آیه سَيَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلاَّهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتي كانُوا عَلَيْها قُلْ لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ يَهْدي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ [142]
به‌زودى مردم سبك‌مغز مى‌گويند: «چه چيز آنها (مسلمانان) را از قبله‌اى كه بر آن بودند، بازگردانيد»؟! بگو:«مشرق و مغرب، از آنِ خداست، خدا هركس را بخواهد، به راه راست هدايت مى‌كند».
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- تَحَوَّلَتِ الْقِبْلَهًُْ إِلَی الْکَعْبَهًِْ بَعْدَ مَا صَلَّی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ سَنَهًًْ إِلَی بَیْتِ‌الْمَقْدِسِ وَ بَعْدَ مُهَاجَرِهِ إِلَی الْمَدِینَهًِْ صَلَّی إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ سَبْعَهًَْ أَشْهُرٍ قَالَ ثُمَّ وَجَّهَهُ اللَّهُ تَعَالَی إِلَی الْکَعْبَهًِْ وَ ذَلِکَ أَنَّ الْیَهُودَ کَانُوا یُعَیِّرُونَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ یَقُولُونَ: أَنْتَ تَابِعٌ لَنَا تُصَلِّی إِلَی قِبْلَتِنَا. فَاغْتَمَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ ذَلِکَ غَمّاً شَدِیداً وَ خَرَجَ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ یَنْظُرُ إِلَی آفَاقِ السَّمَاءِ یَنْتَظِرُ مِنَ اللَّهِ فِی ذَلِکَ أَمْراً فَلَمَّا أَصْبَحَ وَ حَضَرَ وَقْتُ صَلَاهًِْ الظُّهْرِ کَانَ فِی مَسْجِدِ بَنِی سَالِمٍ قَدْ صَلَّی مِنَ الظُّهْرِ رَکْعَتَیْنِ فَنَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ فَأَخَذَ بِعَضُدَیْهِ وَ حَوَّلَهُ إِلَی الْکَعْبَهًِْ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ الْآیَهًَْ فَکَانَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ رَکْعَتَیْنِ إِلَی الْکَعْبَهًِْ فَقَالَتِ الْیَهُودُ وَ السُّفَهَاءُ: ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کانُوا عَلَیْها.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) پس از آن که پیامبر (سیزده سال در مکه و هفت ماه پس از مهاجرت به مدینه، به‌سوی بیت‌المقدّس نماز خواند، سمت قبله به‌سوی کعبه تغییر یافت. حضرت فرمود: «سپس خداوند او را به‌سوی کعبه چرخاند و دلیلش این بود که یهودیان، پیامبر (را نکوهش می‌کردند و به او می‌گفتند: «تو پیرو ما هستی و به‌سوی قبله‌ی ما نماز می‌خوانی». پس رسول‌خدا (از این امر بسیار اندوهگین شد. در دل شب بیرون رفت و به افق‌های آسمان می‌نگریست [در این‌حال] منتظر دستوری از خداوند در مورد آن بود. پس چون شب را به صبح رساند و در وقت ظهر، برای نماز حاضر شد، در مسجد بنی‌سالم دو رکعت از نماز ظهر را خواند؛ جبرئیل بر او نازل شده و بازوان او را گرفت و به‌سوی کعبه چرخاند و این آیه را بر او نازل کرد: نگاه‌های انتظارآمیز تو را به‌سوی آسمان [برای تعیین قبله‌ی نهایی] می‌بینیم! اکنون تو را به‌سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، باز می‌گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجدالحرام کن. (بقره/۱۴۴) پیامبر (دو رکعت از نماز را به‌سوی بیت‌المقدّس و دو رکعت دیگر را به‌سوی کعبه خواند. پس یهود و نادانان گفتند: مَا وَلاَّهمْ عَن قِبْلَتِهمُ الَّتِی کَانُواْ عَلَیها.
العسکری (علیه السلام)- لَمَّا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِمَکَّهًَْ أَمَرَهُ اللَّهُ تَعَالَی أَنْ یَتَوَجَّهَ نَحْوَ الْبَیْتِ الْمُقَدَّسِ فِی صَلَاتِهِ وَ یَجْعَلَ الْکَعْبَهًَْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا إِذَا أَمْکَنَ وَ إِذَا لَمْ یَتَمَکَّنِ اسْتَقْبَلَ الْبَیْتَ الْمُقَدَّسَ کَیْفَ کَانَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَفْعَلُ ذَلِکَ طُولَ مُقَامِهِ بِهَا ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ سَنَهًًْ فَلَمَّا کَانَ بِالْمَدِینَهًِْ وَ کَانَ مُتَعَبِّداً بِاسْتِقْبَالِ بَیْتِ الْمَقْدِسِ اسْتَقْبَلَهُ وَ انْحَرَفَ عَنِ الْکَعْبَهًِْ سَبْعَهًَْ عَشَرَ شَهْراً أَوْ سِتَّهًَْ عَشَرَ شَهْراً وَ جَعَلَ قَوْمٌ مِنْ مَرَدَهًِْ الْیَهُودِ یَقُولُونَ وَ اللَّهِ مَا دَرَی مُحَمّد (صلی الله علیه و آله) کَیْفَ صَلَّی حَتَّی صَارَ یَتَوَجَّهُ إِلَی قِبْلَتِنَا وَ یَأْخُذُ فِی صَلَاتِهِ بِهُدَانَا وَ نُسُکِنَا فَاشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِمَا اتَّصَلَ بِهِ عَنْهُمْ وَ کَرِهَ قِبْلَتَهُمْ وَ أَحَبَ الْکَعْبَهًَْ فَجَاءَهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): یَا جَبْرَئِیلُ! لَوَدِدْتُ لَوْ صَرَفَنِیَ اللَّهُ تَعَالَی عَنْ بَیْتِ الْمَقْدِسِ إِلَی الْکَعْبَهًِْ فَقَدْ تَأَذَّیْتُ بِمَا یَتَّصِلُ بِی مِنْ قِبَلِ الْیَهُودِ مِنْ قِبْلَتِهِمْ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ: فَاسْأَلْ رَبَّکَ أَنْ یُحَوِّلَکَ إِلَیْهَا فَإِنَّهُ لَا یَرُدُّکَ عَنْ طَلِبَتِکَ وَ لَا یُخَیِّبُکَ مِنْ بُغْیَتِکَ فَلَمَّا اسْتَتَمَّ دُعَاؤُهُ صَعِدَ جَبْرَئِیلُ ثُمَّ عَادَ مِنْ سَاعَتِهِ فَقَالَ: اقْرَأْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ الْآیَاتِ فَقَالَتِ الْیَهُودُ عِنْدَ ذَلِکَ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کانُوا عَلَیْها.
امام عسکری (علیه السلام) هنگامی که رسول‌خدا (در مکّه بود، خداوند به او امر فرمود که به‌سوی بیت‌المقدّس نماز بخواند و تا جایی که می‌تواند، کعبه را بین خود و بیت‌المقدّس قرار دهد و اگر نتوانست، فقط باید جهت بیت‌المقدّس را در نظر بگیرد. رسول‌خدا (در مدّت سیزده‌سال اقامت در مکّه، چنین می‌کرد. هنگامی‌که در مدینه به‌سوی بیت‌المقدّس عبادت می‌نمود، به مدّت هفده یا شانزده ماه از روکردن به‌سوی کعبه منحرف شد. از این رو، گروهی از یهودیان نافرمان شروع به طعنه‌زدن کرده و می‌گفتند: «به خدا قسم! محمّد (نمی‌دانست چگونه نمازبگزارد تا این که به‌سوی قبله ما رو کرد و در نمازش از شیوه و آداب ما استفاده می‌کند». سخنان یهود وقتی به گوش پیامبر (رسید، بر رسول‌خدا (گران آمد و از قبله‌ی آنان بیزار گشت و شیفته‌ی کعبه شد. از این رو [هنگامی‌که] جبرئیل (علیه السلام) بر او نازل شد، رسول‌خدا (به او فرمود: «ای جبرئیل (علیه السلام)! دوست دارم که مرا از بیت‌المقدّس به‌سوی کعبه بگردانی؛ چرا که من از سخنانی که یهود درباره‌ی قبله‌شان به من می‌گویند، آزرده‌ام». جبرئیل (علیه السلام) گفت: «از پروردگارت بخواه که تو را به‌سوی کعبه بگرداند و او خواسته‌ی تو را رد نکرده و امیدت را ناامید نمی‌سازد». چون دعای او پایان یافت، جبرئیل (علیه السلام) بالا رفت و در همان لحظه بازگشت و گفت: «ای محمّد (! بخوان: نگاه‌های انتظارآمیز تو را به‌سوی آسمان [برای تعیین قبله‌ی نهایی] می‌بینیم! اکنون تو را به‌سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، باز می‌گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجدالحرام کن! و هرجا باشید، روی خود را به سوی آن بگردانید. (بقره/۱۴۴) یهودیان در آن هنگام گفتند: مَا وَلاَّهمْ عَن قِبْلَتِهمُ الَّتِی کَانُواْ عَلَیها.
العسکری (علیه السلام)- وَ جَاءَ قَوْمٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله)! هَذِهِ الْقِبْلَهًُْ بَیْتُ الْمَقْدِسِ قَدْ صَلَّیْتَ إِلَیْهَا أَرْبَعَ عَشْرَهًَْ سَنَهًًْ ثُمَّ تَرَکْتَهَا الْآنَ أَ فَحَقّاً کَانَ مَا کُنْتَ عَلَیْهِ فَقَدْ تَرَکْتَهُ إِلَی بَاطِلٍ فَإِنَّمَا یُخَالِفُ الْحَقُّ الْبَاطِلَ أَوْ بَاطِلًا کَانَ ذَلِکَ فَقَدْ کُنْتَ عَلَیْهِ طُولَ هَذِهِ الْمُدَّهًِْ فَمَا یُؤْمِنُنَا أَنْ تَکُونَ الْآنَ عَلَی بَاطِل. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): بَلْ ذَلِکَ کَانَ حَقّاً وَ هَذَا حَقٌّ یَقُولُ اللَّهُ قُلْ لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ.
امام عسکری (علیه السلام) قومی از یهود نزد رسول‌خدا (آمده و گفتند: «این [جهت و] قبله، بیت‌المقدّس است که تو چهارده سال به‌سوی آن نماز خواندی امّا اکنون نمازخواندن به سمت آن را ترک کردی، [پس دو حالت متصوّر است] یا آن زمان که به سمت بیت‌المقدّس نماز می‌خواندی بر حق بودی که حالا به‌سوی باطل میل و آن را ترک کردی؛ زیرا در مقابل حق چیزی جز باطل نیست و یا آنکه آن زمان که به سمت بیت‌المقدّس نماز می‌خواندی باطل و ناحق بوده که در این صورت [تو چگونه] در طول این مدّت [طولانی] به سمت آن رو می‌کردی؟! چه چیزی به ما ایمان و اعتقاد بدهد که تو اکنون بر باطل نیستی»؟! رسول‌خدا (فرمود: «این‌طور نیست؛ بلکه هم آن بر حق بود و هم این بر حق است، چنانچه خداوند می‌فرماید: قُلْ لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ جَاءَ قَوْمٌ مِنَ الْیَهُودِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ... قَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): لَقَدْ تَرَکْتُمُ الْعَمَلَ یَوْمَ السَّبْتِ، ثُمَّ عَمِلْتُمْ بَعْدَهُ مِنْ سَائِرِ الْأَیَّامِ، ثُمَّ تَرَکْتُمُوهُ فِی السَّبْتِ، ثُمَّ عَمِلْتُمْ بَعْدَهُ، أَ فَتَرَکْتُمُ الْحَقَّ إِلَی الْبَاطِلِ أَوِ الْبَاطِلَ إِلَی حَقٍّ أَوِ الْبَاطِلَ إِلَی بَاطِلٍ أَوِ الْحَقَّ إِلَی حَقٍّ؟ قُولُوا: کَیْفَ شِئْتُمْ فَهُوَ قَوْلُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ جَوَابُهُ لَکُمْ. قَالُوا: بَلْ تَرْکُ الْعَمَلِ فِی السَّبْتِ حَقٌ وَ الْعَمَلُ بَعْدَهُ حَقٌ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): فَکَذَلِکَ قِبْلَهًُْ بَیْتِ الْمَقْدِسِ فِی وَقْتِهِ حَقٌّ، ثُمَّ قِبْلَهًُْ الْکَعْبَهًِْ فِی وَقْتِهِ حَقٌّ. فَقَالُوا لَهُ: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَ فَبَدَا لِرَبِّکَ فِیمَا کَانَ أَمَرَکَ بِهِ بِزَعْمِکَ مِنَ الصَّلَاهًِْ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ حِینَ نَقَلَکَ إِلَی الْکَعْبَهًِْ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): مَا بَدَا لَهُ عَنْ ذَلِکَ، فَإِنَّهُ الْعَالِمُ بِالْعَوَاقِبِ، وَ الْقَادِرُ عَلَی الْمَصَالِحِ، لَا یَسْتَدْرِکُ عَلَی نَفْسِهِ غَلَطاً، وَ لَا یَسْتَحْدِثُ رَأْیاً بِخِلَافِ الْمُتَقَدِّمِ، جَلَّ عَنْ ذَلِکَ، وَ لَا یَقَعُ أَیْضاً عَلَیْهِ مَانِعٌ یَمْنَعُهُ مِنْ مُرَادِهِ، وَ لَیْسَ یَبْدُو إِلَّا لِمَنْ کَانَ هَذَا وَصْفَهُ وَ هُوَ عَزَّ وَ جَلَّ یَتَعَالَی عَنْ هَذِهِ الصِّفَاتِ عُلُوّاً کَبِیراً. ثُمَّ قَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): أَیُّهَا الْیَهُودُ! أَخْبِرُونِی عَنِ اللَّهِ، أَ لَیْسَ یُمْرِضُ ثُمَّ یُصِحُّ، وَ یُصِحُّ ثُمَّ یُمْرِضُ أَ بَدَا لَهُ فِی ذَلِکَ أَ لَیْسَ یُحْیِی وَ یُمِیتُ أَ بَدَا لَهُ أَ لَیْسَ یَأْتِی بِاللَّیْلِ فِی أَثَرِ النَّهَارِ، وَ النَّهَارِ فِی أَثَرِ اللَّیْلِ أَ بَدَا لَهُ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْ ذَلِکَ فَقَالُوا: لَا! قَالَ: فَکَذَلِکَ اللَّهُ تَعَالَی تَعَبَّدَ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِالصَّلَاهًِْ إِلَی الْکَعْبَهًِْ بَعْدَ أَنْ {کَانَ} تَعَبَّدَهُ بِالصَّلَاهًِْ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ، وَ مَا بَدَا لَهُ فِی الْأَوَّلِ. ثُمَّ قَالَ: أَ لَیْسَ اللَّهُ یَأْتِی بِالشِّتَاءِ فِی أَثَرِ الصَّیْفِ، وَ الصَّیْفِ فِی أَثَرِ الشِّتَاءِ أَ بَدَا لَهُ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْ ذَلِکَ قَالُوا: لَا! قَالَ: فَکَذَلِکَ لَمْ یَبْدُ لَهُ فِی الْقِبْلَهًِْ. قَالَ، ثُمَّ قَالَ: أَ لَیْسَ قَدْ أَلْزَمَکُمْ فِی الشِّتَاءِ أَنْ تَحْتَرِزُوا مِنَ الْبَرْدِ بِالثِّیَابِ الْغَلِیظَهًِْ وَ أَلْزَمَکُمْ فِی الصَّیْفِ أَنْ تَحْتَرِزُوا مِنَ الْحَرِّ أَ فَبَدَا لَهُ فِی الصَّیْفِ حَتَّی أَمَرَکُمْ بِخِلَافِ مَا کَانَ أَمَرَکُمْ بِهِ فِی الشِّتَاءِ قَالُوا: لَا. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): فَکَذَلِکُمُ اللَّهُ تَعَالَی تَعَبَّدَکُمْ فِی وَقْتٍ لِصَلَاحٍ یَعْلَمُهُ بِشَیْءٍ ثُمَّ بَعْدَهُ فِی وَقْتٍ آخَرَ لِصَلَاحٍ آخَرَ یَعْلَمُهُ بِشَیْءٍ آخَرَ، فَإِذَا أَطَعْتُمُ اللَّهَ فِی الْحَالَیْن اسْتَحْقَقْتُمْ ثَوَابَهُ.
پیامبر ( گروهی از یهودیان نزد رسول اکرم آمدند ... حضرت به آنها فرمود: «[اجداد] شما در ابتدا کار [و صید ماهی] در روز شنبه را ترک کرده و در دیگر روزها کار می‌کردید، مدّتی که کار در روز شنبه را رها کرده‌بودید، دوباره کار در آن روز را از سرگرفتید، [در این دو حال] آیا بر حق بودید و به باطل گرویدید؟! یا از باطل به حق بازگشتید؟! یا از باطلی به باطلی دیگر و یا از حقّی به حقّ دیگر متمایل شدید؟! شما یهودیان هر جوابی به این سؤال بدهید، همان جواب محمّد (در جواب سؤال شما خواهدبود». یهودیان گفتند: «کارنکردن در روز شنبه حق بود و کارکردن در آن بعداً نیز پس از آن حق بود». پیامبر (فرمود: پس قبله‌بودن بیت‌المقدّس نیز در زمان خود حق بوده و بعداً قبله‌شدن کعبه نیز در زمان خود حق است. یهودیان گفتند: «ای محمّد (! آیا خدا در تصمیم خود مبنی بر امری که به تو کرده که به گمان تو نمازخواندن به‌سوی بیت‌المقدّس باشد، روی گردانده و بداء رخ داده و به منتقل‌شدن قبله به سمت کعبه امر کرده است»؟ پیامبر (فرمود: «خدا در این مورد بداء و تجدید نظر نفرموده زیرا او به نتیجه‌ی امور آگاه و به مصلحت‌ها عالم است و اصلاً درک و رسیدن به یک مطلب غلط یا بیان یک نظر که با بیان سابق او مخالفت داشته‌باشد در او راه ندارد و از این اشتباه‌ها مبرّی است، چیزی در سر راه او (مانع او) نیست تا او را از رسیدن به مطلوب خود، باز دارد. بداء و تجدید نظر در مورد کسی قابل فرض است که این صفات را داشته‌باشد، حال آنکه خداوند متعال از این صفات بسیار دور است ... ای یهودیان! به من بگویید آیا این‌طور نیست که خداوند فردی را مریض می‌کند و پس از گذشت مدّتی عافیت می‌بخشد و گاهی سلامتی داده و سپس مریض می‌کند؟! آیا می‌توان بر این کار عنوان بداء و تجدید نظر خدا نهاد»؟! گفتند: «خیر! پیامبر (فرمود: «به همین منوال، خداوند پیامبرش محمّد (را امر به نمازخواندن به سمت کعبه کرد؛ بعد از آنکه امر کرده‌بود [در گذشته] به‌سوی بیت‌المقدّس نماز بخواند. در این مسئله نیز او از نظر اوّل خود بداء نکرده‌بود، آیا خداوند زمستان را در پس تابستان و تابستان را در پس زمستان نمی‌آورد؟! آیا این امور بداء است»؟! گفتند: «خیر»! پیامبر (فرمود: «به همین ترتیب در قضیّه قبله نیز بداء رخ نداده. آیا در زمستان شما را با پوشیدن لباس‌های ضخیم از روبه‌روشدن با سرما و در تابستان از قرارگرفتن در معرض آتش بر حذر نداشت؟! آیا هنگامی‌که در تابستان به آن امر می‌کند، از امر خود در زمستان بداء کرده؟! گفتند: «خیر»! رسول‌الله (فرمود: «همین‌گونه است وقتی که خداوند شما را در یک زمان به خاطر مصالح آن زمان که خود می‌داند، به چیزی امر می‌کند و سپس در یک زمان دیگر به‌خاطر مصالحی دیگر به چیزی دیگر دستور می‌دهد در این حالت [بداء رخ نداده]؛ اگر به هر دو امر [در زمان خود] عمل کنید، مستحقّ ثواب هستید».
صادقین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیه السلام) فَقُلْتُ لَهُ: اللَّهُ أَمَرَهُ أَنْ یُصَلِّیَ إِلَی بَیْتِ الْمَقْدِسِ؟ قَالَ: نَعَمْ! أَ لَا تَرَی أَنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِی کُنْتَ عَلَیْها إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ ألرّسول مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلی عَقِبَیْهِ وَ إِنْ کانَتْ لَکَبِیرَةً إِلَّا عَلَی الَّذِینَ هَدَی اللهُ وَ ما کانَ اللهُ لِیُضِیعَ إِیمانَکُمْ إِنَّ اللهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِیم.
امام باقر و امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر گوید پرسیدم: «آیا خداوند به پیامبر (امر فرمود تا به‌سوی بیت‌المقدّس نماز بخواند»؟ حضرت فرمود: «آیا نمی‌دانی که خداوند متعال می‌فرماید: و ما آن قبله‌ای را که قبلاً بر آن بودی، تنها برای این قرار دادیم که افرادی که از پیامبر پیروی می‌کنند، از آنها که به جاهلیّت بازمی‌گردند، مشخّص شوند. و مسلّماً این حکم، جز بر کسانی که خداوند آنها را هدایت کرده، دشوار بود. [این را نیز بدانید که نمازهای شما در برابر قبله‌ی سابق، صحیح بوده است] و خدا هرگز ایمان (نماز) شما را ضایع نمی‌گرداند زیرا خداوند، نسبت به مردم، رحیم و مهربان است. (بقره/۱۴۳)
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- أَوَّلُ مَا نَسَخَ مِنَ الْقُرْآنِ فِیمَا ذُکِرَ لَنَا شَأْنُ الْقِبْلَهًِْ.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه) اوّلین چیزی که از قرآن نسخ شد و ما از آن خبر داریم؛ جایگاه قبله است.
العسکری (علیه السلام)- فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ جَوَابٍ فَقَالَ قُلْ لِلهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ وَ هُوَ یَمْلِکُهُمَا وَ تَکْلِیفُهُ التَّحَوُّلَ إِلَی جَانِبٍ کَتَحْوِیلِهِ لَکُمْ إِلَی جَانِبٍ آخَرَ.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند به بهترین شکل به آنان (یهودیان) جواب داد و فرمود: قُل لِّلّه الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ یعنی شرق و غرب برای اوست و او مالک آنهاست و این که او را به گردیدن، یک‌سو امر می‌کند به مانند آن است که شما را به‌سوی دیگر امر می‌نماید.
العسکری (علیه السلام)- یَهْدِی مَنْ یَشاءُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ مَصْلَحَتُهُمْ وَ تُؤَدِّیهِمْ طَاعَتُهُمْ إِلَی جَنَّاتِ النَّعِیمِ.
امام عسکری (علیه السلام) آنها را به سمت مصلحتشان هدایت می‌کند که اطاعت از آن اوامر، آنها را به بهشت پُر نعمت رهنمون می‌شود.
العسکری (علیه السلام)- یَهْدِی مَنْ یَشاءُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ إِذَا عَرَفَ صَلَاحَکُمْ یَا أَیُّهَا الْعِبَادُ فِی اسْتِقْبَالِ الْمَشْرِقِ أَمَرَکُمْ بِهِ وَ إِذَا عَرَفَ صَلَاحَکُمْ فِی اسْتِقْبَالِ الْمَغْرِبِ أَمَرَکُمْ بِهِ وَ إِنْ عَرَفَ صَلَاحَکُمْ فِی غَیْرِهِمَا أَمَرَکُمْ بِهِ فَلَا تُنْکِرُوا تَدْبِیرَ اللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ قَصْدَهُ إِلَی مَصَالِحِکُم.
امام عسکری (علیه السلام) اگر خداوند [در مسئله‌ی قبله] صلاح شما را در روی‌کردن به‌سوی شرق بداند، شما را به آن امر می‌فرماید و اگر هم صلاح شما را در روی‌کردن به‌سوی غرب بداند، شما را به همان امر می‌کند و اگر صلاحتان را در غیر آن دو بداند، شما را به آن فرمان می‌دهد. بنابراین، تدبیر خداوند در میان بندگان خود و نظرداشتن او به مصالحتان را انکار نکنید.
الصّادق (علیه السلام)- لَیْسَ لِلَّهِ فِی عِبَادِهِ أَمْرٌ إِلَّا الْعَدْلُ وَ الْإِحْسَانُ فَالدُّعَاءُ مِنَ اللَّهِ عَامٌّ وَ الْهُدَی خَاصٌّ مِثْلُ قَوْلِهِ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ لَمْ یَقُلْ وَ یَهْدِی جَمِیعَ مَنْ دَعَاهُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ.
امام صادق (علیه السلام) خداوند جز به عدل و احسان با بندگانش رفتار نمی‌کند؛ پس درخواست از او برای همگان ولی هدایت از سوی او، مختصّ عدّه‌ای [از بندگانش] است. مانند این سخن خداوند: و هرکس را بخواهد [و شایسته و لایق ببیند]، به راه راست هدایت می‌نماید. (یونس/۲۵) و نفرمود: «همه‌ی کسانی که او را بخوانند به راه راست هدایت می‌کند».