آیه ۲۵۷ - سوره بقره

آیه أللهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ [257]

خداوند، ولىّ و سرپرست کسانى است که ایمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمت‌ها خارج ساخته، به‌سوى نور مى‌برد. ولى کسانى که کافر شدند، اولیاى آنها طاغوت‌ها هستند؛ ‌که آنها را از نور خارج ساخته، به‌سوى ظلمت‌ها مى‌برند؛ ‌آنها اهل دوزخند و جاودانه در آن خواهند بود.

خداوند، ولیّ و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند

۱ -۱
(بقره/ ۲۵۷)

الرّضا (علیه السلام)- اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یَعْنِی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًَْ (.

امام رضا (علیه السلام) اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یعنی خداوند، ولیّ امیرالمؤمنین (علیه السلام) و امامان (علیهم السلام) می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۶۳
۱ -۲
(بقره/ ۲۵۷)

الرّضا (علیه السلام)- اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هُمُ الَّذِینَ اتَّبَعُوا آلَ مُحَمَّدٍ (علیه السلام).

امام رضا (علیه السلام) اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا [یعنی] ایشان (کسانی که ایمان می‌آورند) کسانی هستند که از خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) تبعیّت کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸
القمی، ج۱، ص۸۴

آنها را از ظلمت‌ها خارج ساخته، به‌سوی نور می‌برد

۲ -۱
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- فَالنُّورُ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ (وَ الظُّلُمَاتُ عَدُوُّهُمْ.

امام صادق (علیه السلام) نُورِ، آل محمّد (صلی الله علیه و آله) است و ظُلُماتِ، دشمنان ایشان می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۰/ العیاشی، ج۱، ص۱۳۸/ نورالثقلین/ البرهان
۲ -۲
(بقره/ ۲۵۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- یَعْنِی مِنْ ظُلْمَهًِْ الْکُفْرِ إِلَی نُورِ الْإِیمَانِ فَسُمِّیَ الْإِیمَانُ هَاهُنَا نُوراً وَ مِثْلُهُ فِی سُورَهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ قَالَ عَزَّوَجَلَّ فِی سُورَهًِْ بَرَاءَهًَْ یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ یَعْنِی نُورَ الْإِسْلَامِ بِکُفْرِهِمْ وَ جُحُودِهِمْ.

امام علی (علیه السلام) یعنی [خداوند آن‌ها را] از تاریکی کفر به‌سوی روشنایی ایمان [خارج می‌کند] در اینجا ایمان، نور نامیده شده است و نظیر آن در سوره‌ی ابراهیم (علیه السلام): لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ و سوره‌ی توبه: یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ بیان شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۲۱
۲ -۳
(بقره/ ۲۵۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الْمُؤْمِنُ یَتَقَلَّبُ فِی خَمْسَهًٍْ مِنَ النُّورِ مَدْخَلُهُ نُورٌ وَ مَخْرَجُهُ نُورٌ وَ عِلْمُهُ نُورٌ وَ کَلَامُهُ نُورٌ وَ مَنْظَرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِلَی النُّور.

امام علی (علیه السلام) مؤمن در پنج نور می‌چرخد: ورودش نور، خروجش نور، دانشش نور، سخنش نور و دیدگاهش در روز رستاخیز به‌سوی نور است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۰
بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۳/ نورالثقلین
۲ -۴
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) بَیْنَا أَبِی (علیه السلام) یَطُوفُ بِالْکَعْبَهًِْ إِذَا رَجُلٌ مُعْتَجِرٌ قَدْ قُیِّضَ لَهُ فَقَطَعَ عَلَیْهِ أُسْبُوعَهُ حَتَّی أَدْخَلَهُ إِلَی دَارٍ جَنْبَ الصَّفَا فَأَرْسَلَ إِلَیَّ فَکُنَّا ثَلَاثَهًًْ فَقَال لأَبِی (علیه السلام) ... أَخْبِرْنِی عَنْ عِلْمِ الَّذِی لَیْسَ فِیهِ اخْتِلَافٌ مَنْ یَعْلَمُهُ قَالَ أَبِی (علیه السلام) أَمَّا جُمْلَهًُْ الْعِلْمِ فَعِنْدَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ أَمَّا مَا لَا بُدَّ لِلْعِبَادِ مِنْهُ فَعِنْدَ الْأَوْصِیَاءِ ... فقَالَ الرَجُلٌ أَنَا إِلْیَاسُ مَا سَأَلْتُکَ عَنْ أَمْرِکَ وَ بِی مِنْهُ جَهَالَهًٌْ غَیْرَ أَنِّی أَحْبَبْتُ أَنْ یَکُونَ هَذَا الْحَدِیثُ قُوَّهًًْ لِأَصْحَابِکَ وَ سَأُخْبِرُکَ بِآیَهًٍْ أَنْتَ تَعْرِفُهَا إِنْ خَاصَمُوا بِهَا فَلَجُوا قَالَ فَقَالَ لَهُ أَبِی إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ بِهَا قَالَ قَدْ شِئْتُ قَالَ إِنَّ شِیعَتَنَا إِنْ قَالُوا لِأَهْلِ الْخِلَافِ لَنَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی آخِرِهَا فَهَلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَعْلَمُ مِنَ الْعِلْمِ شَیْئاً لَا یَعْلَمُهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ أَوْ یَأْتِیهِ بِهِ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فِی غَیْرِهَا فَإِنَّهُمْ سَیَقُولُونَ لَا فَقُلْ لَهُمْ فَهَلْ کَانَ لِمَا عَلِمَ بُدٌّ مِنْ أَنْ یُظْهِرَ فَیَقُولُونَ لَا فَقُلْ لَهُمْ فَهَلْ کَانَ فِیمَا أَظْهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ عِلْمِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ اخْتِلَافٌ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ لَهُمْ فَمَنْ حَکَمَ بِحُکْمِ اللَّهِ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَهَلْ خَالَفَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولُونَ نَعَمْ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقَدْ نَقَضُوا أَوَّلَ کَلَامِهِمْ فَقُلْ لَهُمْ مَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَإِنْ قَالُوا مَنِ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ فَقُلْ مَنْ لَا یَخْتَلِفُ فِی عِلْمِهِ فَإِنْ قَالُوا فَمَنْ هُوَ ذَاکَ فَقُلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) صَاحِبَ ذَلِکَ فَهَلْ بَلَّغَ أَوْ لَا فَإِنْ قَالُوا قَدْ بَلَّغَ فَقُلْ فَهَلْ مَاتَ (صلی الله علیه و آله) وَ الْخَلِیفَهًُْ مِنْ بَعْدِهِ یَعْلَمُ عِلْماً لَیْسَ فِیهِ اخْتِلَافٌ فَإِنْ قَالُوا لَا فَقُلْ إِنَّ خَلِیفَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُؤَیَّدٌ وَ لَا یَسْتَخْلِفُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَّا مَنْ یَحْکُمُ بِحُکْمِهِ وَ إِلَّا مَنْ یَکُونُ مِثْلَهُ إِلَّا النُّبُوَّهًَْ وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یَسْتَخْلِفْ فِی عِلْمِهِ أَحَداً فَقَدْ ضَیَّعَ مَنْ فِی أَصْلَابِ الرِّجَالِ مِمَّنْ یَکُونُ بَعْدَهُ فَإِنْ قَالُوا لَکَ فَإِنَّ عِلْمَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ مِنَ الْقُرْآنِ فَقُلْ حم. وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ. إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ فِیها إِلَی قَوْلِهِ إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ فَإِنْ قَالُوا لَکَ لَا یُرْسِلُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا إِلَی نَبِیٍّ فَقُلْ هَذَا الْأَمْرُ الْحَکِیمُ الَّذِی یُفْرَقُ فِیهِ هُوَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحِ الَّتِی تَنْزِلُ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ أَوْ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی أَرْضٍ فَإِنْ قَالُوا مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ فَلَیْسَ فِی السَّمَاءِ أَحَدٌ یَرْجِعُ مِنْ طَاعَهًٍْ إِلَی مَعْصِیَهًٍْ فَإِنْ قَالُوا مِنْ سَمَاءٍ إِلَی أَرْضٍ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ أَحْوَجُ الْخَلْقِ إِلَی ذَلِکَ فَقُلْ فَهَلْ لَهُمْ بُدٌّ مِنْ سَیِّدٍ یَتَحَاکَمُونَ إِلَیْهِ فَإِنْ قَالُوا فَإِنَّ الْخَلِیفَهًَْ هُوَ حَکَمُهُمْ فَقُلْ اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ إِلَی قَوْلِهِ خالِدُونَ لَعَمْرِی مَا فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ وَلِیٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مُؤَیَّدٌ وَ مَنْ أُیِّدَ لَمْ یُخْطِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ عَدُوٌّ لِلَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ إِلَّا وَ هُوَ مَخْذُولٌ وَ مَنْ خُذِلَ لَمْ یُصِبْ کَمَا أَنَّ الْأَمْرَ لَا بُدَّ مِنْ تَنْزِیلِهِ مِنَ السَّمَاءِ یَحْکُمُ بِهِ أَهْلُ الْأَرْضِ کَذَلِکَ لَا بُدَّ مِنْ وَالٍ ...

امام صادق (علیه السلام) درحالی‌که پدرم به گرد کعبه طواف می‌کرد، ناگاه مردی که با گوشه‌ی دستار چهره‌اش را پوشانده‌بود، برای او راه باز کرد تا هفت بار طوافش را تمام کند. سپس او را به خانه‌ی کنار کوه صفا برد و به دنبال من فرستاد و [در آن خانه فقط] ما سه نفر بودیم. [صحبت‌هایی بین ما ردّ و بدل شد، در میان کلام رو به پدرم کرده و] گفتم: ... «از علمی که هرکس آن را بداند اختلاف در آن نیابد مرا مطّلع کنید». پدرم فرمود: «تمام علم نزد خداوند جلیل است و آنچه بندگان بدان نیازمند هستند، نزد اوصیاء است» ... آن مرد گفت: «من الیاس (علیه السلام) هستم از تو درباره‌ی امر [ولایت] از روی ناآگاهی‌ام سؤال نمی‌کنم بلکه از آن جهت می‌پرسم که دوست دارم این سخن برای یارانت تقویتی باشد و به تو از نشانه‌ای که می‌شناسیش اگر مردم بدان مخاصمه کرده و اصرار ورزیدند خبر خواهم‌داد». پدرم به او فرمود: «اگر بخواهی تو را مطّلع می‌کنم». گفت: «می‌خواهم». فرمود: «اگر شیعه‌ی ما به مخالفین ما بگویند که خداوند به رسولش می‌گوید: إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ... آیا رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به چیزی از علم، در آن شب آگاهی یافت که قبل از آن نمی‌دانست یا جبرئیل (علیه السلام) آن علم را در وقتی غیر از آن شب نیز به ایشان داده‌بود»؟ پس آنان خواهند گفت: «خیر». به ایشان (مخالفان شیعیان) بگو: «آیا نسبت به آنچه می‌دانست، چاره‌ای جز نمایان‌کردن نداشت»؟ می‌گویند: «خیر». پس به ایشان بگو: «آیا در بیان آنچه که رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) از علم الهی آشکار نمود، اختلاف است»؟ اگر گفتند: «خیر»، به ایشان بگو: «پس با این‌حال آیا هرکس که به وجود اختلاف در حکم خدا، حکم کند، با رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) مخالفت کرده است»؟ می‌گویند: «بله». و اگر گفتند: «خیر»، حرف اوّلشان را نقض کرده‌اند. پس به ایشان بگو: «تأویل آن را جز راسخان در علم نمی‌دانند». پس اگر پرسیدند: «راسخان چه کسانی هستند»؟ بگو: «کسی‌که در علمش اختلاف نمی‌کند». اگر گفتند: «او چه کسی است»؟ بگو: «رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) صاحب آن است پس آیا ابلاغ نمود یا خیر»؟ اگر گفتند: «ابلاغ کرده است»، بگو: «آیا او از دنیا رفت، درحالی‌که جانشینش از علمی که در آن اختلاف نیست اطّلاع دارد»؟ اگر گفتند: «خیر»، بگو: «جانشین رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) تأییدشده‌ی الهی است و رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) تنها کسی را که به حکم او حکم کند و آنکه در همه چیز جز نبوّت، شبیه خودش باشد، به جانشینی خود برمی‌گزیند و اگررسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) در علمش کسی را جانشین نکند، به نسلی که پس از ایشان می‌آید ظلم می‌کند». اگر به تو گفتند: «علم رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) از قرآن بود». بگو: «حم* وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ* إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ* فِیها یُفْرَقُ کلُ‌ُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ* أَمْرًا مِّنْ عِندِنَاإِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ». پس اگر گفتند: «خداوند عزّوجلّ جز به‌سوی نبی، [حکمش را] ارسال نمی‌کند». بگو: «این امر خداوند حکیم است که ملائک و روحی که از آسمانی به‌سوی آسمان آید یا از آسمان به‌سوی زمین فرود می‌آید، را [بین آسمان‌ها] تقسیم می‌کند [و هرکدام را به کاری می‌گمارد]». اگر گفتند: «از آسمان به‌سوی آسمان بوده؛ پس احدی در آسمان نیست که از اطاعت به‌سوی معصیت باز گردد». یا اگر گفتند: «از آسمان به‌سوی زمین بوده و حال آنکه اهل زمین محتاج‌ترین مخلوقات به آن هستند». پس بگو: «پس آیا راهی برایشان باقی است جز آنکه به آقا و بزرگی که در اختلافشان داوری کند، رجوع نمایند»؟ اگر گفتند: «خلیفه همان کسی است که برایشان حکم می‌کند پس کلام خدا را بخوان: «اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّور وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ سوگند به جانم! در زمین و آسمان برای خداوند عزّوجلّ جانشینی نیست مگر آنکه تأییدشده‌ی الهی باشد و آنکه تأیید شده، مرتکب خطا و گناه نمی‌شود و در زمین برای خداوند عزّوجلّ دشمنی وجود ندارد مگر آنکه خوار شده‌باشد و آنکه خوار شد، هیچ‌گاه درست عمل نمی‌کند؛ همان‌طورکه خداوند امر کرد که چاره‌ای جز فرستادن آن [آقا و سیّد] از آسمان نیست که اهل زمین به او دادخواست برند و راهی و چاره‌ای جز وجود ولی نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۰
الکافی، ج۱، ص۲۴۵/ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۷۶
۲ -۵
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- أَ لَا تَسْمَعُ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ یَعْنِی مِنْ ظُلُمَاتِ الذُّنُوبِ إِلَی نُورِ التَّوْبَهًِْ وَ الْمَغْفِرَهًِْ لِوَلَایَتِهِمْ کُلَّ إِمَامٍ عَادِلٍ مِنَ اللَّهِ.

امام صادق (علیه السلام) یعنی آن‌ها را از تاریکی‌های گناه بیرون می‌آورد و به نور و توبه و مغفرت موفّق می‌دارد زیرا آن‌ها به امام عادلی که از طرف خداوند معیّن شده اعتقاد پیدا کرده‌اند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۲
الکافی، ج۱، ص۳۷۵/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۰۴/ نورالثقلین/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۱۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۰۲
۲ -۶
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- أَ وَ مَنْ کانَ مَیْتاً فَأَحْیَیْناهُ فَکَانَ مَوْتُهُ اخْتِلَاطَ طِینَتِهِ مَعَ طِینَهًِْ الْکَافِرِ وَ کَانَ حَیَاتُهُ حِینَ فَرَّقَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ بَیْنَهُمَا بِکَلِمَتِهِ کَذَلِکَ یُخْرِجُ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ الْمُؤْمِنَ فِی الْمِیلَادِ مِنَ الظُّلْمَهًِْ بَعْدَ دُخُولِهِ فِیهَا إِلَی النُّورِ وَ یُخْرِجُ الْکَافِرَ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلْمَهًِْ بَعْدَ دُخُولِهِ إِلَی النُّور.

امام صادق (علیه السلام) در آیه: آیا کسی که مرده بود، سپس او را زنده کردیم. (انعام/۱۲۲) منظور از مرگ، آمیزش سرشت او با سرشت کافران است و زنده‌شدنش آنگاه است که خدای عزّوجلّ به فرمان خود آن‌ها را از هم جدا سازد. همچنین خدای عزّوجلّ مؤمن را در هنگام به دنیا آمدنش از تاریکی‌ای که در آن است به روشنایی هدایت می‌کند و کافر را از نوری که در آن است به تاریکی می‌برد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۲
الکافی، ج۲، ص۵/ نورالثقلین

ولی کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوتها هستند؛ که آنها را از نور خارج ساخته، به‌سوی ظلمت‌ها می‌برند

۳ -۱
(بقره/ ۲۵۷)

الرّضا (علیه السلام)- وَ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ هُمُ الظَّالِمُونَ آلَ مُحَمَّدٍ (أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ وَ هُمُ الَّذِینَ تَبِعُوا مَنْ غَصَبَهُمْ.

امام رضا (علیه السلام) وَ الَّذِینَ کَفَرُوا ایشان کسانی هستند که به خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) ظلم کردند و أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ شامل کسانی می‌شود که از غاصبان حقّ ائمّه (علیهم السلام) پیروی کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۲
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۶۳/ القمی، ج۱، ص۸۴
۳ -۲
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّمَا عَنَی بِهَذَا أَنَّهُمْ کَانُوا عَلَی نُورِ الْإِسْلَامِ فَلَمَّا أَنْ تَوَلَّوْا کُلَّ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیْسَ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ خَرَجُوا بِوَلَایَتِهِمْ إِیَّاهُ مِنْ نُورِ الْإِسْلَامِ إِلَی ظُلُمَاتِ الْکُفْرِ.

امام صادق (علیه السلام) مقصود آیه این است که آن‌ها نور اسلام دارند ولی هرگاه از یک پیشوای ستمکار که خداوند او را تعیین نکرده تبعیّت کنند، به‌واسطه‌ی این پیروی، از نور اسلام به [سوی] تاریکی کفر خارج می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۲
الکافی، ج۱، ص۳۷۵/ بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۳/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۰۴ و العیاشی، ج۱، ص۱۳۸ و نورالثقلین؛ فیهم: «قال قلت ألیس ... الی الظلمات» زیادهًْ
۳ -۳
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَن إبْن أبی یَعْفُور قَالَ قُلْتُ أَ لَیْسَ اللَّهُ عَنَی بِهَا الْکُفَّارَ حِینَ قَالَ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا قَالَ فَقَالَ وَ أَیُّ نُورٍ لِلْکَافِرِ وَ هُوَ کَافِرٌ فَأُخْرِجَ مِنْهُ إِلَی الظُّلُمَاتِ إِنَّمَا عَنَی اللَّهُ بِهَذَا أَنَّهُمْ کَانُوا عَلَی نُورِ الْإِسْلَامِ فَلَمَّا أَنْ تَوَلَّوْا کُلَّ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیْسَ مِنَ اللَّهِ خَرَجُوا بِوَلَایَتِهِمْ إِیَّاهُمْ مِنْ نُورِ الْإِسْلَامِ إِلَی ظُلُمَاتِ الْکُفْرِ.

امام صادق (علیه السلام) إبن‌أبی‌یعفور گوید: از امام (علیه السلام) سؤال کردم: «مگر منظور خداوند درآنجا که می‌فرماید: وَ الَّذِینَ کَفَرُوا، کافران نیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «کافر در زمانی که کفر می‌ورزد چه نوری دارد که خداوند آن‌ها را از نور خارج کند و به تاریکی‌ها ببرد؟! مقصود آیه‌ی شریفه این است که آن‌ها در نور اسلام بودند و بعد از اینکه دنبال پیشوای ستمکاری که از طرف خداوند معیّن نشده رفتند، [خدا] آن‌ها را از نور اسلام بیرون کرده و به ظلمات کفر می‌کشاند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۲
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۰۴/ مستدرک الوسایل، ج۱۸، ص۱۷۴/ العیاشی، ج۱، ص۱۳۸/ نورالثقلین
۳ -۴
(بقره/ ۲۵۷)

الباقر (علیه السلام)- وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِوَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ نَزَلَتْ فِی أَعْدَائِهِ وَ مَنْ تَبِعَهُمْ أَخْرَجُوا النَّاسَ مِنَ النُّورِ وَ النُّورُ وَلَایَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) فَصَارُوا إِلَی الظُّلْمَهًِْ وَلَایَهًِْ أَعْدَائِهِ.

امام باقر (علیه السلام) کافران کسانی هستند که ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را انکار کرده‌اند. سرپرست و پیشوای این افراد طاغوت است. این آیه درباره‌ی دشمنان علی (علیه السلام) و پیروانشان می‌باشد که مردم را از نور یعنی همان ولایت علی (علیه السلام)، بیرون برده و به‌سوی ظلمت کشاندند که همان ولایت دشمنان علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۴
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۶/ المناقب، ج۳، ص۸۱
۳ -۵
(بقره/ ۲۵۷)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- هُمُ الظَّالِمُونَ آلَ مُحَمَّدٍ (أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ وَ هُمُ الَّذِینَ تَبِعُوا مَنْ غَصَبَهُمْ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ قِیلَ مِنْ نُورِ الْفِطْرَهًِْ إِلَی فَسَادِ الِاسْتِعْدَادِ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) منظور از کافران در این آیه، ستمکاران بر آل محمّد (صلی الله علیه و آله) و کسانی هستند و أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ کسانی هستند که از غاصبان حق [امامت] یا آن [أئمّه]، پیروی کردند، در معنای یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ، گفته شده یعنی از نور فطرت به از بین‌رفتن استعدادها و توانایی‌ها [خارج می‌شوند].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۴
بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۳

آن‌ها اهل دوزخند و جاودانه در آن خواهند بود

۴ -۱
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- فَأَوْجَبَ اللَّهُ لَهُمُ النَّارَ مَعَ الْکُفَّارِ فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ.

امام صادق (علیه السلام) خدا همراه‌بودن با کفّار را در دوزخ برای ایشان واجب ساخت آنها دوزخیانند و در آن جاودان خواهند بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۴
الکافی، ج۱، ص۳۷۵/ البرهان/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۰۲/ مستدرک الوسایل، ج۱۸، ص۱۷۴
۴ -۲
(بقره/ ۲۵۷)

الصّادق (علیه السلام)- فَأَعْدَاءُ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ هُمُ الْخَالِدُونَ فِی النَّارِ وَ إِنْ کَانُوا فِی أَدْیَانِهِمْ عَلَی غَایَهًِْ الْوَرَعِ وَ الزُّهْدِ وَ الْعِبَادَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) دشمنان امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در آتش جاودان هستند؛ حتّی اگر در دین خود در نهایت ورع و تقوی و زهد و عبادت باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۴
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۰۵/ نورالثقلین
۴ -۳
(بقره/ ۲۵۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله): أَنَّهُ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَصْحَابُ النَّارِ؟ قَالَ: مَنْ قَاتَلَ عَلِیّاً (علیه السلام) بَعْدِی، أُولَئِکَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ مَعَ الْکُفَّارِ فَقَدْ کَفَرُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جاءَهُم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) از امام علی (علیه السلام) نقل شده است: رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آیه‌ی فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ را تلاوت فرمود. به ایشان گفته‌شد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! اصحاب جهنّم چه کسانی هستند»؟ فرمود: «کسانی که پس از من، علی (علیه السلام) را به شهادت می‌رسانند. اینان در کنار کافران از اصحاب آتش هستند. زیرا به حق، بعد از آنکه به ایشان آمد [و آشکار شد] کافر شدند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۱۴
الأمالی، ص۳۶۴/ نورالثقلین
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶