آیه وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللهِ أَنْ يُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ وَ سَعى في خَرابِها أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظيمٌ [114]
كيست ستمكارتر از آن‌كس كه از بردن نام خدا در مساجد او جلوگيرى كرد و سعى در ويرانى آنها نمود؟! چنين كسانى نمى‌توانند، جز با ترس و وحشت، وارد اين [كانون‌هاى عبادت] شوند. بهره‌ی آنها در دنيا رسوايى است و در آخرت، عذاب عظيم [الهى] !
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّمَا نَزَلَتْ فِی قُرَیْشٍ حِینَ مَنَعُوا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) دُخُولَ مَکَّهًْ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) نزول این آیه، هنگامی بود که قریش، از واردشدن رسول‌خدا (به مکّه جلوگیری کردند.
الحسن (علیه السلام)- لَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِمَکَّهًَْ وَ أَظْهَرَ بِهَا دَعْوَتَهُ وَ نَشَرَ بِهَا کَلِمَتَهُ وَ عَابَ أَعْیَانَهُمْ فِی عِبَادَتِهِمُ الْأَصْنَامَ وَ أَخَذُوهُ وَ أَسَاءُوا مُعَاشَرَتَهُ وَ سَعَوْا فِی خَرَابِ الْمَسَاجِدِ الْمَبْنِیَّهًِْ کَانَتْ لِلْقَوْمِ مِنْ خِیَارِ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ شِیعَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) کَانَ بِفِنَاءِ الْکَعْبَهًِْ مَسَاجِدُ یُحْیُونَ فِیهَا مَا أَمَاتَهُ الْمُبْطِلُونَ فَسَعَی هَؤُلَاءِ الْمُشْرِکُونَ فِی خَرَابِهَا وَ أَذَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ أَصْحَابِهِ وَ إِلْجَائِهِ إِلَی الْخُرُوجِ مِنْ مَکَّهًَْ نَحْوَ الْمَدِینَهًِْ الْتَفَتَ خَلْفَهُ إِلَیْهَا وَ قَالَ اللَّهُ یَعْلَمُ أَنَّنِی أُحِبُّکِ وَ لَوْ لَا أَنَّ أَهْلَکِ أَخْرَجُونِی عَنْکِ لَمَا آثَرْتُ عَلَیْکِ بَلَداً وَ لَا ابْتَغَیْتُ عَلَیْکِ بَدَلًا وَ إِنِّی لَمُغْتَمٌّ عَلَی مُفَارَقَتِکِ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله)! الْعَلِیُّ الْأَعْلَی یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ سَنَرُدُّکَ إِلَی هَذَا الْبَلَدِ ظَافِراً غَانِماً سَالِماً قَادِراً قَاهِراً.
امام حسن (علیه السلام) خداوند محمّد (را در مکّه مبعوث و دعوتش را به وسیله‌ی او آشکار و سخنش را منتشرکرد و بر بزرگان آنها به‌خاطر پرستش بت‌ها عیب گرفت. آنها در مقابل، او را مؤاخذه کرده، معاشرت با او را زشت دانسته و سعی کردند مساجدی را که گروهی از یاران محمّد (و علی (علیه السلام) آنجا را بنا کرده‌بودند تخریب کنند؛ در آن زمان در آستانه‌ی کعبه مساجدی بود که افراد باطل آنها را خراب کرده‌بودند و این مؤمنین آنها را احیاء کرده‌بودند. پس این مشرکان برای تخریب مجدّد آن مساجد و آزار و اذیّت محمّد (و یارانش تلاش‌کردند. آنها وی را وادارکردند که از مکّه به‌سوی مدینه برود؛ پیامبر ([هنگام مهاجرت] در حالی‌که از پشت سر، نگاهش به مکّه بود، فرمود: «[ای مکّه] خداوند می‌داند که من تو را دوست دارم؛ اگر اهل تو مرا از پیش تو اخراج نمی‌کردند؛ دیاری را بر تو ترجیح نمی‌دادم و برای تو جایگزین انتخاب نمی‌کردم و من به‌خاطر جدایی از تو غمگینم». پس خداوند به او وحی کرد: «ای محمّد (! خداوند والا و بلندمرتبه به تو سلام رسانده و می‌فرماید: «تورا پیروزمندانه، بهره‌مند، سالم و مقتدرانه به این شهر بازمی‌گردانم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّهُ أَرَادَ جَمِیعَ الْأَرْضِ لِقَوْلِ النَّبِیِ (صلی الله علیه و آله) جُعِلَتْ لِیَ الْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُورا.
امام علی (علیه السلام) منظور پروردگار [از مساجد در این آیه]، همه‌ی زمین است؛ بنابر سخن پیامبر (که فرمود: «زمین برای من مسجد قرار داده شده و خاک آن پاک و طاهر است».
العسکری (علیه السلام)- فِی مَسَاجِدِ خِیَارِ الْمُؤْمِنِینَ بِمَکَّهًَْ لَمَّا مَنَعُوهُمْ مِنَ التَّعَبُّدِ فِیهَا بِأَنْ أَلْجَئُوا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی الْخُرُوجِ عَنْ مَکَّهًَْ وَ سَعی فِی خَرابِها خَرَابِ تِلْکَ الْمَسَاجِدِ لِئَلَّا یُقَامَ فِیهَا بِطَاعَهًِْ اللَّهِ.
امام عسکری (علیه السلام) سعی آنها در تخریب مساجد مؤمنین برگزیده در مکّه بود که مشرکان آنان را از عبادت در آن منع نموده و پیامبر (را به خروج از مکّه وادارکردند؛ تلاش می‌کردند آن مساجد را خراب کنند و منظور از خراب‌کردن مسجد این است که نگذاشتند در آن کسی به اطاعت [و عبادت] خدا، قیام کند.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- إِنَّهُمْ الرُّومٌ غَزَوْا بَیْتَ الْمَقْدِسِ وَ سَعَوْا فِی خَرَابِهِ حَتَّی کَانَ أَیَّامُ عُمَرَ فَأَظْهَرَ اللَّهُ الْمُسْلِمِینَ عَلَیْهِمْ وَ صَارُوا لَا یَدْخُلُونَها إِلاَّ خَائِفِینَ.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه) [مصداق افرادی که در این آیه به آنها اشاره شده، رومیان هستند] رومیان به سمت بیت‌المقدّس لشکرکشی کردند و در ویران‌کردن آن (مسجد) تلاش کردند. تا زمان عمر روزگاری بر این منوال گذشت تا اینکه خداوند، مسلمانان را بر آنها پیروزی بخشید؛ و طوری شدند که تنها با ترس و هراس وارد بیت‌المقدّس می‌شدند.
العسکری (علیه السلام)- أَنْ یَدْخُلُوا بِقَاعَ تِلْکَ الْمَسَاجِدِ فِی الْحَرَمِ إِلَّا خَائِفِینَ مِنْ عَذَابِهِ وَ حُکْمِهِ النَّافِذِ عَلَیْهِمْ أَنْ یَدْخُلُوهَا کَافِرِینَ بِسُیُوفِهِ وَ سِیَاطِهِ.
امام عسکری (علیه السلام) هر وقت می‌خواهند وارد محوّطه‌ی آن مساجد در داخل حرم شوند، از این می‌ترسند که عذاب و حکم نافذالهی که با شمشیر و تازیانه درباره‌ی کافران اجرا می‌شود، درباره‌ی آنان نیز اجرا گردد.
العسکری (علیه السلام)- فِی تَفْسِیرِ الْإِمَامِ (علیه السلام) أَنَّهُ وَعَدَ لِلْمُؤْمِنِینَ بِالنُّصْرَهًِْ وَ اسْتِخْلَاصِ الْمَسَاجِدِ مِنْهُمْ وَ قَدْ أَنْجَزَ وَعْدَهُ بِفَتْحِ مَکَّهًَْ لِمُؤْمِنِی ذَلِکَ الْعَصْرِ وَ سَیُنْجِزُهُ لِعَامَّهًِْ الْمُؤْمِنِینَ حِینَ ظُهُورِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
امام عسکری (علیه السلام) خداوند به مسلمانان پیروزی و رهایی مساجد از دست آنها (مشرکان) را وعده کرد و با فتح مکّه به وعده خود برای مؤمنین آن زمان عمل کرد و برای عموم مردم، هنگام ظهور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)به این وعده‌ی خود عمل خواهدکرد.
العسکری (علیه السلام)- لِهَؤُلَاءِ الْمُشْرِکِینَ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ هُوَ طَرْدُهُ إِیَّاهُمْ عَنِ الْحَرَمِ وَ مَنْعُهُمْ أَنْ یَعُودُوا إِلَیْهِ.
امام عسکری (علیه السلام) خداوند این مشرکان را در دنیا [به‌این صورت] خوار وذلیل می‌کند که ایشان (مسلمانان) را از حرم بیرون رانده و اجازه‌ی بازگشت به آنها نمی‌دهد.