آیه ۲۳۴ - سوره بقره

آیه وَ الَّذينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فيما فَعَلْنَ في أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ أللهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبيرٌ [234]

و کسانى که از شما مى‌میرند و همسرانى باقى مى‌گذارند، باید چهار ماه و ده روز، انتظار بکشند [و عدّه نگه دارند]؛ ‌و هنگامى که به پایان مدّتشان رسیدند، گناهى بر شما نیست که هر‌چه مى‌خواهند، درباره‌ی خودشان به طور شایسته انجام دهند [و با مرد دلخواه خود، ازدواج کنند]. و خدا به آنچه انجام مى‌دهید، آگاه است.

۱
(بقره/ ۲۳۴)

الجواد (علیه السلام)- عَنْ محَمّد بْنِ سُلَیْمان قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَیْفَ صَارَتْ عِدَّهًُْ الْمُطَلَّقَهًِْ ثَلَاثَ حِیَضٍ أَوْ ثَلَاثَهًَْ أَشْهُرٍ وَ صَارَتْ عِدَّهًُْ الْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا أَرْبَعَهًَْ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَقَالَ أَمَّا عِدَّهًُْ الْمُطَلَّقَهًِْ ثَلَاثَهًُْ قُرُوءٍ فَلِاسْتِبْرَاءِ الرَّحِمِ مِنَ الْوَلَدِ وَ أَمَّا عِدَّهًُْ الْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ شَرَطَ لِلنِّسَاءِ شَرْطاً وَ شَرَطَ عَلَیْهِنَّ شَرْطاً فَلَمْ یَجْأَ بِهِنَّ فِیمَا شَرَطَ لَهُنَّ وَ لَمْ یَجُرْ فِیمَا اشْتَرَطَ عَلَیْهِنَّ شَرَطَ لَهُنَّ فِی الْإِیلَاءِ أَرْبَعَهًَْ أَشْهُرٍ إِذْ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِلَّذِینَ یُؤْلُونَ مِنْ نِسائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَلَمْ یُجَوِّزْ لِأَحَدٍ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعَهًِْ أَشْهُرٍ فِی الْإِیلَاءِ لِعِلْمِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنَّهُ غَایَهًُْ صَبْرِ الْمَرْأَهًِْ مِنَ الرَّجُلِ وَ أَمَّا مَا شَرَطَ عَلَیْهِنَّ فَإِنَّهُ أَمَرَهَا أَنْ تَعْتَدَّ إِذَا مَاتَ عَنْهَا زَوْجُهَا أَرْبَعَهًَْ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَأَخَذَ مِنْهَا لَهُ عِنْدَ مَوْتِهِ مَا أَخَذَ لَهَا مِنْهُ فِی حَیَاتِهِ عِنْدَ إِیلَائِهِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةً أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ لَمْ یَذْکُرِ الْعَشَرَهًَْ الْأَیَّامِ فِی الْعِدَّهًِْ إِلَّا مَعَ الْأَرْبَعَهًِْ أَشْهُرٍ وَ عَلِمَ أَنَّ غَایَهًَْ صَبْرِ الْمَرْأَهًِْ الْأَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ فِی تَرْکِ الْجِمَاعِ فَمِنْ ثَمَّ أَوْجَبَهُ عَلَیْهَا وَ لَهَا.

امام جواد (علیه السلام) محمّدبن‌سلیمان گوید: گفتم: «جانم به فدای شما باد! چگونه است که عدّه‌ی زن مطلّقه، سه حیض یا سه ماه است؛ درحالی‌که عدّه‌ی زنی که شوهرش از دنیا رفته، چهارماه و ده روز می‌باشد»؟ حضرت پاسخ داد: عدّه‌ی زن مطلّقه، سه قُرْء می‌باشد (یعنی اینکه سه بار از خون حیض پاک شود) تا معلوم شود که در رحم او فرزندی نبوده است. امّا دلیل اینکه عده زنی که شوهرش از دنیا رفته، چهارماه و ده‌روز می‌باشد، این است که خداوند، شرطی را به نفع زنان و شرطی را به ضرر آنان قرار داده است و در این دو شرط، هیچ گناهی نسبت به آنان مرتکب نشده است. آن شرطی که به نفع زنان می‌باشد این است که آن‌ها باید در ایلاء (اینکه مرد سوگند یاد کند که با زن خود آمیزش نکند)، چهار ماه عده نگهدارند. خداوند می‌فرماید: کسانی که زنان خود را «ایلاء» می‌نمایند (سوگند یاد می‌کنند که با آنها، آمیزش جنسی ننمایند،) حق دارند چهار ماه انتظار بکشند. [و در ضمن این چهار ماه، وضع خود را با همسر خویش، از نظر ادامه‌ی زندگی یا طلاق، روشن سازند]. (بقره/۲۲۶) پس خداوند به هیچ مردی که ایلاء نموده، اجازه نداده تا مقاربت با همسر خود را بیش از چهار ماه ترک کند؛ زیرا می‌دانست که نهایت صبر زن، در ترک مقاربت با مرد، چهارماه می‌باشد. امّا آن شرطی که به ضرر زنان می‌باشد این است که خداوند به آنان امر فرمود که اگر شوهرانشان از دنیا رفتند، باید چهارماه و ده‌روز عدّه نگهدارند. البته در هنگام مرگ مرد، همان مقداری که در زمان حیاتش و در حال ایلاء، نفقه می‌گرفتند، نفقه بگیرد. (پس خداوند، در ایلاء، به ضرر مرد و به نفع زن، عدّه و ترک مقاربت را بیش از چهار ماه قرار نداد ولی در اینجا [عدّه‌ی زنی که شوهرش از دنیا رفته] به جبران ضرری که به مرد در ایلاء وارد شده‌بود، به ضرر زن و به نفع مرد، عدّه را چهارماه و ده‌روز قرار داد). خداوند تبارک و تعالی فرمود: یتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهرٍ وَعَشْرًا و خداوند، این ده روز عدّه را فقط به همراه چهار ماه ذکر کرده است؛ چون می‌دانست نهایت صبر زن در ترک مقاربت، چهارماه است. به همین خاطر آن مدّت را [از جهتی] به نفع مرد و [از جهتی] ضرر زن، واجب کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۴
الکافی، ج۶، ص۱۱۳/ علل الشرایع، ج۲، ص۵۰۷، ص۲۷۷ و المحاسن، ج۲، ص۳۰۲؛ فیهما: «ثلاث حیض ... أشهر» بدل «ثلاثهًْ قروء» و «یحابهنّ» بدلٌ «یجأبهنّ»/ وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۳۵/ البرهان؛ فیهما: «یحابهنّ» بدلٌ «یجأبهنّ»
۲
(بقره/ ۲۳۴)

الباقر (علیه السلام)- یَا زُرَارَهًُْ کُلُ النِّکَاحِ إِذَا مَاتَ الزَّوْجُ فَعَلَی الْمَرْأَهًِْ حُرَّهًًْ کَانَتْ أَوْ أَمَهًًْ وَ عَلَی أَیِّ وَجْهٍ کَانَ النِّکَاحُ مِنْهُ مُتْعَهًًْ أَوْ تَزْوِیجاً أَوْ مِلْکَ یَمِینٍ فَالْعِدَّهًُْ أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ وَ عَشْرا.

امام باقر (علیه السلام) ای زراره! در هر ازدواجی چنانچه مرد بمیرد [مدّت عدّه] برای زن، آزاده یا کنیز، ازدواج به هر صورتی که باشد موقّت یا دائم یا به‌واسطه‌ی خرید کنیز، همان چهارماه و ده‌روز است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۴
وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۷۵
۳
(بقره/ ۲۳۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبی بَصیر قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ قَالَ مَنْسُوخَةٌ نَسَخَتْهَا آیَةُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ نَسَخَتْهَا آیَهًُْ الْمِیرَاثِ.

امام باقر (علیه السلام) أبوبصیر گوید: تفسیر آیه‌ی: الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ (بقره/۲۴۰) را پرسیدم و حضرت پاسخ داد: این آیه، به وسیله‌ی آیه‌ی: یتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهرٍ وَعَشْرًا نسخ شده است و آیه‌ی میراث نیز آن را نسخ کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۴
بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۱۹۰/ مستدرک الوسایل، ج۱۵، ص۳۶۲/ القمی، ج۱، ص۷۷/ وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۳۸/ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۱۸۹/ البرهان
۴
(بقره/ ۲۳۴)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کَانَتْ عِدَّهًُْ النِّسَاءِ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ إِذَا مَاتَ الرَّجُلُ عَنِ امْرَأَتِهِ تَعْتَدُّ امْرَأَتُهُ سَنَهًًْ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ رَسُولَهُ لَمْ یَنْقُلْهُمْ عَنْ ذَلِکَ بَلْ تَرَکَهُمْ عَلَی عَادَاتِهِمْ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ فَکَانَتِ الْعِدَّهًُْ حَوْلًا فَلَمَّا قَوِیَ الْإِسْلَامُ أَنْزَلَ اللَّهُ وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَنَسَخَتْ قَوْلَهُ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) در زمان جاهلیّت، عدّه‌ی زن شوهرمرده، یک سال بود؛ زمانی‌که خداوند رسولش را برانگیخت رسم آن‌ها را عوض نکرد بلکه ایشان را بر عادتشان وانهاد [و این سنّت خداست که رسوم و عادات غلط را به مرور محو کند نه دفعتاً]. خداوند بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) در قرآن درباره‌ی آن چنین نازل فرمود: و کسانی که از شما در آستانه‌ی مرگ قرار می‌گیرند و همسرانی از خود به‌جا می‌گذارند، باید برای همسران خود وصیّت کنند که تا یک سال، آنها را [با پرداختن هزینه‌ی زندگی] بهره‌مند سازند به شرط اینکه آنها [از خانه‌ی شوهر] بیرون نروند [و اقدام به ازدواج مجدد نکنند]. (بقره/۲۴۰) پس عدّه یک سال بود امّا پس از آنکه اسلام قدرت گرفت خداوند این آیه را نازل کرد: وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً و به‌واسطه‌ی آن سخن مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ را نسخ نمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۴
وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۳۷/ القمی، ج۱، ص۵
۵
(بقره/ ۲۳۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی بَیَانِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ قَالَ وَ مِنْ ذَلِکَ أَنَّ الْعِدَّهًَْ کَانَتْ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ عَلَی الْمَرْأَهًِْ سَنَهًًْ کَامِلَهًًْ وَ کَانَ إِذَا مَاتَ الرَّجُلُ أَلْقَتِ الْمَرْأَهًُْ خَلْفَ ظَهْرِهَا شَیْئاً بَعْرَهًًْ أَوْ مَا یَجْرِی مَجْرَاهَا وَ قَالَتِ الْبَعْلُ أَهْوَنُ عَلَیَّ مِنْ هَذِهِ وَ لَا أَکْتَحِلُ وَ لَا أَمْتَشِطُ وَ لَا أَتَطَیَّبُ وَ لَا أَتَزَوَّجُ سَنَهًًْ فَکَانُوا لَا یُخْرِجُونَهَا مِنْ بَیْتِهَا بَلْ یُجْرُونَ عَلَیْهَا مِنْ تَرِکَهًِْ زَوْجِهَا سَنَهًًْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِی أَوَّلِ الْإِسْلَامِ وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ فَلَمَّا قَوِیَ الْإِسْلَامُ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلا جُناحَ عَلَیْکُمْ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ.

امام علی (علیه السلام) درباره‌ی ناسخ و منسوخ فرمود: از جمله این آیات [می‌توان عدّه‌ی زن شوهرمرده را ذکر کرد] در زمان جاهلیّت عدّه‌ی زن، یک سال کامل بود و چون مرد فوت می‌کرد، زن چیزی مثل پشکل یا شبیه آن را به پشت خود می‌انداخت و می‌گفت: «شوهر بر من از این هم بی‌ارزش‌تر است و من یک سال سرمه نمی‌کشم، آرایش و زینت نمی‌کنم، خود را نیکو نمی‌گردانم و ازدواج نمی‌کنم». پس نه تنها زن را در این یک سال از خانه‌اش بیرون نمی‌کردند، بلکه وی را از ماترک همسرش بهرمند هم می‌ساختند. پس خداوند در اوایل اسلام، آیه‌ی وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراجٍ را فرو فرستاد و بعد از آنکه اسلام قدرت گرفت این آیه را نازل کرد: وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلا جُناحَ عَلَیْکُمْ ... .

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۶
وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۳۷/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۶/ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۱۹۱
۶
(بقره/ ۲۳۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً جِئْنَ النِّسَاءُ یُخَاصِمْنَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قُلْنَ لَا نَصْبِرُ فَقَالَ لَهُنَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَتْ إِحْدَاکُنَّ إِذَا مَاتَ زَوْجُهَا أَخَذَتْ بَعْرَهًًْ فَأَلْقَتْهَا خَلْفَهَا فِی دُوَیْرِهَا فِی خِدْرِهَا ثُمَّ قَعَدَتْ فَإِذَا کَانَ مِثْلُ ذَلِکَ الْیَوْمِ مِنَ الْحَوْلِ أَخَذَتْهَا فَفَتَّتْهَا ثُمَّ اکْتَحَلَتْ بِهَا ثُمَّ تَزَوَّجَتْ فَوَضَعَ اللَّهُ عَنْکُنَّ ثَمَانِیَهًَْ أَشْهُرٍ.

امام علی (علیه السلام) چون آیه‌ی: وَالَّذِینَ یتَوَفَّوْنَ مِنکُمْ وَیذَرُونَ أَزْوَاجًا یتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهرٍ وَعَشْرًا نازل شد، زنان نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده و شروع به بحث و گلایه با رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) کرده و گفتند: «ما این مقدار [برای عدّه]، صبر نمی‌کنیم». رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به آنان فرمود: «[پیش از بعثت من]، اگر زنی از شما، شوهر خود را از دست می‌داد، پشکلی را به پشت خود می‌انداخت و در اتاقکی در خانه و پرده‌سرای خود گوشه‌گیر می‌شد و چون یک‌سال از آن روز سپری می‌شد، آن پشکل را برمی‌داشت و تکّه‌تکّه می‌کرد و با آن، بر چشمانش سرمه می‌کشید و سپس ازدواج می‌کرد. امّا اکنون خداوند، هشت ماه عدّه را از دوش شما برداشته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۶
بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۱۸۸/ العیاشی، ج۱، ص۱۲۱/ وسایل الشیعه، ج۲۲، ص۲۳۸/ البرهان/ نورالثقلین
۷
(بقره/ ۲۳۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرْأَهًِْ یُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا وَ تَکُونُ فِی عِدَّتِهَا أَ تَخْرُجُ فِی حَقٍّ؟ فَقَالَ إِنَّ بَعْضَ نِسَاءِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) سَأَلَتْهُ فَقَالَتْ إِنَّ فُلَانَهًَْ تُوُفِّیَ عَنْهَا زَوْجُهَا فَتَخْرُجُ فِی حَقٍّ یَنُوبُهَا فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): أُفٍّ لَکُنَّ قَدْ کُنْتُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ أُبْعَثَ فِیکُنَّ وَ أَنَّ الْمَرْأَهًَْ مِنْکُنَّ إِذَا تُوُفِّیَ عَنْهَا زَوْجُهَا أَخَذَتْ بَعْرَهًًْ فَرَمَتْ بِهَا خَلْفَ ظَهْرِهَا ثُمَّ قَالَتْ لَا أَمْتَشِطُ وَ لَا أَکْتَحِلُ وَ لَا أَخْتَضِبُ حَوْلًا کَامِلًا وَ إِنَّمَا أَمَرْتُکُنَّ بِأَرْبَعَهًِْ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً ثُمَّ لَا تَصْبِرْنَ لَا تَمْتَشِطُ وَ لَا تَکْتَحِلُ وَ لَا تَخْتَضِبُ وَ لَا تَخْرُجُ مِنْ بَیْتِهَا نَهَاراً وَ لَا تَبِیتُ عَنْ بَیْتِهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَکَیْفَ تَصْنَعُ إِنْ عَرَضَ لَهَا حَقٌّ؟ فَقَالَ: تَخْرُجُ بَعْدَ زَوَالِ اللَّیْلِ وَ تَرْجِعُ عِنْدَ الْمَسَاءِ فَتَکُونُ لَمْ تَبِتْ عَنْ بَیْتِهَا. قُلْتُ: لَهُ فَتَحُجُّ؟ قَالَ: نَعَمْ.

امام صادق (علیه السلام) أبوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا زنی که شوهرش از دنیا رفته و در عدّه به سر می‌برد، می‌تواند برای کار حق و واجبی از خانه بیرون آید»؟ حضرت پاسخ داد: یکی از همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) از حضرت پرسید: «آیا زنی که شوهرش از دنیا رفته است می‌تواند به منظور کارهای حق و واجبی که برایش پیش می‌آید، از خانه خارج شود»؟ رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) پاسخ داد: «اُف بر شما باد! پیش از آن که من مبعوث شوم [در بین شما رسم بود که] اگر زنی، شوهر خود را از دست می‌داد، پشکلی را بر پشت خود می‌انداخت و می‌گفت: «به مدّت یک‌سال، موهایم را شانه نمی‌کنم، بر چشمانم سرمه نمی‌کشم و خضاب نمی‌کنم». من به شما فقط امر کردم که به مدّت چهارماه و ده‌روز، عدّه نگهدارید و شما بر این مقدار نیز صبر نمی‌کنید! آن زن نباید موهایش را شانه کند و به چشمانش سرمه بکشد و خضاب کند و نباید در روز، از خانه‌اش بیرون آید و نباید شب را در جایی غیر از خانه‌اش به سر برد». [همسر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)] عرض کرد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! اگر برای آن زن، کار حق و واجبی پیش آمد، چه کار کند»؟ پاسخ داد: «باید پس از ظهر، از خانه بیرون آید و به هنگام غروب آفتاب بازگردد تا به این وسیله، شب را بیرون از خانه نگذرانده باشد». از حضرت پرسیدم: «آیا آن زن می‌تواند به حج برود»؟ حضرت پاسخ داد: آری.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۶
الکافی، ج۶، ص۱۱۷/ البرهان؛ فیه: «زوال الشمس» بدلٌ «زوال اللیل»
۸
(بقره/ ۲۳۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَهًُْ الْحُبْلَی یُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا فَتَضَعُ وَ تَزَوَّجُ قَبْلَ أَنْ تَعْتَدَّ أَرْبَعَهًَْ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً؟ فَقَالَ: إِنْ کَانَ الَّذِی تَزَوَّجَهَا دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً وَ اعْتَدَّتْ بِمَا بَقِیَ عَلَیْهَا مِنْ عِدَّهًِْ الْأَوَّلِ وَ اسْتَقْبَلَتْ عِدَّهًًْ أُخْرَی مِنَ الْآخَرِ ثَلَاثَهًَْ قُرُوءٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ أَتَمَّتْ مَا بَقِیَ مِنْ عِدَّتِهَا وَ هُوَ خَاطِبٌ مِنَ الْخُطَّاب.

امام باقر (علیه السلام) محمّدبن‌مسلم گوید: درباره‌ی زن بارداری [سؤال کردم] که همسرش از دنیا رفت؛ سپس او وضع حمل کرد و پیش از آنکه مدّت چهارماه و ده‌روز عدّه‌اش به سر آید، ازدواج کرد امام (علیه السلام) فرمود: چنانچه مرد با او نزدیکی کرده‌باشد، بین آن‌ها جدایی افتاده و تا ابد بر یکدیگر حلال نمی‌شوند و زن ابتدا باید مدّت زمانی را که از عدّه‌ی اوّل باقی مانده نگاه دارد، سپس سه ماه عدّه‌ی دوّم را رعایت کند. و در صورت عدم نزدیکی، بین آن‌ها جدایی واقع شود تا مدّت باقیمانده‌ی عدّه‌اش به پایان رسد و تا زمان اتمام عدّه آن مرد می‌تواند به عنوان یکی از خواستگاران او منتظر باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۸
الکافی، ج۵، ص۴۲۷/ نورالثقلین
۹
(بقره/ ۲۳۴)

الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُ قَالَ: فِی الْغَائِبِ عَنْهَا زَوْجُهَا إِذَا تُوُفِّیَ قَالَ الْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا تَعْتَدُّ مِنْ یَوْمِ یَأْتِیهَا الْخَبَرُ لِأَنَّهَا تُحِدُّ عَلَیْهِ.

امام باقر (علیه السلام) امام (علیه السلام) در مورد مردی که در غیاب همسرش [و دور از او] بمیرد و [بعداً] خبر مرگش به همسرش برسد، فرمود: آن زن باید از همان روزی که خبر مرگ همسرش را شنید، عدّه‌گرفتن را آغاز کند؛ زیرا رسیدن خبر، حدّ عدّه‌گرفتن را تعیین می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۸
الکافی، ج۶، ص۱۱۲/ نورالثقلین
۱۰
(بقره/ ۲۳۴)

الصّادق (علیه السلام)- لَا تَنْکِحُ حَتَّی تَعْتَدَّ أَرْبَعَهًَْ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً عِدَّهًَْ الْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا.

امام صادق (علیه السلام) زنی که شوهرش مرده است، نباید ازدواج کند و باید به مدّت چهارماه و ده‌روز، عدّه نگه دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۰۸
الکافی، ج۶، ص۱۱۹/ البرهان
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶