آیه ۴۵ - سوره هود

آیه وَ نادى نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْني مِنْ أَهْلي وَ إِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْكَمُ الْحاكِمينَ [45]

نوح به پروردگارش عرض کرد: «پروردگارا! پسرم از خاندان من است؛ و وعده‌ی تو [در مورد نجات خاندانم] حقّ است؛ و تو بهترین حکم‌کنندگانى».

۱
(هود/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ یَهُودِیّاً مِنْ یَهُودِ الشَّامِ وَ أَحْبَارِهِمْ جَاءَ إِلَی مَجْلِسٍ فِیهِ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) مَا تَرَکْتُمْ لِنَبِیٍّ دَرَجَهًًْ وَ لَا لِمُرْسَلٍ فَضِیلَهًًْ إِلَّا نَحَلْتُمُوهَا نَبِیَّکُمْ فَهَلْ تُجِیبُونِّی عَمَّا أَسْأَلُکُمْ عَنْهُ فَکَاعَ الْقَوْمُ عَنْهُ فَقَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) نَعَمْ ... فَقَالَ لَهُ الْیَهُودِیُّ فَهَذَا نُوحٌ (علیه السلام) صَبَرَ فِی ذَاتِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَعْذَرَ قَوْمَهُ إِذْ کُذِّبَ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) صَبَرَ فِی ذَاتِ اللَّهِ وَ أَعْذَرَ قَوْمَهُ إِذْ کُذِّبَ وَ شُرِّدَ وَ حُصِبَ بِالْحَصَی وَ عَلَاهُ أَبُو لَهَبٍ بِسَلَا شَاهًٍْ فَأَوْحَی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی جَابِیلَ مَلَکِ الْجِبَالِ أَنْ شُقَّ الْجِبَالَ وَ انْتَهِ إِلَی أَمْرِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ إِنِّی قَدْ أُمِرْتُ لَکَ بِالطَّاعَهًِْ فَإِنْ أَمَرْتَ أَنْ أُطْبِقَ عَلَیْهِمُ الْجِبَالَ فَأَهْلَکْتُهُمْ بِهَا قَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّمَا بُعِثْتُ رَحْمَهًًْ رَبِّ اهْدِ أُمَّتِی فَإِنَّهُمْ لَا یَعْلَمُونَ وَیْحَکَ یَا یَهُودِیُّ إِنَّ نُوحاً (علیه السلام) لَمَّا شَاهَدَ غَرَقَ قَوْمِهِ رَقَّ عَلَیْهِمْ رِقَّهًَْ الْقَرَابَهًِْ وَ أَظْهَرَ عَلَیْهِمْ شَفَقَهًًْ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اسْمُهُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ أَرَادَ جَلَّ ذِکْرُهُ أَنْ یُسَلِّیَهُ بِذَلِکَ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا عَلَنَتْ مِنْ قَوْمِهِ الْمُعَانَدَهًُْ شَهَرَ عَلَیْهِمْ سَیْفَ النَّقِمَهًِْ وَ لَمْ تُدْرِکْهُ فِیهِمْ رِقَّهًُْ الْقَرَابَهًِْ وَ لَمْ یَنْظُرْ إِلَیْهِمْ بِعَیْنِ مَقْتٍ.

امام علی (علیه السلام)- روزی یکی از علمای یهودی اهل شام به مجلسی که در آن گروهی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودند، وارد شد. یهودی گفت: «ای امّت محمّد (صلی الله علیه و آله)! هیچ درجه و فضیلتی را از انبیاء (و مرسلین ترک نگفتید، جز آنکه همه‌ی آن‌ها را به پیامبر خودتان نسبت دادید. حال حاضرید به سؤالات من در آن مورد پاسخ گویید»؟ با این سؤال همه زمین‌گیر شده و هیچ نگفتند. علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) [‍وقتی این‌گونه دید]، فرمود: «آری من حاضرم»!... یهودی به او گفت: «نوح (علیه السلام) برای ذات خدای عزّوجلّ صبر کرد و هنگامی‌که از سوی قوم خود تکذیب می‌شد از آنان می‌گذشت». علی (علیه السلام) به او فرمود: «همین‌طور است و محمّد (صلی الله علیه و آله) در راه خدا صبر کرد و وقتی او را تکذیب کرده و بیرونش کردند و او را با سنگ هدف قرار دادند و ابولهب زهدان گوسفند را از بالا بر سر او ریخت. از قومش در گذشت. خداوند تبارک‌وتعالی به جابیل، فرشته‌ی مأمور کوه‌ها وحی‌کرد که؛ «کوه‌ها را بشکاف و تحت فرمان محمّد (صلی الله علیه و آله) باش»! جابیل خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «مأمورم دستور شما را اطاعت کنم؛ اگر دستور می‌دهی کوه‌ها را بر سر آن‌ها فرود آورم و هلاکشان کنم»؟! پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من برای رحمت مبعوث شده‌ام؛ خدایا امّت مرا هدایت فرما! آن‌ها نمی‌دانند». وای بر تو ای یهودی! نوح (علیه السلام) وقتی شاهد غرق‌شدن قوم خود بود، برای خویشاوندانش رقّت قلب پیدا کرد و برای آن‌ها دلسوزی کرد و گفت: رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی و خداوند متعال فرمود: او از خاندان تو نیست، او عملی است ناصالح. (هود/۴۶) خدای عزّوجلّ می‌خواست بدین‌وسیله نوح (علیه السلام) را تسلّی بخشد. و محمّد (صلی الله علیه و آله) وقتی دشمنی قومش بر او بالا گرفت، شمشیر انتقام از نیام برکشید [درحالی‌که] نه براساس خویشاوندی از آنان گذشت و نه به خاطر بغض و خشم با آنان جنگید [بلکه مطیع امر الهی بود].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۶۸۴
بحار الأنوار، ج۱۰، ص۳۰/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۱۲/ نور الثقلین
۲
(هود/ ۴۵)

الرّضا (علیه السلام)- حَضَرَ الرِّضَا (علیه السلام) مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ بِمَرْوَ وَ قَدِ اجْتَمَعَ فِی مَجْلِسِهِ جَمَاعَهًٌْ مِنْ عُلَمَاءِ أَهْلِ الْعِرَاقِ وَ خُرَاسَانَ ... فقَالَتِ الْعُلَمَاءُ أَخْبِرْنَا یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) عَنِ الْعِتْرَهًِْ أَ هُمُ الْآلُ (أَمْ غَیْرُ الْآلِ (فَقَالَ الرِّضَا (علیه السلام) هُمُ الْآلُ (فَقَالَتِ الْعُلَمَاءُ فَهَذَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُؤْثَرُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ أُمَّتِی آلِی وَ هَؤُلَاءِ أَصْحَابُهُ یَقُولُونَ بِالْخَبَرِ الْمُسْتَفَاضِ الَّذِی لَا یُمْکِنُ دَفْعُهُ آلُ مُحَمَّدٍ (أُمَّتُهُ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) أَخْبِرُونِی هَلْ تَحْرُمُ الصَّدَقَهًُْ عَلَی الْآلِ (قَالُوا نَعَمْ قَالَ فَتَحْرُمُ عَلَی الْأُمَّهًِْ قَالُوا لَا قَالَ هَذَا فَرْقُ مَا بَیْنَ الْآلِ (وَ الْأُمَّهًِْ وَیْحَکُمْ أَیْنَ یُذْهَبُ بِکُمْ أَ ضَرَبْتُمْ عَنِ الذِّکْرِ صَفْحاً أَمْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّهُ وَقَعَتِ الْوِرَاثَهًُْ وَ الطَّهَارَهًُْ عَلَی الْمُصْطَفَیْنَ الْمُهْتَدِینَ دُونَ سَائِرِهِمْ قَالُوا وَ مِنْ أَیْنَ یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) قَالَ مِنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً وَ إِبْراهِیمَ وَ جَعَلْنا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَ الْکِتابَ فَمِنْهُمْ مُهْتَدٍ وَ کَثِیرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ فَصَارَتْ وِرَاثَهًُْ النُّبُوَّهًِْ وَ الْکِتَاب لِلْمُهْتَدِینَ دُونَ الْفَاسِقِینَ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ نُوحاً (علیه السلام) حِینَ سَأَلَ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْکَمُ الْحاکِمِینَ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ وَعَدَهُ أَنْ یُنْجِیَهُ وَ أَهْلَهُ فَقَالَ لَهُ رَبُّهُ عَزَّوَجَلَّ یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّی أَعِظُکَ أَنْ تَکُونَ مِنَ الْجاهِلِین.

امام رضا (علیه السلام)- امام رضا (علیه السلام) در مرو به مجلس مأمون که در آن جمعی از دانشمندان عراق و خراسان جمع شده بودند، حاضر شد. آن علماء پرسیدند: «ای اباالحسن (علیه السلام)! آیا [فقط] عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله)، خاندان او هستند یا غیر این است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «آنان خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند». علماء گفتند: «ما از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شنیده‌ایم که فرموده است: امّت من خاندان من هستند». اصحاب از آن جناب حدیثی که بین مردم شایع و منتشر شده که نمی‌توان ردّ کرد نقل کرده‌اند که خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله)، امّت او هستند. امام (علیه السلام) پرسید: «آیا به عقیده‌ی شما صدقه بر خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) حرام است»؟ گفتند: «آری»! فرمود: «آیا بر امّت نیز صدقه حرام است»؟ گفتند: «نه»! فرمود: «این خود فرق آشکاری است که بین امّت و خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. وای بر شما! به کجا کشانده شدید؟! آیا از قرآن روی برگرداندید!؟ شما گروهی اسراف‌کار [و منحرف] هستید مگر شما تشخیص نمی‌دهید که وراثت و طهارت اختصاص به برگزیدگان هدایت‌شده دارد نه دیگران»! گفتند: «این ادّعا را به چه دلیل می‌گویید»؟ فرمود: «از این آیه: ما نوح و ابراهیم را به رسالت فرستادیم و در میان فرزندانشان نبوّت و کتاب نهادیم. بعضیشان هدایت‌یافتگان بودند ولی بیشترینشان نافرمانان. (حدید/۲۶) پس [طبق این آیه] میراث نبوّت و کتاب، به هدایت‌یافتگان می‌رسد نه به تبهکاران؛ مگر نمی‌دانید که نوح (علیه السلام) وقتی از خداوند چنین درخواست نمود: فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ الحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْکَمُ الْحاکِمِین خداوند در جواب او فرمود: ای نوح، او از خاندان تو نیست، او عملی است ناصالح. از سر ناآگاهی از من چیزی مخواه. برحذر می‌دارم تو را که از مردم نادان باشی. (هود/۴۶)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۶۸۴
بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۲۰/ الأمالی للصدوق، ص۵۲۲/ بشارهًْ المصطفی، ص۲۲۸/ تحف العقول، ص۴۲۵/ عیون أخبار الرضا (ج۱، ص۲۲۸/ نور الثقلین
۳
(هود/ ۴۵)

الصّادق (علیه السلام)- خَیْثَمَهًَْ‌الْجُعْفِیِّ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَنَا وَ مُفَضَّلُ‌بْنُ‌عُمَرَ لَیْلًا لَیْسَ عِنْدَهُ أَحَدٌ غَیْرُنَا فَقَالَ لَهُ مُفَضَّلٌ‌الْجُعْفِیُّ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَدِّثْنَا حَدِیثاً نُسَرُّ بِهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ حَشَرَ اللَّهُ الْخَلَائِقَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ حُفَاهًًْ عُرَاهًًْ غُرْلًا قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا الْغُرْلُ قَالَ کَمَا خُلِقُوا أَوَّلَ مَرَّهًٍْ فَیَقِفُونَ حَتَّی یُلْجِمَهُمُ الْعَرَقُ فَیَقُولُونَ لَیْتَ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَنَا وَ لَوْ إِلَی النَّارِ یَرَوْنَ أَنَّ فِی النَّارِ رَاحَهًًْ فِیمَا هُمْ فِیهِ ثُمَّ یَأْتُونَ آدَمَ (علیه السلام) فَیَقُولُونَ أَنْتَ أَبُونَا وَ أَنْتَ نَبِیٌّ فَاسْأَلْ رَبَّکَ یَحْکُمْ بَیْنَنَا وَ لَوْ إِلَی النَّارِ فَیَقُولُ آدَمُ (علیه السلام) لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ خَلَقَنِی رَبِّی بِیَدِهِ وَ حَمَلَنِی عَلَی عَرْشِهِ وَ أَسْجَدَ لِی مَلَائِکَتَهُ ثُمَّ أَمَرَنِی فَعَصَیْتُهُ وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَی ابْنِیَ الصِّدِّیقِ الَّذِی مَکَثَ فِی قَوْمِهِ أَلْفَ سَنَهًٍْ إِلَّا خَمْسِینَ عَاماً یَدْعُوهُمْ کُلَّمَا کَذَّبُوا اشْتَدَّ تَصْدِیقُهُ (نوح (علیه السلام)) قَالَ فَیَأْتُونَ نُوحاً (علیه السلام) فَیَقُولُونَ سَلْ رَبَّکَ یَحْکُمْ بَیْنَنَا وَ لَوْ إِلَی النَّارِ قَالَ فَیَقُولُ لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ إِنِّی قُلْتُ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَی مَنِ اتَّخَذَهُ اللَّهُ خَلِیلًا فِی دَارِ الدُّنْیَا ایتُوا إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) قَالَ فَیَأْتُونَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فَیَقُولُ لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ إِنِّی قُلْتُ إِنِّی سَقِیمٌ وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَی مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ تَکْلِیماً (موسی (علیه السلام)) قَالَ فَیَأْتُونَ مُوسَی (علیه السلام) فَیَقُولُونَ لَهُ فَیَقُولُ لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ إِنِّی قَتَلْتُ نَفْساً وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَی مَنْ کَانَ یَخْلُقُ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ یُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنِ اللَّهِ (عیسی (علیه السلام)) فَیَأْتُونَهُ فَیَقُولُ لَسْتُ بِصَاحِبِکُمْ وَ لَکِنِّی أَدُلُّکُمْ عَلَی مَنْ بَشَّرْتُکُمْ بِهِ فِی دَارِ الدُّنْیَا (أحمد (علیه السلام)) ثُمَّ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَا مِنْ نَبِیٍّ وُلِدَ مِنْ آدَمَ (علیه السلام) إِلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) إِلَّا وَ هُمْ تَحْتَ لِوَاءِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- خیثمه‌ی‌جعفی گوید: «شبی من و مفضّلبنعمر نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم و غیر از ما کس دیگری نبود». مفضّل‌بن‌عمر به او عرض کرد: «فدایت شوم! حدیثی برای ما می‌فرمایی که با آن شاد شویم». امام (علیه السلام) فرمود: «بله! وقتی روز قیامت شود، خداوند همه‌ی خلایق را روی زمین همواری درحالی‌که پا برهنه و عریان و غُرل هستند جمع می‌کند». عرض‌کردم: «فدایت شوم! «غُرل» چیست»؟. فرمود: «یعنی همان شکلی که اوّلین‌بار آفریده شده‌اند. آنقدر می‌ایستند تا عرق آن‌ها را فرامی‌گیرد [و مثل لگامی بر دهانشان می‌شود، که نمی‌توانند حرف بزنند]. می‌گویند: «ای کاش! خداوند [زودتر] درباره‌ی ما حکم کند؛ اگرچه [آن حکمِ] رفتن به جهنّم باشد. چون می‌پندارند با رفتن به جهنّم از این حالتی که در آن هستند خلاصی می‌یابند. سپس پیش آدم (علیه السلام) می‌آیند و می‌گویند: «تو پدر ما هستی و تو پیامبری، از پروردگارت بخواه که درباره‌ی ما حکم کند؛ اگرچه [آن حکمِ] رفتن به جهنّم باشد. آدم (علیه السلام) می‌گوید: «من صاحب شما نیستم؛ پرودگارم مرا به دست خود آفرید، بر روی عرشش حمل کرد و ملائکه را به سجده‌کردن بر من واداشت؛ سپس به من امر کرد [تا از آن درخت نخورم] امّا من معصیت او کردم، ولی شما را به‌سوی فرزند بسیار راستگویم راهنمایی می‌کنم؛ کسی که نهصدوپنجاه‌سال در میان قومش ماند و آن‌ها را دعوت کرد؛ هرچه تکذیبش کردند، تصدیق او (نوح (علیه السلام)) بیشتر شد». آنان پیش نوح (علیه السلام) می‌آیند و می‌گویند: «از پروردگارت بخواه که بین ما حکم کند، اگرچه رفتنِ به جهنّم باشد». نوح (علیه السلام) می‌گوید: «من صاحب شما نیستم؛ [زیرا] من گفتم: إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی [امّا حتّی فرزندم نیز از خاندان من حساب نشد و هلاک شد] ولی شما را راهنمایی می‌کنم به‌سوی کسی که خدا او را در دنیا برای خود دوست انتخاب کرد؛ نزد ابراهیم (علیه السلام) بیایید». نزد ابراهیم (علیه السلام) می‌آیند؛ او می‌گوید: «من صاحب شما نیستم؛ من همان کسی هستم که [در داستان شکستن بت‌ها] گفتم: من بیمارم. (صافات/۸۹) [درحالی‌که بیمار نبودم]. ولی شما را راهنمایی می‌کنم؛ به‌سوی موسی (علیه السلام) که خدا با او سخن گفت». امام (علیه السلام) فرمود: «پیش موسی (علیه السلام) می‌آیند و به او [همان را] می‌گویند و او می‌گوید: «من صاحب شما نیستم؛ [چون] من کسی را کشته‌ام، ولی شما را راهنمایی می‌کنم به‌سوی عیسی (علیه السلام) که به‌اذن خدا خلق می‌کرد و به‌اذن خدا، کور مادرزاد و مبتلایان به پیسی را بهبودی می‌بخشید». پیش او (عیسی (علیه السلام)) می‌آیند. [او نیز] می‌گوید: «من صاحب شما نیستم ولی شما را راهنمایی می‌کنم به‌سوی احمد (صلی الله علیه و آله) که در دنیا شما را به او بشارت دادم»». سپس امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هیچ پیامبری از فرزندان آدم (علیه السلام) تا محمّد (صلی الله علیه و آله) نیست مگر آنکه زیر پرچم محمّد (صلی الله علیه و آله) هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۶۸۶
العیاشی، ج۲، ص۳۱۰
۴
(هود/ ۴۵)

الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ هَلَاکَ قَوْمِ نُوحٍ (علیه السلام) ... قَالَ اللهُ عزَّوَجَلَّ إِرکَبُوا فِیهَا فَدَارَت السَّفِینَهًُْ وَ نَظَرَ نُوحٌ (علیه السلام) إِلَی ابْنِهِ یَقَعُ وَ یَقُومُ فَقَالَ لَهُ یا بُنَیَّ ارْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ الْکافِرِینَ فَقَالَ ابْنُهُ کَمَا حَکَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَ سَآوِی إِلی جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ الْماءِ قالَ نُوحٌ (علیه السلام) لا عاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللهِ إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ ثُمَّ قَالَ نُوحٌ (علیه السلام) رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْکَمُ الْحاکِمِینَ فَقَالَ اللَّهُ یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ … وَ حالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَکانَ مِنَ الْمُغْرَقِینَ فَقَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فَدَارَتِ السَّفِینَهًُْ وَ ضَرَبَتْهَا الْأَمْوَاجُ حَتَّی وَافَتْ مَکَّهًَْ وَ طَافَتْ بِالْبَیْتِ وَ غَرِقَ جَمِیعُ الدُّنْیَا إِلَّا مَوْضِعُ الْبَیْتِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ الْبَیْتُ الْعَتِیقَ لِأَنَّهُ أُعْتِقَ مِنَ الْغَرَقِ فَبَقِیَ الْمَاءُ یَنْصَبُّ مِنَ السَّمَاءِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ مِنَ الْأَرْضِ الْعُیُونُ حَتَّی ارْتَفَعَتِ السَّفِینَهًُْ فَمَسَحَتِ السَّمَاءَ قَالَ فَرَفَعَ نُوحٌ (علیه السلام) یَدَهُ فَقَالَ یَا رهمان اخفرس (أتقن) {اتغر} تَفْسِیرُهَا رَبِّ أَحْسِنْ فَأَمَرَ اللَّهُ الْأَرْضَ أَنْ تَبْلَعَ مَاءَهَا ... فَأَرَادَ مَاءُ السَّمَاءِ أَنْ یَدْخُلَ فِی الْأَرْضِ فَامْتَنَعَتِ الْأَرْضُ مِنْ قَبُولِهَا وَ قَالَتْ إِنَّمَا أَمَرَنِی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَنْ أَبْلَعَ مَائِی فَبَقِیَ مَاءُ السَّمَاءِ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ وَ اسْتَوَتِ السَّفِینَهًُْ عَلَی جَبَلِ الْجُودِیِّ وَ هُوَ بِالْمَوْصِلِ جَبَلٌ عَظِیمٌ، فَبَعَثَ اللَّهُ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) فَسَاقَ الْمَاءَ إِلَی الْبِحَارِ حَوْلَ الدُّنْیَا وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی نُوحٍ (علیه السلام) یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیْکَ وَ عَلی أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَکَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِنَّا عَذابٌ أَلِیمٌ فَنَزَلَ نُوحٌ (علیه السلام) بِالْمَوْصِلِ مِنَ السَّفِینَهًِْ مَعَ الثَّمَانِینَ وَ بَنَوْا مَدِینَهًَْ الثَّمَانِینَ وَ کَانَتْ لِنُوحٍ (علیه السلام) ابْنَهًٌْ رَکِبَتْ مَعَهُ فِی السَّفِینَهًِْ فَتَنَاسَلَ النَّاسُ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) نُوحٌ (علیه السلام) أَحَدُ الْأَبَوَیْنِ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند متعال اراده فرمود که قوم نوح (علیه السلام) را هلاک کند. [به نوح (علیه السلام)] امر کرد که سوار کشتی شوید و موج کشتی را می‌چرخاند؛ در این وقت چشم نوح (علیه السلام) به پسرش افتاد که [بر اثر امواج آب] بر زمین می‌افتاد و برمی‌خواست فرمود: ای پسر! با ما سوار شو و با کافران مباش. (هود/۴۲). امّا پسر گفت: من بر سر کوهی که مرا از آب نگه دارد، جا خواهم گرفت. (هود/۴۳) نوح (علیه السلام) به او فرمود: امروز هیچ نگهدارنده‌ای از فرمان خدا نیست مگر کسی را که بر او رحم آورد. (هود/۴۳) [در همین اثناء پسر نوح (علیه السلام) که به بالای کوه رفته‌بود. در شرف غرق‌شدن قرار گرفت] و نوح (علیه السلام) گفت: رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ الحَقُ؛ امّا خداوند متعال فرمود: ای نوح، او از خاندان تو نیست، او عملی است ناصالح. (هود/۴۶) ناگهان موج میان آن دو حایل گشت و او از غرق‌شدگان بود. (هود/۴۳) کشتی نوح (علیه السلام) در میان امواج خروشان می‌چرخید و با ضربه‌ی امواج متلاطم راه می‌پیمود؛ تا وقتی که به مکّه رسید و پیرامون کعبه به طواف پرداخت، دراین‌هنگام تمام عالم زیر آب رفته بود، مگر خانه‌ی کعبه و علّت نامگذاری کعبه به «بیت‌العتیق» این است که از غرق‌شدن در امان بوده است. باران تا چهل روز از آسمان می‌بارید و چشمه‌ها از زمین می‌جوشید و آب آنقدر بالا آمده بود که دکل‌های کشتی به آسمان می‌رسید، آن وقت نوح (علیه السلام) دستش را به‌سوی آسمان بلند کرد و به زبان سریانی گفت: «یا رهمان اتقن؛ یعنی پروردگارا احسان‌نما»! آنگاه خداوند به زمین امر کرد که آب خود را فرو ببرد و آب باران نیز می‌خواست وارد زمین شود، امّا زمین از قبول آن امتناع کرد و گفت: «من مأمور شده‌ام که آب خود را فروببرم». لذا آب آسمان در روی زمین باقی ماند، [وقتی بارش باران قطع شد و آب‌های زمین فرو رفت]، کشتی نوح (علیه السلام) بر فراز کوه جُودی که کوهی بزرگ در موصل‌است استقرار یافت سپس خداوند جبرئیل را مأمور ساخت تا آب‌ها را به‌سوی دریاهای اطراف زمین جریان دهد. آنگاه خدای تعالی به نوح (علیه السلام) وحی کرد: ای نوح، به سلامت و برکاتی که بر تو و آن‌ها که همراه تواند ارزانی داشته‌ایم، فرود آی. و امّت‌هایی هستند که آن‌ها را برخوردار می‌سازیم، آنگاه دستخوش عذاب دردآور ما می‌شوند. (هود/۴۸) سپس نوح (علیه السلام) همراه هشتاد مرد در شهر موصل از کشتی پیاده شد و آن‌ها شهر ثمانین (شهر هشتاد نفره) را احداث کردند و نوح (علیه السلام) دارای دختری بود که همراه او سوار بر کشتی بود و نسل بشر از طریق آن دختر ادامه یافت و به همین‌جهت پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «نوح (علیه السلام) یکی از دو پدر انسان‌هاست»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۶۸۸
القمی، ج۱، ص۳۲۸ /قصص الأنبیاءللجزایری، ص۷۳
۵
(هود/ ۴۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ یَقُولُ (علیه السلام) مُجِیباً لِبَعْضِ الزَّنَادِقَهًِْ وَ قَدْ قَالَ: وَ أَجِدُهُ قَدْ شَهَرَ هَفَوَاتِ أَنْبِیَائِهِ (بِتَکْذِیبِهِ نُوحاً (علیه السلام) لَمَّا قَالَ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی بِقَوْلِهِ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ: وَ أَمَّا هَفَوَاتُ الْأَنْبِیَاءِ (وَ مَا بَیَّنَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَدَلِّ الدَّلَائِلِ عَلَی حِکْمَهًِْ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الْبَاهِرَهًِْ وَ قُدْرَتِهِ الْقَاهِرَهًِْ وَ عِزَّتِهِ الظَّاهِرَهًِْ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ بَرَاهِینَ الْأَنْبِیَاءِ (تَکْبُرُ فِی صُدُورِ أُمَمِهِمْ وَ أَنَّ مِنْهُمْ مَنْ یَتَّخِذُ بَعْضَهُمْ إِلَهاً کَالَّذِی کَانَ مِنَ النَّصَارَی فِی ابْنِ مَرْیَمَ (علیه السلام) فَذِکْرُهَا دَلَالَهًٌْ عَلَی تَخَلُّفِهِمْ عَنِ الْکَمَالِ الَّذِی تَفَرَّدَ بِهِ عَزَّوَجَلَّ.

امام علی (علیه السلام)- در حدیثی طولانی از امیرالمؤمنین (علیه السلام) ایشان در جواب یکی از زندیق‌ها که گفته بود: «می‌بینم که [خدا در قرآن] لغزش‌های پیامبرانش را آشکار کرده است، مثل اینکه وقتی نوح (علیه السلام) گفت: او از خاندان تو نیست. (هود/۴۶) او را تکذیب کرد». امام (علیه السلام) فرمود: «لغزش‌های انبیاء (و آنچه خدا در کتابش بیان فرموده، از روشن‌ترین دلیل‌ها بر حکمت نورانی و قدرت غالب و عزّت آشکار خدای عزّوجلّ است. زیرا می‌دانست که معجزات پیامبران (در نظر امّت‌هایشان بزرگ جلوه می‌کند و بعضی از این امّت‌ها، برخی از انبیاء (را معبود خود قرار می‌دهند؛ مثل آنچه نصاری در مورد فرزند مریم (سلام الله علیها) انجام دادند. پس آن را بیان‌کرد؛ تا بر پایین‌بودن آن‌ها از کمالی که مخصوص خداوند عزّوجلّ است دلالت کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۶۹۰
نور الثقلین
بیشتر