آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا أللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ [278]
اى کسانى که ایمان آورده‌اید! از [مخالفت فرمان] خدا بپرهیزید و آنچه را از [سود] ربا باقى مانده، رها کنید؛ اگر ایمان دارید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَخْبِرْنِی عَنِ الْکَبَائِرِ. فَقَالَ: هُنَّ خَمْسٌ وَ هُنَّ مِمَّا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِنَّ النَّارَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: ... یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ وَ ...
امام صادق (علیه السلام) عبیدبن‌زراره گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «گناهان کبیره را برای من بیان کنید». حضرت فرمود: «گناهان بزرگ، پنج عدد هستند که موجب داخل‌شدن به آتش می‌شوند: ... [یکی از آن‌ها رباست] خداوند می‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا»
الرّضا (علیه السلام)- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا الْآیَهًَْ عَنَی بِذَلِکَ أَنْ یَرُدَّ الْفَضْلَ الَّذِی أَخَذَهُ عَلَی رَأْسِ مَالِهِ حَتَّی اللَّحْمَ الَّذِی عَلَی بَدَنِهِ مِمَّا حَمَلَهُ مِنَ الرِّبَا إِذَا تَابَ أَنْ یَضَعَ عَنْهُ ذَلِکَ اللَّحْمَ عَنْ بَدَنِهِ بِالدُّخُولِ إِلَی الْحَمَّامِ کُلَّ یَوْمٍ عَلَی الرِّیقِ هَذَا إِذَا تَابَ عَنْ أَکْلِ الرِّبَا وَ أَخْذِهِ وَ مُعَامَلَتِه.
امام رضا (علیه السلام) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا ... بدان معنی است که سودی که از اصل مال [به عنوان ربا] کسب کرده را واگذار نماید، حتّی گوشت تنش را که از رباخواری به وجود آمده، پس از توبه باید بریزد؛ به این ترتیب که [مثلاً] هر روز ناشتا به حمام برود [تا گوشت تنش آب شود]. این [حکم مربوط به] زمانی است که از رباخوری وگرفتن ربا و معامله‌ی آن توبه نماید.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّهُ کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا أَنَّهُ لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا الْآیَهًَْ فَقَامَ خَالِدُ بْنُ الْوَلِیدِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)! رَبَا أَبِی فِی ثَقِیفٍ وَ قَدْ أَوْصَانِی عِنْدَ مَوْتِهِ بِأَخْذِهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) سبب نزول این آیه آن است که زمانی‌که خداوند آیه‌ی: الَّذِینَ یأْکلُونَ الرِّبَا ... را نازل فرمود، خالدبن‌ولید نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) رفت و گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! پدرم نزد ثقیف (نام قبیله‌ای است)، مالی را دارد که از راه ربا به‌دست آورده و به هنگام مرگش به من وصیّت کرد که آن را بگیرم». به این خاطر خداوند تبارک و تعالی آیه‌ی: یا أَیها الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّه وَذَرُواْ مَا بَقِی مِنَ الرِّبَا إِن کنتُم مُّؤْمِنِینَ را نازل کرد.
الباقر (علیه السلام)- إِنْ کُنْتَ تَعْرِفُ أَنَ فِیهِ مَالًا مَعْرُوفاً رِبًا وَ تَعْرِفُ أَهْلَهُ فَخُذْ رَأْسَ مَالِکَ وَ رُدَّ مَا سِوَی ذَلِک.
امام باقر (علیه السلام) اگر مالی را که مربوط به معامله‌ی ربوی است می‌شناسی، پس سرمایه‌ی [اصلی‌ات] را از آن جدا کن و بقیّه را به صاحبش بازگردان.
الصّادق (علیه السلام)- لَوْ أَنَ رَجُلًا وَرِثَ مِنْ أَبِیهِ مَالًا وَ قَدْ عَرَفَ أَنَّ فِی ذَلِکَ الْمَالِ رِبًا وَ لَکِنْ قَدِ اخْتَلَطَ فِی التِّجَارَهًِْ بِغَیْرِهِ فَإِنَّهُ لَهُ حَلَالٌ طَیِّبٌ فَیَأْکُلُهُ فَإِنْ عَرَفَ مِنْهُ شَیْئاً مَعْزُولًا أَنَّهُ رِبًا فَلْیَأْخُذْ رَأْسَ مَالِهِ وَ لْیَرُدَّ الزِّیَادَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) اگر کسی مالی را از پدر خود به ارث بَرَد و متوجّه شود که در آن مال، ربا وجود دارد و در حین تجارت با اموال دیگر مخلوط شده، بر او حلال و گوارا خواهدبود. پس می‌تواند آن را بخورد و از آن پول استفاده کند؛ و اگر متوجّه شود که بخشی جدای از دیگر اموال [که معیّن و مشخّص است]، از طریق ربا می‌باشد، باید سرمایه‌ی اوّلیّه را از آن بردارد و باقی را [به صاحبانش] بازگرداند.