آیه وَ إِذا لَقُوا الَّذينَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلا بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ قالُوا أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اللهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ [76]
و هنگامى‌كه مؤمنین را ملاقات كنند، مى‌گويند: «ايمان آورده‌ايم». ولى هنگامى‌كه با يكديگر خلوت مى‌كنند، [بعضى به بعضى ديگر اعتراض كرده،] مى‌گويند: «چرا مطالبى را كه [درباره‌ي صفات پيامبر اسلام] خداوند براى شما بيان‌كرده، به مسلمانان بازگو مى‌كنيد تا [روز رستاخيز] در پيشگاه پروردگارتان، بر ضدّ شما به آن استدلال كنند؟! آيا نمى فهميد»؟!
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الْیَهُودِ قَدْ کَانُوا أَظْهَرُوا الْإِسْلَامِ وَ کَانُوا مُنَافِقِینَ وَ کَانُوا إِذَا رَأَوْا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالُوا إِنَّا مَعَکُمْ وَ إِذَا لَقُوا الْیَهُودَ قَالُوا نَحْنُ مَعَکُمْ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) این آیه در مورد یهود نازل شد. [که] در حالت نفاق، اظهار اسلام کرده‌بودند. وقتی پیامبر (را می‌دیدند، می‌گفتند: إِنَّا مَعَکُمْ و وقتی یهودیان را مشاهده می‌کردند به آنها نیز می‌گفتند: «ما با شما هستیم».
العسکری (علیه السلام)- ثُمَّ أَظْهَرَ اللَّهُ نِفَاقَهُمْ عَلَی الْآخَرِینَ مَعَ جَهْلِهِمْ.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند نفاق و دورویی آنها را بر دیگران آشکار کرد؛ با وجودی که دیگران نمی‌دانستند که آنان منافقند.
العسکری (علیه السلام)- وَ إِذ لَقُوا سَلْمَانَ وَ الْمِقْدَادَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ عَمَّاراً (قَالُوا آمَنَّا کَإِیْمَانِکُمْ إِیمَاناً بِنُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) مَقْرُوناً بِالْإِیمَانِ بِإِمَامَهًِْ أَخِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ بِأَنَّهُ أَخُوهُ الْهَادِی وَ وَزِیرُهُ الْمُوَافِی وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی أُمَّتِهِ وَ مُنْجِزُ عِدَتِهِ وَ الْوَافِی بِذِمَّتِهِ وَ النَّاهِضُ بِأَعْبَاءِ سِیَاسَتِهِ وَ قَیِّمُ الْخَلْقِ الذَّائِدُ لَهُمْ عَنْ سَخَطِ الرَّحْمَنِ الْمُوجِبُ لَهُمْ إِنْ أَطَاعُوهُ رِضَی الرَّحْمَنِ وَ أَنَّ خَلَفَاءَهُ مِنْ بَعْدِهِ هُمُ النُّجُومُ الزَّاهِرَهًُْ وَ الْأَقْمَارُ الْمُنِیرَهًُْ وَ الشَّمُوسُ الْمُضِیئَهًُْ الْبَاهِرَهًُْ وَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُمْ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ وَ أَنَّ أَعْدَاءَهُمْ أَعْدَاءُ اللَّهِ.
امام عسکری (علیه السلام) هنگامی که یهودیان با مؤمنین برخورد می‌کردند و با سلمان، مقداد، ابوذر و عمّار (رحمة الله علیه) به گفتگو می‌نشستند، اظهار می‌کردند که «ما هم مؤمن هستیم و به نبوّت محمّد (و امامت علی (علیه السلام) اعتقاد داریم؛ معتقدیم که علی (علیه السلام) برادر رسول‌خدا (است که هدایتگر مردم، وزیر و خلیفه‌ی رسول‌خدا (در میان جامعه است و وعده‌های او را محقّق می‌کند و کارهای رسول‌خدا (را انجام می‌دهد و اجراکننده و مدافع سیاست‌ها [و برنامه‌ها]ی سنگین پیامبر (است. و نگهدارنده‌ی مردم است و بندگانی را که مستحقّ خشم خدا شده‌اند [گنهکار] از غضب خدا [با شفاعت] حفظ می‌کند؛ اگر او را اطاعت کنند خداوند از آنها راضی می‌گردد. جانشینان بعد از او نیز ستارگان درخشان و ماه‌های تابان می‌باشند. آنها مانند آفتاب می‌درخشند و نورافشانی می‌کنند. دوستان آنها، دوستان خدا و دشمنان آنها، دشمنان خداوند به‌حساب می‌آیند».
العسکری (علیه السلام)- لَمَّا بَهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَؤُلَاءِ الْیَهُودَ بِمُعْجِزَتِهِ وَ قَطَعَ مَعَاذِیرَهُمْ بِوَاضِحِ دَلَالَتِهِ لَمْ یُمْکِنْهُمْ مُرَاجَعَتُهُ فِی حُجَّتِهِ وَ لَا إِدْخَالُ التَّلْبِیسِ عَلَیْهِ فِی مُعْجِزَتِهِ قَالُوا: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله)! قَدْ آمَنَّا بِأَنَّکَ ألرّسول الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) أَخَاکَ هُوَ الْوَصِیُّ وَ الْوَلِیُّ.
امام عسکری (علیه السلام) وقتی پیامبراکرم (با معجزات خود یهودیان را مغلوب نمود و بهانه‌ی آنها را قطع کرد به‌طوری که امکان مقابله نداشته و نتوانستند مبارزه نمایند در مقابل معجزات آن جناب گفتند: «ای محمّد (! ما به رسالت شما و به اینکه شما هادی و مهدی هستی و علی (علیه السلام)، برادرت وصی و ولیّ خداست، ایمان آورده‌ایم».
الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُ قَالَ: کَانَ قَوْمٌ مِنَ الْیَهُودِ لَیْسُوا مِنَ الْمُعَانِدِینَ الْمُتَوَاطِئِینَ إِذَا لَقُوا الْمُسْلِمِینَ حَدَّثُوهُمْ بِمَا فِی التَّوْرَاهًِْ مِنْ صِفَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَنَهَاهُمْ کُبَرَاؤُهُمْ عَنْ ذَلِکَ وَ قَالُوا: أَ تُخْبِرُونَهُمْ بِمَا فِی التَّوْرَاهًِْ مِنْ صِفَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَیُحَاجُّوکُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّکُمْ فَنَزَلَتِ الْآیَهًْ.
امام باقر (علیه السلام) گروهی از یهودیان، دشمن سرسخت و مخالف جدّی اسلام نبودند که با یکدیگر تبانی داشته‌باشند؛ این گروه وقتی با مسلمانان برخورد می‌کردند مشخّصات حضرت محمّد (را که در تورات می‌یافتند برای آنها بازگو می‌کردند. علماء و رهبران یهود، آنها را از این عمل نهی کرده و به ایشان می‌گفتند: «شما مشخّصات محمّد (را از روی تورات برای مسلمانان نقل می‌کنید تا بر علیه شما در نزد پروردگارتان به مبارزه برخیزند و استدلال نمایند»؟! این آیه به همین جهت نازل شد.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کَانُوا یُخْبِرُونَ الْمُسْلِمِینَ بِمَا فِی التَّوْرَاهًِْ مِنْ صِفَهًِْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُمْ کُبَرَاؤُهُمْ وَ عُلَمَاؤُهُمْ أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اللهُِ عَلَیْکُمْ لِیُحَاجُّوکُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّکُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) [گروهی از یهودیان غیرمتعصّب] صفات پیامبر (و اصحابش را که در تورات بود، به مسلمانان اطّلاع می‌دادند. سران و دانشمندان [یهود به] آنها گفتند: «به آنها (مسلمانان) مطالبی را می‌گوئید که علیه شما پیش پروردگارتان استدلال نمایند؛ [شما] عقل ندارید».
العسکری (علیه السلام)- وَ کَانُوا إِذَا خَلَوْا بِالْیَهُودِ الْآخَرِینَ یَقُولُونَ لَهُمْ إِنَّ إِظْهَارَنَا لَهُ الْإِیمَانَ بِهِ أَمْکَنُ لَنَا مِنْ مَکْرُوهِهِ وَ أَعْوَنُ لَنَا عَلَی اصْطِلَامِهِ وَ اصْطِلَامِ أَصْحَابِهِ لِأَنَّهُمْ عِنْدَ اعْتِقَادِهِمْ أَنَّنَا مَعَهُمْ یَقِفُونَنَا عَلَی أَسْرَارِهِمْ وَ لَا یَکْتُمُونَنَا شَیْئاً فَنُطْلِعُ عَلَیْهِمْ أَعْدَاءَهُمْ فَیَقْصِدُونَ أَذَاهُمْ بِمُعَاوَنَتِنَا وَ مُظَاهَرَتِنَا فِی أَوْقَاتِ اشْتِغَالِهِمْ وَ اضْطِرَابِهِمْ وَ أَحْوَالِ تَعَذُّرِ الْمُدَافَعَهًِْ وَ الِامْتِنَاعِ مِنَ الْأَعْدَاءِ عَلَیْهِمْ وَ کَانُوا مَعَ ذَلِکَ یُنْکِرُونَ عَلَی سَائِرِ الْیَهُودِ الْإِخْبَارَ لِلنَّاسِ عَمَّا کَانُوا یُشَاهِدُونَهُ مِنْ آیَاتِهِ وَ یُعَایِنُونَ مِنْ مُعْجِزَاتِهِ فَأَظْهَرَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَلَی سُوءِ اعْتِقَادِهِمْ وَ قُبْحِ دَخِیلَاتِهِمْ وَ عَلَی إِنْکَارِهِمْ عَلَی مَنِ اعْتَرَفَ بِمَا شَاهَدَهُ مِنْ آیَاتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ وَاضِحَاتِ بَیِّنَاتِهِ وَ بَاهِرَاتِ مُعْجِزَاتِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) امّا وقتی با سایر یهودیان به خلوت می‌نشستند به آنها می‌گفتند: «این ایمانی که ما به ظاهر آوردیم ما را از ناراحتی‌هایی که از جانب ایشان (مسلمانان) می‌رسد، مصون نگه‌می‌دارد و به ما در نابودی او (پیامبر () و اصحابش کمک می‌نماید؛ زیرا وقتی آنها خیال می‌کنند که ما از ایشان هستیم، به ما اعتماد نموده و اسرار خود را در اختیار ما می‌گذارند و چیزی از ما پنهان نمی‌کنند و ما بدین وسیله اطّلاعات خود را در اختیار دشمنان آنها می‌گذاریم. [دشمنان آنها نیز] به کمک ما می‌توانند در هنگام اشتغال و گرفتاری آنها که امکان دفاع ندارند بر ایشان حمله نمایند». این در حالی بود که مشاهدات و معجزاتی که [از مسلمانان] دیده‌بودند را به آنها [هم‌دستان یهودی خود] اظهار می‌کردند.
العسکری (علیه السلام)- فَلَمَّا أَفْضَی بَعْضُ هَؤُلَاءِ الْیَهُودِ إِلَی بَعْضٍ قَالُوا: أَیَّ شَیْءٍ صَنَعْتُمْ أَخْبَرْتُمُوهُمْ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ مِنَ الدَّلَالَاتِ عَلَی صِدْقِ نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ إِمَامَهًِْ أَخِیهِ عَلِیٍّ (علیه السلام) لِیُحَاجُّوکُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّکُمْ بِأَنَّکُمْ کُنْتُمْ قَدْ عَلِمْتُمْ هَذَا وَ شَاهَدْتُمُوهُ فَلَمْ تُؤْمِنُوا بِهِ وَ لَمْ تُطِیعُوهُ وَ قَدَرُوا بِجَهْلِهِمْ أَنَّهُمْ إِنْ لَمْ یُخْبِرُوهُمْ بِتِلْکَ الْآیَاتِ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ عَلَیْهِمْ حُجَّهًٌْ فِی غَیْرِهَا.
امام عسکری (علیه السلام) هنگامی‌که این یهودیان منافق با دیگر یهودیان [غیر متعصّب و غیر مخالف با اسلام] ملاقات می‌نمودند، معترضانه سؤال می‌کردند که «چه کردید؟ رفتید و [طبق مطالب مذکور در تورات] از حقایقی که خدا علمش را در اختیار شما قرارداده و از دلایل و شواهدی که بر صدق نبوّت محمّد (و امامت برادرش علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، که بهترین گواه است، به مسلمانان خبر دادید تا [مسلمانان شما را بر حسب برهان و منطق و واقعیّت، مغلوب و محکوم و استیضاح نموده و] در پیشگاه خداوند بگویند «شما این مطالب [حقّانیّت محمّد (و علی (علیه السلام)] را فهمیده و دیده‌اید ولی ایمان نیاورده و تسلیم این حقائق نمی‌شوید» و [آن یهودیان] خیال می‌کردند که اگر این مطالب را در اختیار مسلمین نگذارند، دیگر مسلمانان دلیلی بر حقّانیّت خود و محکوم‌کردن آنان ندارند!
العسکری (علیه السلام)- ثُمَّ قَالَ عَزَّوَجَلَّ أَ فَلا تَعْقِلُونَ أَنَّ هَذَا الَّذِی تُخْبِرُونَهُمْ بِهِ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ مِنْ دَلَائِلِ نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) حُجَّهًٌْ عَلَیْکُمْ عِنْدَ رَبِّکُمْ. قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: أَ وَ لا یَعْلَمُونَ یَعْنِی أَ وَ لَا یَعْلَمُ هَؤُلَاءِ الْقَائِلُونَ لِإِخْوَانِهِمْ أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اللهُِ عَلَیْکُمْ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ مِنْ عَدَاوَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ یُضْمِرُونَهُ مِنْ أَنَّ إِظْهَارَهُمُ الْإِیمَانَ بِهِ أَمْکَنُ لَهُمْ مِنِ اصْطِلَامِهِ وَ إِبَارَهًِْ أَصْحَابِهِ وَ ما یُعْلِنُونَ مِنَ الْإِیمَانِ ظَاهِراً لِیُؤْنِسُوهُمْ وَ یَقِفُوا بِهِ عَلَی‌أَسْرَارِهِمْ فَیُذِیعُونَهَا بِحَضْرَهًِْ مَنْ یَضُرُّهُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَمَّا عَلِمَ ذَلِکَ دَبَّرَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) تَمَامَ أَمْرِهِ وَ بُلُوغَ غَایَهًِْ مَا أَرَادَ اللَّهُ بِبَعْثِهِ وَ أَنَّهُ یُتِمُّ أَمْرَهُ وَ أَنَّ نِفَاقَهُمْ وَ کِیَادَهُمْ لَا یَضُرُّهُ.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند متعال فرمود: آیا نمی‌فهمید؟! این دلائل و مطالبی که به مسلمانان خبر می‌دهید که حجّتی بر علیه خودتان می‌شود که حقّانیّت و نبوّت محمّد (را اثبات می‌نماید [این حقائق را خود مسلمانان می‌دانند؛ اگرچه آنها را اظهار نمی‌کنند]. آن گروه از یهود که به گروه دیگر از خودشان اعتراض می‌کنند [که چرا مسلمانان را از این مطالب مندرج در تورات آگاه می‌نمائید] این مقدار از درک و شعور برخوردار نیستند. که خدا کینه و دشمنی نهفته‌ی آنان و نقشه‌ی نفاق‌آمیز سرّ آنان را می‌داند؛ [می‌داند] که تظاهر به ایمان می‌کنند که به خیال خودشان از این راه پیامبر (را مستأصل و یارانش را ریشه‌کن کنند (و صدمه‌ی بیشتری به پیغمبر (و یارانش بزنند و با اظهار اسلام با مسلمین رابطه بیشتری پیدا کرده و بر اسرار داخلی مسلمانان آگاهی پیدا نموده و آنها را در اختیار دشمنان دین قرار دهند. خدای محمّد (از تمام این دسیسه‌ها کاملاً آگاه است. خداوند هم در مقابل نقشه‌ی شوم آنان، خود متکفّل اتمام و تکمیل کار پیامبر خود و رساندن او به هدف مقدّسش شد و با نصرت و حمایت خویش نسبت به رسول‌گرامی (نقشه‌ی نفاق آنان را نقش برآب نمود و نبی‌اکرم (را از زیان و ضرر آنها مصون و محفوظ داشت.