آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى كَالَّذي يُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا يُؤْمِنُ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوانٍ عَلَيْهِ تُرابٌ فَأَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْداً لا يَقْدِرُونَ عَلى شَيْ‌ءٍ مِمَّا كَسَبُوا وَ أللهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرينَ [264]
اى کسانى‌که ایمان آورده‌اید! صدقات خود را با منّت و آزار، باطل نسازید؛ همانند کسى‌که مال خود را براى نشان‌دادن به مردم، انفاق مى‌کند؛ و به خدا و روز واپسین، ایمان نمى‌آورد؛ [عمل] او همچون قطعه سنگى است که بر آن، [قشر نازکى از] خاک باشد؛ [و بذرهایى در آن افشانده‌شود؛] و رگبارى بر آن ببارد، [و همه‌ی خاک‌ها و بذرها را بشوید،] و آن را صاف [و خالى از خاک و بذر] رها کند. آنها از کارى که انجام داده‌اند، چیزى به‌دست نمى‌آورند؛ و خداوند، گروه کافران را هدایت نمى‌کند.
الجواد (علیه السلام)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اتَّقُوا اللَّهَ مَعَاشِرَ الشِّیعَهًِْ فَإِنَّ الْجَنَّهًَْ لَنْ تَفُوتَکُمْ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ بِهَا عَنْکُمْ قَبَائِحُ أَعْمَالِکُمْ فَتَنَافَسُوا فِی دَرَجَاتِهَا ... قَالَ (علیه السلام) وَ دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی محمدبْنِ عَلِیٍّ الرِّضَا (علیه السلام) وَ هُوَ مَسْرُورٌ فَقَالَ مَا لِی أَرَاکَ مَسْرُوراً قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ سَمِعْتُ أَبَاکَ یَقُولُ أَحَقُّ یَوْمٍ بِأَنْ یُسَرَّ الْعَبْدُ فِیهِ یَوْمٌ یَرْزُقُهُ اللَّهُ صَدَقَاتٍ وَ مَبَرَّاتٍ وَ مَدْخَلَاتٍ مِنْ إِخْوَانٍ لَهُ مُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ قَصَدَنِیَ الْیَوْمَ عَشَرَهًٌْ مِنْ إِخْوَانِیَ الْفُقَرَاءِ لَهُمْ عِیَالَاتٌ فَقَصَدُونِی مِنْ بَلَدِ کَذَا وَ کَذَا فَأَعْطَیْتُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فَلِهَذَا سُرُورِی فَقَالَ مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) لَعَمْرِی إِنَّکَ حَقِیقٌ بِأَنْ تُسَرَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ أَحْبَطْتَهُ أَوْ لَمْ تُحْبِطْهُ فِیمَا بَعْدُ فَقَالَ الرَّجُلُ فَکَیْفَ أَحْبَطْتُهُ وَ أَنَا مِنْ شِیعَتِکُمُ الْخُلَّصِ قَالَ هَاهْ قَدْ أَبْطَلْتَ بِرَّکَ بِإِخْوَانِکَ وَ صَدَقَاتِکَ قَالَ وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) اقْرَأْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا مَنَنْتُ عَلَی الْقَوْمِ الَّذِینَ تَصَدَّقْتُ عَلَیْهِمْ وَ لَا آذَیْتُهُمْ قَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إِنَّمَا قَالَ لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی وَ لَمْ یَقُلْ بِالْمَنِّ عَلَی مَنْ تَتَصَدَّقُونَ عَلَیْهِ وَ بِالْأَذَی لِمَنْ تَتَصَدَّقُونَ عَلَیْهِ وَ هُوَ کُلُّ أَذًی أَ فَتَرَی أَذَاکَ الْقَوْمَ الَّذِینَ تَصَدَّقْتَ عَلَیْهِمْ أَعْظَمُ أَمْ أَذَاکَ لِحَفَظَتِکَ وَ مَلَائِکَهًِْ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ حَوَالَیْکَ أَمْ أَذَاکَ لَنَا فَقَالَ الرَّجُلُ بَلْ هَذَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ لَقَدْ آذَیْتَنِی وَ آذَیْتَهُمْ وَ أَبْطَلْتَ صَدَقَتَکَ قَالَ لِمَا ذَا قَالَ لِقَوْلِکَ وَ کَیْفَ أَحْبَطْتُهُ وَ أَنَا مِنْ شِیعَتِکُمُ الْخُلَّصِ ثُمَّ قَالَ وَیْحَکَ أَ تَدْرِی مَنْ شِیعَتُنَا الْخُلَّصُ قَالَ لَا قَالَ فَإِنَّ شِیعَتَنَا الْخُلَّصَ حِزْبِیلُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ صَاحِبُ یس الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِینَهًِْ رَجُلٌ یَسْعی وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ سَوَّیْتَ نَفْسَکَ بِهَؤُلَاءِ أَ مَا آذَیْتَ بِهَذَا الْمَلَائِکَهًَْ وَ آذَیْتَنَا فَقَالَ الرَّجُلُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ فَکَیْفَ أَقُولُ قَالَ قُلْ أَنَا مِنْ مُوَالِیکَ وَ مُحِبِّیکَ وَ مُعَادِی أَعْدَائِکَ وَ مُوَالِی أَوْلِیَائِکَ قَالَ فَکَذَلِکَ أَقُولُ وَ کَذَلِکَ أَنَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ قَدْ تُبْتُ مِنَ الْقَوْلِ الَّذِی أَنْکَرْتَهُ وَ أَنْکَرَتْهُ الْمَلَائِکَهًُْ فَمَا أَنْکَرْتُمْ ذَلِکَ إِلَّا لِإِنْکَارِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) الْآنَ قَدْ عَادَتْ إِلَیْکَ مَثُوبَاتُ صَدَقَاتِکَ وَ زَالَ عَنْهَا الْإِحْبَاطُ.
امام جواد (علیه السلام) مردی خدمت امام محمّد تقی (علیه السلام) وارد شد درحالی‌که شاد و مسرور بود. حضرت فرمود: چه شده است که تو را شاد می‌بینم»؟ عرض کرد: «ای پسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) از پدر بزرگوارت شنیدم که می‌فرمود: «بهترین روزی که سزاوار است بنده‌ی خدا، در آن روز شاد باشد روزی است که توفیق خدمت و کمک و دستگیری از برادران مؤمن نصیب او گردد». امروز ده نفر از برادران فقیر و عائله‌مندم از فلان شهر و فلان شهر به قصد من آمدند و من به هرکدام از آنها بخششی کردم. از آن جهت خوشحالم». حضرت فرمود: «به جان خودم سوگند! تو شایسته‌ی این شادی هستی اگر آن انفاقت را نابود نکرده‌باشی یا بعد از این در آینده او را از بین نبری». آن مرد عرض کرد: «چگونه آن را از بین ببرم و حال آنکه من از شیعیان خالص شما هستم»؟ حضرت فرمود: «احسانی که در حقّ برادران مؤمنت روا داشتی، باطل ساختی». عرض کرد: «چگونه باطل شد»؟ فرمود: «آیه‌ی قرآن را بخوان: ای اهل ایمان صدقات خود را به سبب منّت و آزار تباه نسازید. عرض کرد: «ای پسر پیامبر (صلی الله علیه و آله)! من که بدانها خدمت و نیکی کردم، نه منّت گذاشتم و نه آزار دادم». حضرت فرمود: «خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: صدقات خود را به‌سبب منّت و آزار تباه نسازید و نفرموده است با منّت‌گزاردن بر آنها که در حقّشان خوبی کردید یا آزردن همان‌ها؛ بلکه هرگونه آزردنی باعث تباه‌شدن آن احسان است. تو فکر می‌کنی آن جمعیّتی که به آنها خوبی کردی آزارشان مهمتر است یا آزردن فرشتگان محافظ تو و فرشتگان مقرّبی که دور و بر تو هستند یا آزردن ما»؟ آن مرد عرض کرد: «ای پسر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! این آزار بزرگتر و مهمتر است». حضرت فرمود: «امّا تو هم مرا آزردی و هم فرشتگان را و صدقه‌ی خود را تباه ساختی». عرض کرد: «چرا»؟ فرمود: «به‌خاطر گفته‌ات که گفتی «من از شیعیان خالص شما هستم». وای بر تو! می‌دانی شیعه‌ی خالص ما کیست»؟ عرض کرد: «نه»! فرمود: «شیعه‌ی خالص ما حزبیل مؤمن، همان مؤمن آل‌فرعون و صاحب یس است که خداوند متعال می‌فرماید: مردی شتابان از دورترین نقاط شهر (انطاکیه) فرا رسید و همچنین سلمان، ابوذر، مقداد و عمّار از شیعیان ما هستند و تو خود را با این افراد برابر دانستی. در این صورت آیا ما و فرشتگان را آزار ندادی»؟ آن مرد عرض کرد: «از خدا طلب آمرزش و توبه می‌کنم. حالا چه بگویم»؟ فرمود: «بگو من از مریدان و دوستان شما، دشمن دشمنانتان و دوست دوستانتان هستم». آن مرد عرض کرد: «پس چنین می‌گویم و چنین نیز هستم و از سخنی که شما و فرشتگان نپذیرفتند توبه کردم. چون می‌دانم نپذیرفتن شما بدان جهت است که خداوند عزّوجلّ نپذیرفته است». امام (علیه السلام) فرمود: «[چون توبه کردی] ثواب صدقات و احسانی که به برادرانت نمودی بازگشت و نابودی آنها رفت».
الرّضا (علیه السلام)- صِلْ رَحِمَکَ وَ لَوْ بِشَرْبَهًٍْ مِنْ مَاءٍ وَ أَفْضَلُ مَا تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الْأَذَی عَنْهَا وَ قَالَ فِی کِتَابِ اللَّهِ لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی.
امام رضا (علیه السلام) با خویشاوندانت رفت‌وآمد داشته باش؛ هرچند به اندازه‌ی نوشیدن آب باشد. و بهترین صله‌ی رحم آن است که از آزار آنان خودداری کنی و در قرآن می‌فرماید: لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی.