آیه ۵۱ - سوره هود

آیه يا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى الَّذي فَطَرَني أَ فَلا تَعْقِلُونَ [51]

اى قوم من! من از شما براى این [رسالت]، پاداشى نمى‌طلبم؛ پاداشِ من، تنها برکسى است که مرا آفریده است؛ آیا نمى‌اندیشید؟

۱
(هود/ ۵۱)

الرّضا (علیه السلام)- حَضَرَ الرِّضَا (علیه السلام) مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ بِمَرْوَ وَ قَدِ اجْتَمَعَ فِی مَجْلِسِهِ جَمَاعَهًٌْ مِنْ عُلَمَاءِ ... فقَالَ الْمَأْمُونُ هَلْ فَضَّلَ اللَّهُ الْعِتْرَهًَْ عَلَی سَائِرِ النَّاسِ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَبَانَ فَضْلَ الْعِتْرَهًِْ عَلَی سَائِرِ النَّاسِ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ اللهَ اصْطَفی آدم وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمِینَ ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ ... قَالَتِ الْعُلَمَاءُ فَأَخْبِرْنَا هَلْ فَسَّرَ اللَّهُ تَعَالَی الِاصْطِفَاءَ فِی الْکِتَابِ فَقَالَ الرِّضَا (علیه السلام) فَسَّرَ الِاصْطِفَاءَ فِی الظَّاهِرِ سِوَی الْبَاطِنِ فِی اثْنَیْ عَشَرَ مَوْطِناً وَ مَوْضِعاً ... وَ اما الْآیَهًُْ السَّادِسَهًُْ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی وَ هَذِهِ خُصُوصِیَّهًٌْ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ خُصُوصِیَّهًٌْ لِلْآلِ دُونَ غَیْرِهِمْ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ حَکَی فِی ذِکْرِ نُوحٍ (علیه السلام) فِی کِتَابِهِ یا قَوْمِ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مالًا إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی اللهِ وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ لکِنِّی أَراکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ وَ حَکَی عَزَّوَجَلَّ عَنْ هُودٍ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی الَّذِی فَطَرَنِی أَ فَلا تَعْقِلُونَ وَ قَالَ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قُلْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی وَ لَمْ یَفْرِضِ اللَّهُ مَوَدَّتَهُمْ إِلَّا وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّهُمْ لَا یَرْتَدُّونَ عَنِ الدِّینِ أَبَداً وَ لَا یَرْجِعُونَ إِلَی ضَلَالٍ أَبَداً وَ أُخْرَی أَنْ یَکُونَ الرَّجُلُ وَادّاً لِلرَّجُلِ فَیَکُونُ بَعْضُ أَهْلِ بَیْتِهِ عَدُوّاً لَهُ فَلَا یَسْلَمُ لَهُ قَلْبُ الرَّجُلِ فَأَحَبَّ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا یَکُونَ فِی قَلْبِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی الْمُؤْمِنِینَ شَیْءٌ فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَوَدَّهًَْ ذَوِی الْقُرْبَی ... وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیّاً إِلَّا أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ لَا یَسْأَلَ قَوْمَهُ أَجْراً لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یُوَفِّیهِ أَجْرَ الْأَنْبِیَاءِ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَرَضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَوَدَّهًَْ قَرَابَتِهِ عَلَی‌أُمَّتِهِ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَجْعَلَ أَجْرَهُ فِیهِمْ لِیَوَدُّوهُ فِی قَرَابَتِهِ بِمَعْرِفَهًِْ فَضْلِهِمُ الَّذِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُمْ فَإِنَّ الْمَوَدَّهًَْ إِنَّمَا تَکُونُ عَلَی قَدْرِ مَعْرِفَهًِْ الْفَضْلِ.

امام رضا (علیه السلام)- امام رضا (علیه السلام) در مجلسی که مأمون در مرو برگزار کرده بود و جمعی از دانشمندان عراق و خراسان جمع بودند حاضر شد. مأمون گفت: «آیا خداوند عترت را بر سایر مردم فضیلت بخشیده است»؟ [امام (علیه السلام)] فرمود: «خداوند برتری عترت بر مردم را در کتاب خود، آشکارا بیان کرده است». آنجا که فرموده: خدا آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برتری داد: فرزندانی بودند، برخی از نسل برخی دیگر پدید آمده‌اند. (آل عمران/۳۳). علماء گفتند: «آیا خداوند در قرآن الِاصْطِفَاءَ را تفسیر نموده است»؟ فرمود: «خداوند الِاصْطِفَاءَ را در دوازده مورد از قرآن آشکارا تفسیر نموده؛ [که این تعداد] غیر از آن مواردی است در باطن قرآن است... و آیه‌ی ششم؛ بگو: بر این رسالت مزدی از شما، جز دوست داشتن خویشاوندان، نمی‌خواهم. (شوری/۲۳) این امتیاز تا روز قیامت مخصوص پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مربوط به خاندان اوست نه دیگران». چون خداوند در مورد نوح (علیه السلام) در قرآن می‌فرماید: یا قَوْمِ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مالًا إِنْ أَجرِیَ إِلَّا عَلَی اللهِ وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ لکِنِّی أَراکُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ و از هود (علیه السلام) نقل می‌کند که گفت: ای قوم من، در برابر رسالتم از شما مزدی نمی‌طلبم. مزد من تنها با آن کسی است که مرا آفریده است. چرا از روی خرد نمی‌اندیشید؟ (هود/۵) ولی خداوند به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: بگو از شما پاداشی جز مودّت و دوستی با خویشاوندانم را خواستار نیستم. (شوری/۲۳) و خداوند این مودّت و محبّت به آن‌ها را واجب نمود چون می‌دانست آن‌ها هرگز از دین بر نمی‌گردند. و گمراهی را اختیار نخواهند نمود. دلیل دیگر اینکه؛ گاهی شخصی یک نفر را دوست دارد، امّا با بعضی از افراد خانواده‌ی او دشمن است؛ دراین‌صورت دل آن مرد که مورد محبّت این شخص است، امّا با بعضی از اهل بیتش (دشمن است، با او صاف نمی‌شود. و خداوند با این درخواست [به دوستی افراد خانواده‌ی پیامبر (صلی الله علیه و آله)] خواست که دل پیامبر (صلی الله علیه و آله) نسبت به مؤمنانی که او را دوست دارند صاف بگرداند لذا دوست‌داشتن خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) را واجب کرد... خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر آنکه به او وحی نمود که از قومش در این قبال، اجری درخواست نکند امّا در خصوص حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) خداوند دوستی خاندان او را بر امّتش واجب کرد و اجر و مزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) را در این امر قرارداد تا به بهانه‌ی دوستی آنان به خاطر نزدیکی ایشان با پیامبر (صلی الله علیه و آله)، به برتری آنان آشنایی پیدا کنند، خداوند اعتراف به برتری آن‌ها را واجب کرده است بنابراین میزان محبّت مردم به آنان به قدر اعتراف و آشنایی مردم به برتری آنان است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۷۰۰
بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۲۳/ الأمالی للصدوق، ص۵۲۷/ بشارهًْ المصطفی، ص۲۳۱
بیشتر