آیه يا بنياسرائيل اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمينَ [47]
اى بنىاسرائيل! نعمتم را كه به شما ارزانى داشتم به خاطر بياوريد؛ و [نيز به يادآوريد كه] من شما را بر جهانيان برترى بخشيدم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِیدَاوُدَ عَمَّنْ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ: أَنَا عَبْدُاللَّهِ اسْمِی أَحْمَدُ وَ أَنَا عَبْدُاللَّهِ اسْمِی إِسْرَائِیلُ فَمَا أَمَرَهُ فَقَدْ أَمَرَنِی وَ مَا عَنَاهُ فَقَدْ عَنَانِی.
پیامبر ( من «عبداللَّه» و نامم «احمد» است و نیز من «عبداللَّه» و نامم [مانند حضرت یعقوب (علیه السلام)] «اسرائیل» است. خداوند هرچه به او (حضرت یعقوب (علیه السلام)) امر کرده به من نیز امر کرده و او را به هر کاری (نبوّت و هدایت امّت) که مشغول کرده مرا نیز به آن مشغول داشته است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هَارُونَبْنِمُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ یا بَنِی إِسْرائِیلَ قَالَ هُمْ نَحْنُ خَاصَّهًًْ.
امام صادق (علیه السلام) هارونبنمحمّد حلبی گوید: از حضرت صادق (علیه السلام)دربارهی تعبیر یا بَنِی إِسْرائِیلَ پرسیدم؛ فرمود: «[منظور از آن] فقط ما هستیم».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِبْنِعَلِیٍّ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ: یا بَنِی إِسْرائِیلَ قَالَ هِیَ خَاصَّهًٌْ بِآلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام).
امام صادق (علیه السلام) از امام (علیه السلام) دربارهی کلام خداوند متعال: یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ پرسیدم؛ پاسخ داد: آن، مخصوص خاندان محمّد (است.
العسکری (علیه السلام)- أَنْ بَعَثْتُ مُوسَی (علیه السلام) وَ هَارُونَ (علیه السلام) إِلَی أَسْلَافِکُمْ بِالنُّبُوَّهًِْ فَهَدَیْنَاهُمْ إِلَی نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ وَصِیَّهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ إِمَامَهًِْ عِتْرَتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ أَخَذْنَا عَلَیْکُمْ بِذَلِکَ الْعُهُودَ وَ الْمَوَاثِیقَ الَّتِی إِنْ وَفَیْتُمْ بِهَا کُنْتُمْ مُلُوکاً فِی جِنَانِهِ مُسْتَحِقِّینَ لِکَرَامَاتِهِ وَ رِضْوَانِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) [ای یهودیان به یادآورید] که موسی و هارون (علیها السلام) را بهسوی اجداد شما به نبوّت مبعوث کردیم؛ پس شما را به نبوّت محمّد (و وصایت علی (علیه السلام) و امامت عترت پاکش هدایت نموده و در این مورد از شما پیمانها و عهدهایی گرفتیم که اگر به آنها وفا کنید در بهشت برین فرمانفرما و شایستهی دریافت کرامات و رضوان الهی خواهید شد.
العسکری (علیه السلام)- أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ هُنَاکَ أَیْ فَعَلْتُهُ بِأَسْلَافِکُمْ فَضَّلْتُهُمْ دِیناً وَ دُنْیَا أَمَّا تَفْضِیلُهُمْ فِی الدِّینِ فَلِقَبُولِهِمْ وَلَایَهًَْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ آلِهِمَا الطَّیِّبِینَ (علیهم السلام) وَ أَمَّا فِی الدُّنْیَا فَبِأَنْ ظَلَّلْتُ عَلَیْهِمُ الْغَمَامَ وَ أَنْزَلْتُ عَلَیْهِمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوَی وَ سَقَیْتُهُمْ مِنْ حَجَرٍ مَاءً عَذْباً وَ فَلَقْتُ لَهُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْتُهُمْ وَ أَغْرَقْتُ أَعْدَاءَهُمْ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ فَضَّلْتُهُمْ بِذَلِکَ عَلَی عَالَمِی زَمَانِهِمُ الَّذِینَ خَالَفُوا طَرَائِقَهُمْ وَ حَادُّوا عَنْ سَبِیلِهِمْ ثُمَّ قَالَ عَزَّوَجَلَّ لَهُمْ: فَإِذَا کُنْتُ قَدْ فَعَلْتُ هَذَا بِأَسْلَافِکُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ لِقَبُولِهِمْ وَلَایَهًَْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَبِالْأَحْرَی أَنْ أَزِیدَکُمْ فَضْلًا فِی هَذَا الزَّمَانِ إِذَا أَنْتُمْ وَفَیْتُمْ بِمَا أَخَذَ مِنَ الْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ عَلَیْکُم.
امام عسکری (علیه السلام) معنیأنی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمینَ اینجا آن است که: اجداد شما را هم از نظر دین و هم از نظر دنیا برتری بخشیدم. امّا برتری دینی آنها بهواسطهی آن بود که ولایت حضرت محمّد (و علی (علیه السلام) و خاندان پاک آنها (علیهم السلام) را پذیرفتند و برتری آنها در دنیا [نعمتها و معجزات ویژه بود مانند] این که ابر را سایبان آنها قراردادم؛ برای آنها مرغ بریان و ترنجبین از آسمان نازل نمودم از یک سنگ آبی خوشگوار به آنها نوشاندم؛ دریا را برای آنها شکافته، نجاتشان دادم و دشمنانشان فرعون و قوم او را غرق کردم و آنها را بدین وسیله بر مردم زمانشان برتری بخشیدم؛ همان کسانیکه مخالف روش و عقیدهی ایشان بوده و انحراف داشتند. سپس خداوند به آنها فرمود: «وقتی من در آن زمان به خاطر اینکه ولایت محمّد (را پذیرفتند، چنین کاری را در حقّشان انجام دادهام، پس شایسته است که اگر به عهد و میثاقی که از شما گرفته شده وفادار باشید، در این زمان به شما فضل و برتری بیشتری عطا کنم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلُوه (أمیرالمؤمنین (علیه السلام)) عَنِ الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ: إِنَّ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی آیَاتٍ لَفْظُهَا الْخُصُوصُ وَ الْعُمُومُ وَ مِنْهُ آیَاتٌ لَفْظُهَا لَفْظُ الْخَاصِّ وَ مَعْنَاهُ عَامُّ وَ مِنْ ذَلِکَ لَفْظٌ عَامٌّ یُرِیدُ بِهِ اللَّهُ تَعَالَی الْعُمُومَ وَ کَذَلِکَ الْخَاصُّ أَیْضاً فَأَمَّا مَا ظَاهِرُهُ الْعُمُومُ وَ مَعْنَاهُ الْخُصُوصُ فَقَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یا بنیاسرائیل اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ فَهَذَا اللَّفْظُ یَحْتَمِلُ الْعُمُومَ وَ مَعْنَاهُ الْخُصُوصُ لِأَنَّهُ تَعَالَی إِنَّمَا فَضَّلَهُمْ عَلَی عَالَمِ أَزْمَانِهِمْ بِأَشْیَاءَ خَصَّهُمْ بِهَا مِثْلُ الْمَنِّ وَ السَّلْوَی وَ الْعُیُونِ الَّتِی فَجَّرَهَا لَهُمْ مِنَ الْحَجَرِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِک.
امام علی (علیه السلام) از امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مورد «خاص» و «عام» در کتاب خدا پرسیدند. امام (علیه السلام) فرمود: بعضی آیات خدا لفظهای مخصوص دارند و بعضی دیگر لفظهای عمومی؛ امّا گاهی بعضی آیات هستند که لفظ خاص ولی معنای عامّی دارند و گاهی لفظ عام و معنای خاص دارند. امّا نمونهای از آیاتی که لفظ و ظاهر آن عمومی ولی معنای آن خصوصی است آن فرمایش خداست که فرمود: یا بَنی إِسْرائیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمینَ این لفظ، گرچه عموم را در برمیگیرد امّا معنای آن خاص است زیرا خداوند آنها را فقط بر اهل زمان خودشان، با چیزهایی که به آنها اختصاص داد نظیر مرغ بریان، ترنجبین، چشمههایی که از سنگ جاری کرد و چیزهایی نظیر اینها برتری داده است.
علیّبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ یَا بَنِیإِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ قَالَ لَفْظُ الْعَالَمِینَ عَامٌ وَ مَعْنَاهُ خَاصٌّ وَ إِنَّمَا فَضَّلَهُمْ عَلَی عَالَمِی زَمَانِهِمْ بِأَشْیَاءَ خَصَّهُمْ بِهَا مِثْلُ الْمَنَّ وَ السَّلْوَی وَ الْحَجَرُ الَّذِی انْفَجَرَ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَهًَْ عَیْناً.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه) درآیهی یا بَنِی إِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَی الْعالَمِینَ لفظ عالَمِینَ [این لفظ] عام ولی معنای آن خاص است پس [به این ترتیب] خداوند متعال بنیاسرائیل را با چیزهایی که مختصّ آنان بود مثل ترنجبین، مرغ بریان و سنگی که دوازده چشمه از آن میجوشید، بر مردم هم عصرشان برتری بخشید.