آیه وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ [111]
آنها گفتند: «هيچكس جز يهود يا نصارى، هرگز داخل بهشت نخواهدشد». اين [پندار و] آرزوى آنهاست. بگو: «اگر راست مىگوييد دليل خود را [بر اين موضوع] بياوريد»!
العسکری (علیه السلام)- وَ قالُوا یَعْنِی الْیَهُودَ وَ النَّصَارَی قَالَتِ الْیَهُودُ: لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ کانَ هُوداً أَیْ یَهُودِیّاً وَ قَوْلُهُ أَوْ نَصاری یَعْنِی وَ قَالَتِ النَّصَارَی لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّهًَْ إِلَّا مَنْ کَانَ نَصْرَانِیّاً قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَدْ قَالَ غَیْرُهُمْ قَالَتِ الدَّهْرِیَّهًُْ الْأَشْیَاءُ لَا بَدْءَ لَهَا وَ هِیَ دَائِمَهًٌْ مَنْ خَالَفَنَا ضَالٌّ مُخْطِئٌ مُضِلٌّ وَ قَالَتِ الثَّنَوِیَّهًُْ النُّورُ وَ الظُّلْمَهًُْ هُمَا الْمُدَبِّرَانِ مَنْ خَالَفَنَا فَقَدْ ضَلَّ وَ قَالَتْ مُشْرِکُو الْعَرَبِ: إِنَّ أَوْثَانَنَا آلِهَهًٌْ مَنْ خَالَفَنَا فِی هَذَا ضَلَّ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ الَّتِی یَتَمَنَّوْنَهَا.
امام عسکری (علیه السلام) یهود و نصاری چنین میگفتند؛ وَ قالُوا لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلّا مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری و نصرانیان گفتند: «هرگز داخل بهشت نخواهد شد مگر کسی که نصرانی باشد». امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «دیگران چیز دیگری گفتند؛ دهریّون (طبیعتگرایان و منکران قیامت) گفتند: «اشیاء [زمان] ابتدا ندارند و از قدیم بودهاند (زمانی نبوده که خلق آغاز شود). هرکه معتقد برخلاف این اعتقاد باشد اشتباه کرده و گمراه است». قائلان به دو خدایی (مشرکان) گفتند: «نور و ظلمت، دو قدرتی هستند که دنیا را اداره میکنند و هرکس مخالف عقیدهی ما را دارد، گمراه است». و مشرکان عرب گفتند: «بتهای ما خدایند؛ مخالف عقیدهی ما گمراه است». خداوند متعال می فرماید: تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ الَّتِی یَتَمَنَّوْنَهَا بِلَا حُجَّهًٍْ.
پیامبر ( تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ همان آرزوهای بیحجّت و دلیلیست که در دل دارند.
العسکری (علیه السلام)- قُلْ لَهُمْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ عَلَی مَقَالَتِکُمْ.
امام عسکری (علیه السلام) به آنها بگو دلیلی بر کلام خود بیاورید.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ حُجَّتَکُمْ عَلَی دَعْوَاکُمْ.
امام علی (علیه السلام) و دلائل بر ادّعای خویش اقامهکنید.
الصّادق (علیه السلام)- کَیْفَ یُحَرِّمُ اللَّهُ الْجِدَالَ جُمْلَهًًْ وَ هُوَ یَقُولُ وَ قالُوا لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری قَالَ اللهُ تَعَالَی تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ فَجَعَلَ عِلْمَ الصِّدْقِ الْإِتْیَانَ بِالْبُرْهَانِ وَ هَلْ یُؤْتَی بِالْبُرْهَانِ إِلَّا فِی الْجِدَالِ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَن.
امام صادق (علیه السلام) [در محضر امام صادق (علیه السلام) از جدال در دین صحبت شد و گفته شد که پیامبر (از جدال نهی میفرمود، امام در جواب فرمود که خداوند مطلق جدال را نهی نکرده، بلکه حتّی دعوت به جدال نیکو کرده سپس فرمود] و چطور ممکن است خداوند مطلق مجادله و بحث را ممنوع فرمودهباشد؟ در حالیکه خود فرموده: وَ قالُوا لَنْ یَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلّا مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری و در ادامه فرمود: تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ پس در این آیهی شریفه مناط راستگویی و اثبات دعوی را آوردن برهان قرار داده است و واضح است که برهان همان مجادله و احتجاج احسن میباشد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ کَمَا أَتَی محمد (صلی الله علیه و آله) بِبَرَاهِینِهِ الَّتِی سَمِعْتُمُوهَا.
امام علی (علیه السلام) [دلائل بر دعوی خویش اقامهکنید] اگر راست میگویید، همانطور که محمّد (نیز دلائل خود را که شنیدهاید آورد.