آیه ۸۳ - سوره هود

آیه مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمينَ بِبَعيدٍ [83]

[سنگ‌هایى] که نزد پروردگارت [براى مجازات گناهکاران] نشانه‌گذارى شده بود؛ و آن [مجازات]، از [سایر] ستمکاران دور نیست.

۱
(هود/ ۸۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ عُمَرَ عَنْ أبی‌جَعْفَر: کَانَ قوم لوط (علیه السلام) مِنْ أَفْضَلِ قَوْمٍ خَلَقَهُمُ اللَّهُ فَطَلَبَهُمْ إِبْلِیسُ الطَّلَبَ الشَّدِیدَ ثُمَّ ذَکَرَ کَیْفَ عَلَّمَهُمْ أَنْ یَلُوطُوا بِهِ إِلَی أَنْ قَالَ فَوَضَعُوا أَیْدِیَهُمْ فِیهِ حَتَّی اکْتَفَی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ بَعْضُهُمْ بِبَعْضٍ ثُمَّ جَعَلُوا یَرْصُدُونَ مَارَّهًَْ الطَّرِیقِ فَیَفْعَلُونَ بِهِمْ وَ أَقْبَلُوا عَلَی الْغِلْمَانِ ثُمَّ ذَکَرَ کَیْفَ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِمْ جبرئیل (علیه السلام) وَ مِیکَائِیلَ (علیه السلام) وَ إِسْرَافِیلَ (علیه السلام) وَ کَیْفَ أَهْلَکَهُمُ اللَّهُ وَ أَنْجَی لُوطاً (علیه السلام) وَ بَنَاتِهِ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمِینَ بِبَعِیدٍ مِنْ ظَالِمِی أُمَّتِکَ إِنْ عَمِلُوا مَا عَمِلَ قوم لوط (علیه السلام) قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ أَلَحَّ فِی وَطْءِ الرِّجَالِ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یَدْعُوَ الرِّجَالَ إِلَی نَفْسِهِ.

امام باقر (علیه السلام)- عُمر از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند: «قوم لوط (علیه السلام) از بهترین قوم‌هایی بود که خدا خلقشان کرد؛ پس ابلیس به شدّت در طلب گمراه‌کردن آنان بود. سپس بیان نمود که [ابلیس]، چگونه لواط‌کردن با او را به آن‌ها آموخت. تا اینکه فرمود: «در آن عمل وارد شدند؛ تا آنجا که مردها به هم اکتفا کردند. سپس در مسیر رهگذران کمین می‌کردند، با آن‌ها لواط انجام می‌دادند و برای دفع شهوت به جوانان روی آوردند». سپس بیان فرمود: «که چگونه خداوند جبرئیل، میکائیل و اسرافیل را به‌سوی آن‌ها فرستاد و چگونه خدا آن‌ها را هلاک کرد و لوط (علیه السلام) و دخترانش را نجات داد»؟ آنجا که فرمود: «خدای عزّوجلّ به محمّد (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمِینَ بِبَعِیدٍ». و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرکس در لواط با مردان اصرار کند، نمیرد مگر اینکه حتّی در لحظه‌ی مرگ نیز مردان را به‌سوی خود [برای لواط] بخواند»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۷۶۲
وسایل الشیعهًْ، ج۲۰، ص۳۲۹/ ثواب الأعمال، ص۲۶۴/ قصص الأنبیاءللجزایری، ص۱۳۸/ المحاسن، ج۱، ص۱۱۰، «کان قوم لوط افضل ... بناته الی ان قال» محذوف
۲
(هود/ ۸۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَلَا یَا أَیُّهَا النَّاسُ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَشْغَرَ بِرِجْلِهَا فِتْنَهًٌْ شَرْقِیَّهًٌْ تَطَأُ فِی خِطَامِهَا بَعْدَ مَوْتٍ وَ حَیَاهًٍْ ... وَ لِذَلِکَ آیَاتٌ وَ عَلَامَاتٌ أَوَّلُهُنَّ إِحْصَارُ الْکُوفَهًِْ بِالرَّصَدِ وَ الْخَنْدَقِ وَ تَخْرِیقُ الزَّوَایَا فِی سِکَکِ الْکُوفَهًِْ وَ تَعْطِیلُ الْمَسَاجِدِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهًًْ وَ خُرُوجُ السُّفْیَانِیِّ بِرَایَهًٍْ خَضْرَاءَ ... وَ یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ رَاهِبٌ یَسْتَجِیبُ الْإِمَامَ فَیَکُونُ أَوَّلَ النَّصَارَی إِجَابَهًًْ وَ یَهْدِمُ صَوْمَعَتَهُ وَ یَدُقُّ صَلِیبَهَا وَ یَخْرُجُ بِالْمَوَالِی وَ ضُعَفَاءِ النَّاسِ وَ الْخَیْلِ فَیَسِیرُونَ إِلَی النُّخَیْلَهًِْ بِأَعْلَامِ هُدًی فَیَکُونُ مَجْمَعُ النَّاسِ جَمِیعاً مِنَ الْأَرْضِ کُلِّهَا بِالْفَارُوقِ وَ هِیَ مَحَجَّهًُْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ هِیَ مَا بَیْنَ الْبُرْسِ وَ الْفُرَاتِ فَیُقْتَلُ یَوْمَئِذٍ فِیمَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ ثَلَاثَهًُْ آلَافٍ مِنَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَی فَیَقْتُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَما زاَلَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتَّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ بِالسَّیْفِ وَ تَحْتَ ظِلِّ السَّیْفِ وَ یَخْلُفُ مِنْ بَنِی أَشْهَبَ الزَّاجِرُ اللَّحْظِ فِی أُنَاسٍ مِنْ غَیْرِ أَبِیهِ هُرَّاباً حَتَّی یَأْتُونَ سِبَطْرَی عُوَّذاً بِالشَّجَرِ فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ وَ مَسَاکِنُهُمُ الْکُنُوزُ الَّتِی غَنِمُوا مِنْ أَمْوَالِ الْمُسْلِمِینَ وَ یَأْتِیهِمْ یَوْمَئِذٍ الْخَسْفُ وَ الْقَذْفُ وَ الْمَسْخُ فَیَوْمَئِذٍ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمِینَ بِبَعِیدٍ وَ یُنَادِی مُنَادٍ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ نَاحِیَهًِْ الْمَشْرِقِ عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ یَا أَهْلَ الْهُدَی اجْتَمِعُوا وَ یُنَادِی مِنْ نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ بَعْدَ مَا تَغِیبُ الشَّمْسُ یَا أَهْلَ الْهُدَی اجْتَمِعُوا وَ مِنَ الْغَدِ عِنْدَ الظُّهْرِ بَعْدَ تَکَوُّرِ الشَّمْسِ فَتَکُونُ سَوْدَاءَ مُظْلِمَهًًْ وَ الْیَوْمَ الثَّالِثَ یُفَرَّقُ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ بِخُرُوجِ دَابَّةِ الْأَرْضِ.

امام علی (علیه السلام)- ای مردم! از من سؤال بپرسید! پیش از آنکه فتنه‌ی مشرق‌زمین [چونان شتری بی‌صاحب] پایش را بالا ببرد (حرکت کند) و مهار خود را پس از آنکه جمعی را کشت و عدّه‌ای را زنده گذاشت، پایمال و لگدکوب نماید [و غیر قابل کنترل شود]... و برای آن (ظهور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)) نشانه‌ها و علامت‌هایی است که اوّلین آن‌ها محاصره‌کردن کوفه با دیده‌بانان و کندن خندق است و درست‌کردن مخفیگاه‌هایی (سنگرهایی) در راه‌های ورودی کوفه و چهل شب تعطیلی مساجد و خروج سفیانی با پرچمی سبز است. و مردی راهب از اهل نجران خروج می‌کند، دعوت امام را اجابت می‌کند و اوّلین فرد از نصاری در اجابت امام می‌شود و صومعه (عبادتگاه) خود را خراب می‌کند و صلیبش را قطعه‌قطعه می‌کند. با دوستان، پیروان و مردم ضعیف و با اسب خروج می‌کند. با پرچم‌های هدایت به‌سوی نُخیله (محلی در کوفه) حرکت می‌کنند. در آن هنگام اجتماع همه‌ی مردم روی زمین در فاروق که در مسیر رفتن به مزار امیرالمؤمنین (علیه السلام) و بین برس و فرات است. قرار دارد. در آن هنگام بین مشرق و مغرب سه‌هزار یهود و نصاری کشته می‌شود و بعضی بعض دیگر را می‌کشند و آن روز تأویل این آیه است: و هم‌چنان این سخن را تکرار می‌کردند، تا آن‌ها را دروکرده و خاموش ساختیم. (انبیاء/۱۵) با شمشیر و زیر سایه‌ی شمشیر. و در میان قبیله‌ی بنی‌اشهب فردی کاهن و تیزبین جانشین می‌شود که بر مردمی حرام‌زاده حکومت می‌کند، پس فرار کرده و به سِبطری آمده، به درختی پناهنده می‌شوند و در آن‌هنگام تأویل این آیه خواهد بود: هنگامی‌که عذاب ما را احساس کردند، ناگهان پا به فرار گذاشتند! [گفتیم]: فرار نکنید و به زندگی پر ناز و نعمت، و به مسکن‌های پر زرق و برقتان بازگردید! شاید [سائلان بیایند و] از شما تقاضا کنند [شما هم آنان را محروم بازگردانید]! (انبیاء/۱۳۱۲) مسکن‌هایشان، گنج‌هایی است که از اموال مسلمانان به غنیمت برده‌اند و سزای آن در آن روز فرورفتن در زمین، پرتاب‌شدن [سنگ] به آن‌ها و مسخ‌شدن خواهد بود و در آن روز تأویل این آیه خواهد بود: وَ ما هِیَ مِنَ الظَّالِمِینَ بِبَعِیدٍ. و در ماه رمضان موقع طلوع آفتاب نداکننده‌ای، از طرف مشرق ندا می‌کند: «ای اهل هدایت جمع شوید»! و بعد از غروب آفتاب از طرف مغرب فریاد می‌کند: «ای اهل هدایت جمع شوید»! و فردای آن روز در وقت ظهر بعد از گرفتن خورشید که سیاه و تاریک خواهد شد [باز چنین فریاد کند] و در روز سوّم با خروج «دَابَّةُ الْأَرْض»، حقّ از باطل جدا شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۷۶۲
بحار الأنوار، ج۵۳، ص۸۳
۳
(هود/ ۸۳)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ وَ جَاءَهُ قَوْمُهُ یُهْرَعُونَ إِلَیْهِ أَیْ یُسْرِعُونَ وَ یَعْدُونَ. وَ قَالَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی مُسَوَّمَةً أَیْ مَنْقُوطَهًًْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- در توضیح آیه‌ی وَجَاءهُ قَوْمُهُ یُهْرَعُونَ إِلَیْهِ؛ فرمود: «منظور از یُهْرَعُونَ؛ شتاب می‌کردند و به‌سوی او می‌دویدند است و امّا معنی، مسومة، «نقطه‌دار» است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۷۶۴
البرهان
بیشتر