی قریش را بگیرند و بر ایشان متعرّض شوند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) عبدالله‌بن‌جیش را همراه چند نفر از یارانش برای مقابله با قافله‌ی قریش که از طائف می‌آمدند و با خود کشمش، خوراکی (نان و خورش) و غذا داشتند، به‌سوی نخله که باغ سرسبز بنی‌عامر بود، فرستاد و عبدالله و یارانش آن‌ها را غافلگیر کردند و کاروان درحالی‌که عمروبن‌خضرمی، هم‌پیمان عتبهًْ‌بن‌ربیعه در آن بود، فرود آمد. زمانی‌که چشم ابن‌حضرمی [و کاروانیان همراهش] به عبدالله و یارانش افتاد به‌شدّت ترسیدند و درحالی‌که می‌گفتند: «این‌ها یاران محمّد (صلی الله علیه و آله) هستند»، آماده‌ی نبرد شدند. پس عبدالله‌بن‌جحش به یارانش فرمان داد تا پایین بیایند و سرهایشان را بتراشند. پس اصحاب، پایین آمده و سرهایشان را تراشیدند. پس ابن‌حضرمی گفت: «اینان قوم جن‌ها و پریان ساکن در خانه‌ها هستند که ما از ایشان ترس و ناراحتی نداریم». پس مطمئن شده و سلاح‌هایشان را زمین گذاشتند. عبدالله بر ایشان حمله کرد. ابن‌خضرمی کشته‌شد و یارانش گریختند. آن‌ها (مسلمانان) بار کاروان را برداشته و قافله را به‌سوی مدینه فرستادند. و این ماجرا در روز اول رجب یکی از ماههای حرام اتّفاق افتاد. پس قافله را درحالی‌که باری نداشت دور کردند و چیزی از آن برجای نگذاشتند. قریش به رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) نامه نوشتند که «تو ماه حرام را حلال دانستی و در این ماه خون ریخته و اموال را غارت نمودی». و در مورد این حادثه بسیار خبرسازی کردند. اصحاب نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند و گفتند: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا قتل در ماههای حرام جایز است»؟ خداوند آیه نازل نمود: یَسْئَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فِیهِ قُلْ قِتالٌ فِیهِ کَبِیرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبِیلِ اللهِ وَ کُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ إِخْراجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَکْبَرُ عِنْدَ اللهِ وَ الْفِتْنَةُ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ خداوند فرمود: جنگ در این ماه، گناه بزرگی است امّا ای محمّد، کارهایی که قریش در حق تو انجام داد و کفر به خدا و بازداشتن مردم از مسجدالحرام و آواره‌کردن تو از آن، نزد خداوند بزرگ‌تر است.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ الْفِتْنَةُ یَعْنِی الْکُفْرَ بِاللَّهِ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) وَ الْفِتْنَةُ یعنی به خداوند کفرورزیدن که از قتل هم بزرگ‌تر است.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ الْفِتْنَةُ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ یَعْنِی هَاهُنَا الْکُفْرَ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) وَ الْفِتْنَةُ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ در اینجا یعنی کفرورزیدن.
الباقر (علیه السلام)- الْفِتْنَةُ هُنَا هُنَا الشِّرْکُ.
امام باقر (علیه السلام) در اینجا منظوراز الْفِتْنَةُ شرک است.