آیه وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى بارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ [54]
و زمانى را كه موسى به قوم خود گفت: «اى قوم من! شما با انتخاب گوساله (براى پرستش) به خود ستم كرديد؛ توبه كنيد؛ و به سوى آفريننده‌ي خود بازگرديد؛ و خود را (يكديگر را) به قتل برسانيد؛ اين كار، براى شما در پيشگاه آفريدگارتان بهتر است». سپس خداوند توبه‌ي شما را پذيرفت؛ زيرا اوست توبه‌پذير مهربان.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّ مُوسَی (علیه السلام) لَمَّا خَرَجَ إِلَی الْمِیقَاتِ رَجَعَ إِلَی قَوْمِهِ وَ قَدْ عَبَدُوا الْعِجْلَ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) هنگامی که موسی (علیه السلام) از میعادگاه خود خارج شد و به‌سوی قومش بازگشت و دید آن گوساله را پرستیده‌اند.
العسکری (علیه السلام)- وَ اذْکُرُوا یَا بَنِی‌إِسْرَائِیلَ ... وَ ذَلِکَ أَنَّ مُوسَی (علیه السلام) لَمَّا أَبْطَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَی یَدَیْهِ أَمْرَ الْعِجْلِ فَأَنْطَقَهُ بِالْخَبَرِ عَنْ تَمْوِیهِ السَّامِرِیِّ وَ أَمَرَ مُوسَی (علیه السلام) أَنْ یَقْتُلَ مَنْ لَمْ یَعْبُدْهُ مَنْ عَبَدَهُ تَبَرَّأَ أَکْثَرُهُمْ وَ قَالُوا: لَمْ نَعْبُدْهُ. فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی (علیه السلام): أَبْرِدْ هَذَا الْعِجْلَ بِالْحَدِیدِ بَرْداً ثُمَّ ذَرِّهِ فِی الْبَحْرِ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ مَاءً اسْوَدَّ شَفَتَاهُ وَ أَنْفُهُ وَ بَانَ ذَنْبُهُ فَفَعَلَ فَبَانَ الْعَابِدُونَ فَأَمَرَ اللَّهُ الِاثْنَیْ عَشَرَ أَلْفاً أَنْ یَخْرُجُوا عَلَی الْبَاقِینَ شَاهِرِینَ السُّیُوفَ یَقْتُلُونَهُمْ وَ نَادَی مُنَادٍ أَلَا لَعَنَ اللَّهُ أَحَداً اتَّقَاهُمْ بِیَدٍ أَوْ رِجْلٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ تَأَمَّلَ الْمَقْتُولَ لَعَلَّهُ یَنْسُبُهُ حَمِیماً قَرِیباً فَیَتَعَدَّاهُ إِلَی الْأَجْنَبِیِّ فَاسْتَسْلَمَ الْمَقْتُولُونَ فَقَالَ الْقَاتِلُونَ نَحْنُ أَعْظَمُ مُصِیبَهًًْ مِنْهُمْ نَقْتُلُ بِأَیْدِینَا آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَبْنَاءَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ نَحْنُ لَمْ نَعْبُدْ فَقَدْ سَاوَی بَیْنَنَا و بَیْنَهُمْ فِی الْمُصِیبَهًِْ فَأَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَی مُوسَی (علیه السلام): أَنِّی إِنَّمَا امْتَحَنْتُهُمْ بِذَلِکَ لِأَنَّهُمْ مَا اعْتَزَلُوهُمْ لَمَّا عَبَدُوا الْعِجْلَ وَ لَمْ یَهْجُرُوهُمْ وَ لَمْ یُعَادُوهُمْ عَلَی ذَلِکَ قُلْ لَهُمْ مَنْ دَعَا اللَّهَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ (علیهم السلام) أَنْ یُسَهِّلَ عَلَیْهِمْ قَتْلَ الْمُسْتَحِقِّینَ لِلْقَتْلِ بِذُنُوبِهِمْ نَفْعَلُ فَقَالُوهَا فَسَهَّلَ عَلَیْهِمْ وَ لَمْ یَجِدُوا لِقَتْلِهِمْ لَهُمْ أَلَماً فَلَمَّا اسْتَمَرَّ الْقَتْلُ فِیهِمْ وَ هُمْ سِتُّمِائَهًِْ أَلْفٍ إِلَّا اثْنَیْ عَشَرَ أَلْفاً الَّذِینَ لَمْ یَعْبُدُوا الْعِجْلَ وَفَّقَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ. فَقَالَ لِبَعْضِهِمْ: وَ الْقَتْلُ لَمْ یُفْضِ بَعْدُ إِلَیْهِمْ. فَقَالَ: أَ وَ لَیْسَ اللَّهُ قَدْ جَعَلَ التَّوَسُّلَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ أَمْراً لَا یَخِیبُ مَعَهُ طَلِبَهًٌْ وَ لَا یُرَدُّ بِهِ مَسْأَلَهًٌْ وَ هَکَذَا تَوَسَّلَتْ بِهِمُ الْأَنْبِیَاءُ وَ الرُّسُلُ فَمَا لَنَا لَا نَتَوَسَّلُ بِهِمْ. قَالَ: فَاجْتَمَعُوا وَ ضَجُّوا یَا رَبَّنَا بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الْأَکْرَمِ وَ بِجَاهِ عَلِیٍّ (علیه السلام) الْأَفْضَلِ الْأَعْظَمِ وَ بِجَاهِ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) ذِی‌الْفَضْلِ وَ الْعِصْمَهًِْ وَ بِجَاهِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیها السلام) سِبْطَیْ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ‌الْجِنَانِ أَجْمَعِینَ وَ بِجَاهِ الذُّرِّیَّهًِْ الطَّیِّبَهًِْ الطَّاهِرَهًِْ مِنْ آلِ طَهَ وَ یس لَمَّا غَفَرْتَ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ غَفَرْتَ لَنَا هَفْوَتَنَا وَ أَزَلْتَ هَذَا الْقَتْلَ عَنَّا فَذَلِکَ حِینَ نُودِیَ مُوسَی (علیه السلام) مِنَ السَّمَاءِ أَنْ کُفَّ الْقَتْلَ فَقَدْ سَأَلَنِی بَعْضُهُمْ مَسْأَلَهًًْ وَ أَقْسَمَ عَلَیَّ قَسَماً لَوْ أَقْسَمَ بِهِ هَؤُلَاءِ الْعَابِدُونَ لِلْعِجْلِ وَ سَأَلَنِی بَعْضُهُمْ الْعِصْمَهًَْ حَتَّی لَا یَعْبُدُوهُ لَوَفَّقْتُهُمْ وَ عَصَمْتُهُمْ وَ لَوْ أَقْسَمَ عَلَیَّ بِهَا إِبْلِیسُ لَهَدَیْتُهُ وَ لَوْ أَقْسَمَ عَلَیَّ بِهَا نُمْرُودُ أَوْ فِرْعَوْنُ لَنَجَّیْتُهُمْ فَرَفَعَ عَنْهُمُ الْقَتْلَ فَجَعَلُوا یَقُولُونَ یَا حَسْرَتَنَا أَیْنَ کُنَّا عَنْ هَذَا الدُّعَاءِ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ (علیهم السلام) حَتَّی کَانَ اللَّهُ یَقِینَا شَرَّ الْفِتْنَهًِْ وَ یَعْصِمُنَا بِأَفْضَلِ الْعِصْمَهًِْ.
امام عسکری (علیه السلام) ای قوم بنی‌اسرائیل! به یادآورید ... و این قصّه چنان بود که چون خداوند توسّط موسی (علیه السلام) ناحق‌بودن ماجرای گوساله را آشکار نمود و گوساله را به سخن درآورد تا از حیله‌ی سامری خبر دهد، به موسی (علیه السلام) امر فرمود «کسانی که گوساله را نپرستیده‌اند، کسانی را که آن را پرستیده‌اند، به قتل برسانند». بسیاری از آنان ادّعای بی‌گناهی کرده و گفتند: «ما آن را نپرستیده‌ایم». خداوند عزّوجلّ به موسی (علیه السلام) فرمود: «این گوساله را با سوهانی آهنین ریزریز کن و به دریا بریز». هرکس از آب آن بنوشد [و گوساله را پرستیده‌باشد]، لبها و بینی او سیاه و گناهش آشکار می‌شود. موسی (علیه السلام) چنین کرد و اینگونه آنان که گوساله را پرستیده‌بودند مشخّص شدند. خداوند متعال به دوازده‌هزار نفر که بی‌گناه بودند فرمان داد تا شمشیر برکشند و بر دیگران هجوم برند و آنان را بکُشند. در این هنگام منادی خداوند نیز ندا سر داد: «لعنت خداوند بر آن کسی است که دست و پایی تکان دهد تا مانع از کشته‌شدن به دست ایشان شود و از آن سو نیز لعنت خداوند بر آن کسی است که به مقتول بنگرد تا اگر دوست یا خویشاوند وی بود او را واگذارد و از او به‌سوی فرد دیگری که آشنای او نیست درگذرد»! پس گناهکاران تسلیم شدند و بی‌گناهان گفتند: «این مصیبت بر ما دشوارتر است تا بر اینان! چرا که باید به دست خود پدران، فرزندان، برادران و خویشان خود را بکشیم و اینگونه ما که گوساله را نپرستیده‌ایم و اینان که پرستیده‌اند به مصیبتی یکسان دچار می‌شویم». خداوند متعال به موسی (علیه السلام) وحی کرد: «ای موسی (علیه السلام)! من این بی‌گناهان را به چنین بلایی دچار ساختم؛ چون از کسانی که گوساله را پرستیدند دوری نجسته و آن‌ها را ترک نگفتند و در این کار با آنان دشمنی نکردند. پس به آن بی‌گناهان بگو هرکس خدا را به حقّ محمّد (و خاندان پاک او (علیهم السلام) بخواند، کشتن کسی که به‌خاطر آن گناه مستحقّ مرگ شده بر او آسان می‌شود». آنان چنین دعا کردند و خداوند نیز آن کار را برایشان آسان نمود و از کشتن گناهکاران، هیچ دردی احساس نکردند. کشتار در میان آنان بالا گرفت؛ حال آنکه به جز دوازده‌هزار نفری که گوساله را نپرستیده‌بودند، شش‌هزار تن دیگر نیز در آن جمع حضور داشتند. در آن هنگام برخی از کسانی که هنوز کشته نشده‌بودند از توفیق الهی بهره‌مند شده و به یکدیگر گفتند: «آیا چنین است که خداوند توسّل به محمّد (و خاندان پاکش (علیهم السلام) را امری می‌شمرد که با آن هیچ امیدی ناامید نمی‌شود و هیچ درخواستی بی‌پاسخ نمی‌ماند؟ افزون بر این، پیامبران نیز به آن‌ها چنگ زده‌اند پس چرا ما به ایشان توسّل نجوییم»؟ سپس همگی جمع شده و فریاد برآوردند: «پروردگارا! به حقّ شکوه محمّد (که گرامی‌ترین آفریدگان است و به حقّ شکوه علی (علیه السلام) که برترین و والاترین آنهاست و به حقّ شکوه فاطمه (سلام الله علیها)، آن زن بافضیلت و عصمت و به حقّ شکوه حسن و حسین (علیها السلام) نوادگان سرور پیغمبران (علیهم السلام) و سرور تمامی جوانان اهل بهشت و به حقّ شکوه خاندان پاک و پاک‌دامن آل‌طه و یاسین تو را قسم می‌دهیم گناهان ما را بیامرز و از کیفر ما درگذر و این کشتار را از ما دور گردان»! در آن هنگام از آسمان به موسی (علیه السلام) ندا رسید: «این کشتار را به پایان رسان؛ چون برخی از آن‌ها از من چنین خواستند و مرا قسمی دادند که اگر آن گوساله‌پرستان مرا چنین قسمی داده و از من خواسته‌بودند تا آن‌ها را از گناه به دور دارم، حتماً چنین می‌کردم تا آن گوساله را نپرستند؛ حتّی اگر شیطان مرا این چنین قسم می‌داد، حتماً هدایتش می‌کردم و اگر نمرود و فرعون مرا چنان قسمی می‌دادند، حتماً آن‌ها را نجات می‌دادم». سپس خداوند کشتار را از میان بنی‌اسرائیل برچید. آن‌ها گفتند: «افسوس که پیش‌تر به محمّد (و خاندان پاکش (علیهم السلام) توسّل نجستیم تا خداوند ما را از شرّ این فتنه دور کند و ما را از گناه به دور دارد».
العسکری (علیه السلام)- لِقَوْمِهِ عَبَدَهًِْ الْعِجْلِ.
امام عسکری (علیه السلام) افرادی از قومش که گوساله را پرستیدند.
العسکری (علیه السلام)- أَضْرَرْتُمْ بِهَا.
امام عسکری (علیه السلام) خودتان بودید که [به خاطر گوساله‌پرستی] به خودتان ضرر زدید.
العسکری (علیه السلام)- الهاً.
امام عسکری (علیه السلام) شما گوساله را به خدایی گرفتید.
الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ الَّذِینَ أَمَرُوا قَوْمَ مُوسَی (علیه السلام) بِعِبَادَهًِْ الْعِجْلِ کَانُوا خَمْسَهًَْ أَنْفُسٍ وَ کَانُوا أَهْلَ بَیْتٍ یَأْکُلُونَ عَلَی خِوَانٍ وَاحِدٍ وَ هُمْ أذینویهًْ وَ أَخُوهُ مبذویهًْ وَ ابْنُ أَخِیهِ وَ ابْنَتُهُ وَ امْرَأَتُهُ هُمُ الَّذِینَ أَمَرُوا بِعِبَادَهًِْ الْعِجْل.
امام رضا (علیه السلام) از میان قوم موسی (علیه السلام) پنج نفر که اهل یک خانه بوده و بر سر یک سفره غذا می‌خوردند، مردم را به پرستش گوساله فرمان دادند؛ آن پنج نفر، «اذینونه»، برادرش «میذونه» و نیز پسر برادر، دختر و همسر او بودند، که مردم را به گوساله‌پرستی امر کردند.
العسکری (علیه السلام)- الذِی بَرَأَکُمْ وَ صَوَّرَکُمْ.
امام عسکری (علیه السلام) کسی که شما را آفرید و صورت بخشید.
العسکری (علیه السلام)- یَقْتُلُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً یَقْتُلُ مَنْ لَمْ یَعْبُدِ الْعِجْلَ مَنْ عَبَدَهُ.
امام عسکری (علیه السلام) آنهایی که گوساله را نپرستیده‌اند، کسانی را که به پرستش آن پرداختنه‌اند به قتل رسانند.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ فَقَالُوا: فَکَیْفَ نَقْتُلُ أَنْفُسَنَا؟ فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام): اغْدُوا کُلُّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ مَعَهُ سِکِّینٌ أَوْ حَدِیدَهًٌْ أَوْ سَیْفٌ فَإِذَا صَعِدْتُ أَنَا مِنْبَرَ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ فَکُونُوا أَنْتُمْ مُتَلَثِّمِینَ لَا یَعْرِفُ أَحَدٌ صَاحِبَهُ فَاقْتُلُوا بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَاجْتَمَعُوا سَبْعِینَ أَلْفَ رَجُلٍ مِمَّنْ کَانُوا عَبَدُوا الْعِجْلَ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ فَلَمَّا صَلَّی بِهِمْ مُوسَی (علیه السلام) وَ صَعِدَ الْمِنْبَرَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ یَقْتُلُ بَعْضاً حَتَّی نَزَلَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَقَالَ: قُلْ لَهُمْ یَا مُوسَی (علیه السلام) ارْفَعُوا الْقَتْلَ فَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَقُتِلَ مِنْهُمْ عَشَرَهًُْ آلَافٍ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) بنی‌اسرائیل گفتند: «چگونه یکدیگر را بکشیم»؟ موسی (علیه السلام) گفت: «فردا همه‌ی شما در کنار بیت‌المقدّس اجتماع کنید و هر کدامتان یک شمشیر یا کارد یا چیز آهنی با خود بیاورید؛ وقتی من از منبر بنی‌اسرائیل بالا رفتم هر یک صورت خود را بپوشانید تا هیچ‌کس از شما آن دیگری را نشناسد؛ سپس با یکدیگر نزاع و مقاتله کنید». روز بعد هفتادهزار نفر از مردانی که گوساله‌پرستی کرده‌بودند در کنار بیت‌المقدس اجتماع نمودند. موسی (علیه السلام) بر آن‌ها وارد شد و با آنان نماز خواند و سپس از منبر بالا رفت. آنگاه آن‌ها با یکدیگر درگیر شدند. در همان لحظه جبرئیل (علیه السلام) نازل شد و گفت: «ای موسی (علیه السلام)! به آنان بگو حکم قتل از میان شما برداشته‌شد و خداوند شما را آمرزید». در اثر این نزاع ده‌هزار نفر کشته‌شدند تا آنکه آیه‌ی پذیرش توبه نازل شد: ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیم.
العسکری (علیه السلام)- ذَلِکَ الْقَتْلُ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُمْ مِنْ أَنْ تَعِیشُوا فِی الدُّنْیَا وَ هُوَ لَا یَغْفِرُ لَکُمْ فَیَتِمُّ فِی الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا خَیْرَاتُکُمْ وَ یَکُونُ إِلَی النَّارِ مَصِیرُکُمْ وَ إِذَا قُتِلْتُمْ وَ أَنْتُمْ تَائِبُونَ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْقَتْلَ کَفَّارَتَکُمْ وَ جَعَلَ الْجَنَّهًَْ مَنْزِلَکُمْ وَ مَقِیلَکُمْ.
امام عسکری (علیه السلام) اینکه به این صورت یکدیگر را بکشید بهتر از این است که در دنیا زنده بمانید ولی خداوند شما را نیامرزد و در این حالت نابخشودگی به سر برید تا اینکه عمرتان در دنیا به‌سر رسد و فرجام شما به‌سوی آتش دوزخ باشد. امّا آنگاه که در حالت توبه کشته شوید، خداوند این کشته‌شدن را کفّاره‌ی‌گناه شما قرار داده و بهشت را منزل و سرای بازگشتتان می‌گرداند.
امام عسکری (علیه السلام)- قَبِلَ تَوْبَتَکُمْ قَبْلَ اسْتِیفَاءِ الْقَتْلِ لِجَمَاعَتِکُمْ وَ قَبْلَ إِتْیَانِهِ عَلَی مُکَافَاتِکُمْ وَ أَمْهَلَکُمْ لِلتَّوْبَهًِْ وَ اسْتَبْقَاکُمْ لِلطَّاعَهًِْ.
امام عسکری (علیه السلام) [خداوند] توبه‌ی شما را پیش از آن که همه کشته و مجازات شوید، پذیرفت و شما را مهلت داد تا توبه کنید و بر جای گذاشت تا از او اطاعت نمائید.