آیه ۲۶۷ - سوره بقره

امام صادق (علیه السلام) در [زمان] جاهلیّت مردمان به کسب و کارهای بد می‌پرداختند. هنگامی که اسلام آوردند، بر آن شدند تا این‌گونه اموال را از خود دور کنند و آن‌ها را به عنوان صدقه به دیگران ببخشند. خداوند متعال چنین کاری را نپسندید و خواست تا از مال‌های پاکیزه‌ی خویش انفاق کنند.

امام صادق (علیه السلام) این قوم پیش از آنکه اسلام بیاورند، از راه‌های نادرست، کسب مال کرده‌اند. پس زمانی که به خوبی اسلام را پذیرفتند از آن اموال ناپاک بیزاری جسته و مصمّم شدند که آن‌ها را از اموالشان جدا کنند. خداوند از اینکه آن‌ها از آن اموال ناپاک برای تقرّب به خداوند انفاق کنند، ابا کرد. [زیرا] خداوند تنها تقرّب را با انفاق از پاک‌ترین اموال به‌دست آمده، می‌پسندد.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خداوند صدقه‌ها را می‌پذیرد و فقط پاکیزه‌های آن را قبول می‌کند.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خدای تعالی فرمود: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ اگر کسی از بندگان خدا، دستانش را [برای دعاکردن] به‌سوی آسمان بالا برد و در حالی‌که اموال، درآمد و غذایش از حرام باشد، دعا کند و ای خدایا، ای خدایا بگوید، چگونه امکان دارد که دعایش مستجاب شود؟! و کدام کار از او پذیرفته خواهدبود؟! [انفاق نیز از او پذیرفته نیست زیرا] انفاق او نیز، انفاق از مال غیر حلال است.

امام صادق (علیه السلام) امام (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند: وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ فرمود: «آن شامل دو نوع خرمای نامرغوب است که یک نوع آن به «جعرور» معروف است که خرمایی با هسته‌ی درشت و گوشت کم می‌باشد و نوع دیگرآن «معافاره» خوانده‌می‌شود. زمان پرداخت زکات، آن‌ها این دو نوع را آوردند و خداوند از پذیرش خرمای آن‌ها ابا نمود و پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آن دو نوع خرما را با خرماهای خوب مخلوط نکنید [تا به عنوان زکات بدهید] و از آن چیزی نپردازید» و خواست که عذر هر بهانه‌گیری را از بین ببرد. برخی مردم هم از خرماهای خوب آن نخل‌ها آورده‌بودند و در آن وقت خداوند فرمود: وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِیهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِیهِ و اصطلاحاً زمانی می‌گویند چشم‌پوشی و اغماض صورت گرفته که حکم سنگینی را [نقض کرده] بشکنند و سپس آن حکم را ساده‌تر و سبک‌تر کنند».

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) شأن نزول آیه آن است که گروهی چون بار نخل را چیدند، پست‌ترین خرما را برای صدقه‌دادن انتخاب کردند و خداوند آن‌ها را از این کار بازداشت و فرمود: وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِیهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِیهِ به این معنی که اگر آن را به شما نیز بدهند، نمی‌گیرید.

امام صادق (علیه السلام) مردم مدینه فطریّه را به مسجد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) می‌آوردند که در میان آن‌ها دو نوع خرما وجود داشت که به آن‌ها «جعرور» و «معافاره» می‌گفتند. که هسته آن‌ها بزرگ و خود خرما کم‌گوشت بود و در مزّه‌اش تلخی احساس می‌شد. (نامرغوب بودند). رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به مسئول حسابرسی [زکات] فرمود: این دو نوع خرما را برایشان محاسبه نکن؛ شاید که شرمسار شوند و آن را نیاورند. خداوند [این آیه را] نازل فرمود: یا أَیها الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِن طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ.

امام صادق (علیه السلام) داوود گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این قول رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله): «چون مرد زنا کند روح ایمان از او جدا شود» پرسیدم. [حضرت] فرمود: «آن، مانند قول خدای عزّوجلّ: لا تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ است». سپس فرمود: «آیه‌ی دیگر روشن‌تر از این است و آن قول خدای عزّوجلّ است: أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ این روح است که از او جدا می‌شود».