آیه قُلْنا يا نارُ كُوني بَرْداً وَ سَلاماً عَلى إِبْرَاهِيمَ [69]
[سرانجام او را به آتش افكندند ولى ما] گفتيم: «اى آتش! بر ابراهيم سرد و سالم باش».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ یَوْمٌ قَالَ اللَّهُ لِلنَّارِ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ.
پیامبر ( روز جمعه روزیست که خداوند گفته است: یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الْحُسَیْنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: قَامَ رَجُلٌ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی الْجَامِعِ بِالْکُوفَهًِْ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنِی عَنْ یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ وَ التَّطَیُّرِ مِنْهُ وَ ثِقْلِهِ وَ أَیُّ أَرْبِعَاءَ هُوَ فَقَالَ (علیه السلام) آخِرُ أَرْبِعَاءَ فِی الشَّهْرِ وَ هُوَ الْمَحَاقُ وَ فِیهِ قَتَلَ قَابِیلُ هَابِیلَ (علیه السلام) أَخَاهُ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ أُلْقِیَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) فِی النَّارِ وَ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَضَعُوا الْمَنْجَنِیق.
امام علی ( از امام حسین (روایت است که مرد شامی در مسجد جامع کوفه از امیرالمؤمنین (پرسید: «یا امیرالمؤمنین (! مرا آگاه فرما که چرا روز چهارشنبه به فال بد گرفته می‌شود و آن را روز سنگینی می‌دانند و مقصود کدام چهارشنبه است»؟ فرمود: «چهارشنبه‌ی آخر ماه که مُحاق می‌باشد (شب‌ها ماه پیدا نباشد) و در چنین روزی قابیل برادر خود هابیل را کشت و روز چهارشنبه ابراهیم (در آتش افکنده شد و در روز چهارشنبه منجنیق را نصب کردند».
الصّادق (علیه السلام)- حَتَّی إِذَا کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی یُحْرَقُ فِیهِ بَرَزَ لَهُ نُمْرُودُ وَ جُنُودُهُ وَ قَدْ بُنِیَ لَهُ بِنَاءٌ لِیَنْظُرَ إِلَیْهِ کَیْفَ تَأْخُذُهُ النَّارُ وَ وُضِعَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی مَنْجَنِیقٍ وَ قَالَتِ الْأَرْضُ یَا رَبِّ لَیْسَ عَلَی ظَهْرِی أَحَدٌ یَعْبُدُکَ غَیْرُهُ یُحْرَقُ بِالنَّارِ قَالَ الرَّبُّ إِنْ دَعَانِی کَفَیْتُهُ.
امام صادق ( تا اینکه روز سوزاندن فرا رسید. درآن‌هنگام نمرود که برایش بنایی برپا کرده بودند تا منظره‌ی آتش‌گرفتن ابراهیم (را ببیند، به همراه سربازانش وارد شد. ابراهیم (را در منجنیق گذاشتند و زمین گفت: «پروردگارا! جز او کسی بر پشت (روی) من نیست تا تو را عبادت کند، آیا باید در آتش بسوزد»؟ خداوند فرمود: «هرگاه مرا بخواند، من او را کفایت می‌کنم».
الصّادق (علیه السلام)- عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عُمَرَ الزُّهْرِیُّ مُعَنْعَنا عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْجَنِیقٍ عُمِلَ فِی الدُّنْیَا مَنْجَنِیقٌ عُمِلَ لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) بِسُورِ الْکُوفَهًِْ فِی نَهَرٍ یُقَالُ لَهَا کُوثَی وَ فِی قَرْیَهًٍْ یُقَالُ لَهَا قَنْطَانَا قَالَ عَمِلَ إِبْلِیسُ الْمَنْجَنِیقَ وَ أُجْلِسَ فِیهِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ أَرَادُوا أَنْ یَرْمُوا بِهِ فِی نَارِهَا أَتَاهُ جبرئیل (علیه السلام) قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَ لَکَ حَاجَهًٌْ قَالَ مَا لِی إِلَیْکَ حَاجَهًٌْ بَعْدَهَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ.
امام صادق ( معنعنا از امام صادق (درباره‌ی سخن خدای تعالی: قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ، نقل می‌کند که فرمود: «اوّلین منجنیقی که در دنیا ساخته شد منجنیقی است که برای ابراهیم (بر دیوار کوفه در رودخانه‌هایی که به آن «کوثی» گفته می‌شود و در روستایی به نام «قنطانا» ساخته شد. ابلیس منجنیق را ساخت و ابراهیم (در آن نشانده شد و خواستند که او را در آتش پرتاب کنند، جبرئیل آمد و گفت: «سلام و رحمت خدا و برکت‌های او بر تو ای ابراهیم! آیا حاجتی داری»؟ فرمود: «من بعد از آن حاجتی به تو ندارم». خدای تعالی فرمود: «قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ».
الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا أُلْقِیَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی النَّارِ أَوْحَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِلَیْهَا وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَئِنْ آذَیْتِهِ لَأُعَذِّبَنَّکِ وَ قَالَ لَمَّا قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ مَا انْتَفَعَ أَحَدٌ بِهَا ثَلَاثَهًَْ أَیَّامٍ وَ مَا سَخُنَتْ مَاؤُهُمْ.
امام صادق ( زمانی‌که حضرت ابراهیم (را [نمرودیان] در آتش انداختند، خدای عزّوجلّ به آتش وحی فرمود: «اگر به ابراهیم (اذیّتی برسانی به عزّت و جلال خودم قسم تو را عذاب می‌نمایم». چون حق تعالی وحی فرمود: یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ، تا سه روز آتش هیچ گرمی و حرارت نداشت بهطوری که آبی به‌سبب آتش گرم نمی‌شد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- لَمَّا قَالَ اللَّهُ لِلنَّارِ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً لَمْ تَعْمَلِ النَّارُ فِی الدُّنْیَا ثَلَاثَهًَْ أَیَّام.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( هنگامی‌که خداوند آیه: کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً، را نازل فرمود، آتش به مدّت سه روز به سردی گراییده بود.
الرّضا (علیه السلام)- لَمَّا وُضِعَ فِی کِفَّهًِْ الْمَنْجَنِیقِ غَضِبَ جَبْرَئِیلُ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِلَیْهِ مَا یُغْضِبُکَ یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ یَا رَبِّ خَلِیلُکَ لَیْسَ مَنْ یَعْبُدُکَ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ غَیْرُهُ سَلَّطْتَ عَلَیْهِ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِلَیْهِ اسْکُتْ إِنَّمَا یَعْجَلُ الْعَبْدُ الَّذِی یَخَافُ الْفَوْتَ مِثْلُکَ فَأَمَّا أَنَا فَإِنَّهُ عَبْدِی آخُذُهُ إِذَا شِئْتُ قَالَ فَطَابَتْ نَفْسُ جَبْرَئِیلَ فَالْتَفَتَ إِلَی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فَقَالَ هَلْ لَکَ مِنْ حَاجَهًٍْ فَقَالَ أَمَّا إِلَیْکَ فَلَا فَأَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عِنْدَهَا خَاتَماً فِیهِ سِتَّهًُْ أَحْرُفٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللَّهِ فَوَّضْتُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ أَسْنَدْتُ ظَهْرِی إِلَی اللَّهِ حَسْبِیَ اللَّهُ فَأَوْحَی اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِلَیْهِ أَنْ تَخَتَّمْ بِهَذَا الْخَاتَمِ فَإِنِّی أَجْعَلُ النَّارَ عَلَیْکَ بَرْداً وَ سَلاماً.
امام رضا ( چون حضرت ابراهیم (را در منجنیق نهادند، جبرئیل غضب کرد. از جانب خدا وحی شد: «برای چه خشمگینی»؟ عرض کرد: «پروردگارا دوست تو که در همه‌ی روی زمین غیر از او کسی عبادت تو نمی‌کند، زیردست دشمن تو و دشمن خود واقع شده است». جواب آمد: «خاموش باش. بنده‌ای چون تو ترس دارد که فرصت از دست برود، امّا من هر وقت بخواهم نجاتش می‌دهم». جبرئیل شادمان شد سپس رو کرد به ابراهیم (و گفت: «حاجتی داری»؟ فرمود: «آری، امّا نه از تو». آنگاه خداوند انگشتری برای او فرستاد که شش کلمه در آن نوشته بود؛ ٍ «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ فَوَّضْتُ أَمْرِی إِلَی اللهِ أَسْنَدْتُ ظَهْرِی إِلَی اللهِ؛ کار خود به خدا واگذار کردم، خدا مرا بس است. وحی شد: «این انگشتر را در دست کن که من آتش را برای تو سرد و سلامت خواهم کرد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَ تَدْرِی مَا کَانَ قَمِیصُ یُوسُفَ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَا قَالَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لَمَّا أُوقِدَتْ لَهُ النَّارُ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِثَوْبٍ مِنْ ثِیَابِ الْجَنَّهًِْ فَأَلْبَسَهُ إِیَّاهُ فَلَمْ یَضُرَّهُ مَعَهُ حَرٌّ وَ لَا بَرْدٌ.
امام صادق ( مفضّل گوید: «از امام صادق (شنیدم که می‌فرمود: «آیا می‌دانی پیراهن یوسف (چیست»؟ گفتم: «نه». فرمود: «وقتی آتش برای ابراهیم (بر افروخته شد، جبرئیل با پیراهنی به‌سوی او نازل شد و آن را به او پوشاند؛ در نتیجه با وجود آن، گرما و سرمایی آسیب نرساند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَ نُمْرُودَ الْجَبَّارَ لَمَّا أَلْقَی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی النَّارِ نَزَلَ إِلَیْهِ جَبْرَئِیلُ بِقَمِیصٍ مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ طِنْفِسَهًٍْ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَأَلْبَسَهُ الْقَمِیصَ وَ أَقْعَدَهُ عَلَی الطِّنْفِسَهًِْ وَ قَعَدَ مَعَهُ یُحَدِّثُهُ.
پیامبر ( زمانی‌که ابراهیم (در آتش افکنده شد، جبرئیل با پیراهنی بهشتی نازل شد و زیر اندازی از بهشت برای ابراهیم (آورد و آن لباس را بر تن او پوشاند و او را بر فرش بهشتی نشانید و همراه او در آتش نشست و مشغول گفتگو شد.
الصّادق (علیه السلام)- إنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لَمَّا کَسَرَ أَصْنَامَ نُمْرُودَ أَمَرَ بِهِ نُمْرُودُ فَأُوثِقَ وَ عَمِلَ لَهُ حَیْراً وَ جَمَعَ لَهُ فِیهِ الْحَطَبَ وَ أَلْهَبَ فِیهِ النَّارَ ثُمَّ قَذَفَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی النَّارِ لِتُحْرِقَهُ ثُمَّ اعْتَزَلُوهَا حَتَّی خَمَدَتِ النَّارُ ثُمَّ أَشْرَفُوا عَلَی الْحَیْرِ فَإِذَا هُمْ بِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) سَلِیماً مُطْلَقاً مِنْ وَثَاقِهِ فَأُخْبِرَ نُمْرُودُ خَبَرَهُ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَنْفُوا إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) مِنْ بِلَادِهِ وَ أَنْ یَمْنَعُوهُ مِنَ الْخُرُوجِ بِمَاشِیَتِهِ وَ مَالِهِ فَحَاجَّهُمْ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) عِنْدَ ذَلِکَ فَقَالَ إِنْ أَخَذْتُمْ مَاشِیَتِی وَ مَالِی فَإِنَّ حَقِّی عَلَیْکُمْ أَنْ تَرُدُّوا عَلَیَّ مَا ذَهَبَ مِنْ عُمُرِی فِی بِلَادِکُمْ وَ اخْتَصَمُوا إِلَی قَاضِی نُمْرُودَ فَقَضَی عَلَی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) أَنْ یُسَلِّمَ إِلَیْهِمْ جَمِیعَ مَا أَصَابَ فِی بِلَادِهِمْ وَ قَضَی عَلَی أَصْحَابِ نُمْرُودَ أَنْ یَرُدُّوا عَلَی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) مَا ذَهَبَ مِنْ عُمُرِهِ فِی بِلَادِهِمْ فَأُخْبِرَ بِذَلِکَ نُمْرُودُ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یُخَلُّوا سَبِیلَهُ وَ سَبِیلَ مَاشِیَتِهِ وَ مَالِهِ وَ أَنْ یُخْرِجُوهُ وَ قَالَ إِنَّهُ إِنْ بَقِیَ فِی بِلَادِکُمْ أَفْسَدَ دِینَکُمْ وَ أَضَرَّ بِآلِهَتِکُم.
امام صادق ( چون ابراهیم (بت‌های نمرود را شکست، نمرود دستور داد تا او را دربند کردند و به زندان افکندند و یک گودی برای او ساختند و هیزم در آن فراهم کرد و آتش در آن افروخت و ابراهیم (را در آن آتش انداخت تا او را بسوزاند و وقتی او را در آن افکندند به کناری رفتند و صبر کردند تا آن آتش خاموش شد و چون سر به آن گودی کردند ولی دیدند ابراهیم (سالم است و از بند هم آزاد شده و گزارش حال او را به نمرود دادند».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ یَهُودِیّاً مِنْ یَهُودِ الشَّامِ وَ أَحْبَارِهِمْ کَانَ قَدْ قَرَأَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ صُحُفَ الْأَنْبِیَاءِ (وَ عَرَفَ دَلَائِلَهُمْ جَاءَ إِلَی مَجْلِسٍ فِیهِ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فِیهِمْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِب (علیه السلام) ... قَالَ لَهُ الْیَهُودِیُّ فَإِنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) قَدْ أَسْلَمَهُ قَوْمُهُ إِلَی الْحَرِیقِ فَصَبَرَ فَجَعَلَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً فَهَلْ فَعَلَ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا نَزَلَ بِخَیْبَرَ سَمَّتْهُ الْخَیْبَرِیَّهًُْ فَصَیَّرَ اللَّهُ السَّمَّ فِی جَوْفِهِ بَرْداً وَ سَلَاماً إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِهِ فَالسَّمُّ یُحْرِقُ إِذَا اسْتَقَر.
امام علی ( از امام حسین (روایت است، مرد شامی از امیرالمؤمنین (در مسجد جامع کوفه پرسید: «ابراهیم (را قومش در آتش انداختند و صبر کرد خداوند آتش را بر او سرد و سلامت قرار داد آیا چنین کاری را نسبت به محمّد (کرده‌اند»؟ امیرالمؤمنین (فرمود: «صحیح است حضرت محمّد (وقتی وارد خیبر شد، زنی خیبری او را مسموم کرد، خداوند سمّ را در اندرون بدنش سرد و سلامت قرار داد تا هنگام اجلش. سمّ وقتی در داخل بدن قرار گیرد می‌سوزاند».
الصّادق (علیه السلام)- إِسْمَاعِیلُ‌بْنُ‌الْفَضْلِ الْهَاشِمِیُّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ الصَّادِقَ (علیه السلام) عَنْ مُوسَی‌بْنِ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) لَمَّا رَأَی حِبَالَهُمْ وَ عِصِیَّهُمْ کَیْفَ أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَةً وَ لَمْ یُوجِسْهَا إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) حِینَ وُضِعَ فِی الْمَنْجَنِیقِ وَ قُذِفَ بِهِ فِی النَّارِ فَقَالَ (علیه السلام) إِنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) حِینَ وُضِعَ فِی الْمَنْجَنِیقِ کَانَ مُسْتَنِداً إِلَی مَا فِی صُلْبِهِ مِنْ أَنْوَارِ حُجَجِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ لَمْ یَکُنْ مُوسَی (علیه السلام) کَذَلِکَ فَلِهَذَا أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَةً وَ لَمْ یُوجِسْهَا إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام).
امام صادق ( اسماعیل‌بن‌فضل گوید: از امام صادق (در مورد موسی‌بن‌عمران (سؤال کردم: «چگونه موسی (با مشاهده‌ی تکان‌خوردن عصاهای آنان به شکل مارهایی احساس ترس کرد، امّا ابراهیم (هنگامی‌که در منجنیق گذاشته شد و به آتش پرتاب شد، هیچ ترسی به خود راه نداد»؟ ایشان پاسخ داد: «هنگامی‌که ابراهیم (در منجنیق گذاشته شد و به‌سوی آتش پرتاب شد، به انوار حجّت‌های خداوند عزّوجلّ که در پشت او قرار داشت، تکیه داده بود، امّا موسی (این چنین نبود. به همین خاطر احساس ترس نمود و ابراهیم (هیچ ترسی در درون خود احساس نکرد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌إِبْرََاهِیمَ الْأَوْسِیِّ: قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) لِجَبْرَئِیلَ: أَنْتَ مَعَ قُوَّتِکَ هَلْ عَیِیتَ قَطُّ یَعْنِی أَصَابَکَ تَعَبٌ وَ مَشَقَّّهًٌْ؟ قَالَ: نَعَمْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) ثَلَاثَ مَرَّاتٍ: یَوْمَ أُلْقِیَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) فِی النَّارِ أَوْحَی اللَّهُ إِلَیَّ أَنْ أَدْرِکْهُ فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَئِنْ سَبَقَکَ إِلَی النَّارِ لَأَمْحُوَنَّ اسْمَکَ مِنْ دِیوَانِ الْمَلَائِکَهًِْ فَنَزَلْتُ إِلَیْهِ بِسُرْعَهًٍْ وَ أَدْرَکْتُهُ بَیْنَ النَّارِ وَ الْهَوَاءِ فَقُلْتُ: یَا إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) هَلْ لَکَ حَاجَهًٌْ؟ قَالَ: إِلَی اللَّهِ فَنَعَمْ وَ أَمَّا إِلَیْکَ فَلَا. وَ الثَّانِیَهًَْ: حِینَ أُمِرَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) بِذَبْحِ وَلَدِهِ إِسْمَاعِیلَ (علیه السلام) أَوْحَی اللهُ إِلَیَّ أَنْ أَدْرِکْهُ فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَئِنْ سَبَقَتْکَ السِّکِّینُ إِلَی حَلْقِهِ لَأَمْحُوَنَّ اسْمَکَ مِنْ دِیوَانِ الْمَلَائِکَهًِْ فَنَزَلْتُ بِسُرْعَهًٍْ حَتَّی حَوَّلْتُ السِّکِّینَ وَ قَلَّبْتُهَا فِی یَدِهِ وَ أَتَیْتُهُ بِالْفِدَاءِ. وَ الثَّالِثَهًَْ: حِینَ رُمِیَ یُوسُفُ (علیه السلام) فِی الْجُبِّ أَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَیَّ یَا جَبْرَائِیلُ أَدْرِکْهُ فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی إِنْ سَبَقَکَ إِلَی قَعْرِ الْجُبِّ لَأَمْحُوَنَّ اسْمَکَ مِنْ دِیوَانِ الْمَلَائِکَهًِْ فَنَزَلْتُ إِلَیْهِ بِسُرْعَهًٍْ وَ أَدْرَکْتُهُ إِلَی الْفَضَاءِ وَ رَفَعْتُهُ إِلَی الصَّخْرَهًِْ الَّتِی کَانَتْ فِی قَعْرِ الْجُبِّ وَ أَنْزَلْتُهُ عَلَیْهَا سَالِماً فَعَیِیتُ وَ کَانَ الْجُبُّ مَأْوَی الْحَیَّاتِ وَ الْأَفَاعِیِّ فَلَمَّا حَسَّتْ بِهِ قَالَتْ کُلُّ وَاحِدَهًٍْ لِصَاحِبَتِهَا إِیَّاکَ أَنْ تَتَحَرَّکِی فَإِنَّ نَبِیّاً کَرِیماً أُنْزِلَ بِنَا وَ حَلَّ بِسَاحَتِنَا فَلَمْ تَخْرُجْ وَاحِدَهًٌْ مِنْ وَکْرِهَا إِلَّا الْأَفَاعِیُّ فَإِنَّهَا خَرَجَتْ وَ أَرَادَتْ لَدْغَهُ فَصِحْتُ بِهِنَّ صَیْحَهًًْ صَمَّتْ آذَانُهُنَّ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر ( عمربن‌ابراهیم اوسی گوید: رسول خدا (به جبرئیل گفت: «ای جبرئیل! آیا تو با این توانایی و نیرویت، تا به حال دچار خستگی و مشقّت شده‌ای»؟ او گفت: «آری، ای محمّد (! این امر سه‌بار برای من اتّفاق افتاده است؛ روزی که ابراهیم (در آتش افکنده شد، خداوند تبارک‌وتعالی به من امر کرد که او را بگیرم و سوگند به عزّت و عظمتش یاد کرد که اگر او زودتر از تو وارد آتش شود، اسمت را از دفتر فرشتگان پاک می‌کنم، و من هم به‌سرعت به‌سوی او رفتم، و او را بین آتش و هوا دریافت کردم، و گفتم: «ای ابراهیم (! آیا حاجتی داری»؟ او گفت: «آری، ولی به خداوند، نه به تو». و بار دوّم، زمانی بود که به ابراهیم (امر شد که فرزندش اسماعیل (را ذبح کند و خداوند به من دستور داد که او را دریابم و به عزّت و عظمتش سوگند یاد کرد که اگر چاقو را بر حلقش بگذارد، اسمت را از دفتر فرشتگان پاک خواهم نمود. سپس به‌سرعت پایین آمدم و چاقو را برعکس گرداندم و آن را در دستش در جهت مخالف قرار دادم و فدیه‌ی ذبح اسماعیل (را به او دادم. سوّم، زمانی‌که یوسف (در چاه انداخته شد. در آن زمان خداوند به من دستور داد که او را دریابم و به عزّت و عظمتش سوگند یاد کرد که اگر قبل از رسیدنت به ته چاه برسد، اسمت را از دفتر فرشتگان پاک خواهم نمود. سپس به‌سرعت نزد او رفتم و او را در فضا گرفتم و بر روی صخره‌ای که در ته چاه بود نشاندم و او را به سلامت بر آن فرود آوردم و در اثر این‌کار دچار خستگی شدم. چاه نیز جایگاه مارها و افعی‌ها بود. هنگامی‌که آنها بدین امر پی بردند، هریک از آنها به دیگری گفت: «مبادا که حرکت کنی، همانا پیامبری گرامی نزد ما آمده و در ساحت ما جای گرفته است. و هیچ‌یک از آنان جز افعی‌ها از منزلگاه خود خارج نشدند. افعی‌ها خواستند که یوسف (را نیش بزنند، امّا من بر سر آنان فریادی زدم که گوششان را تا روز قیامت کر کرد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی الْقَائِمِ (علیه السلام) عَلَی ظَهْرِ النَّجَفِ رَکِبَ فَرَساً أَدْهَمَ أَبْلَق ... فَإِذَا نَشَرَ رَایَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) انْحَطَّ عَلَیْهِ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ مَلَکاً کُلُّهُمْ یَنْظُرُونَ الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف)وَ هُمُ الَّذِینَ کَانُوا مَعَ نُوحٍ (علیه السلام) فِی السَّفِینَهًِْ وَ الَّذِینَ کَانُوا مَعَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) حَیْثُ أُلْقِیَ فِی النَّار.
امام صادق ( ابان‌بن‌تغلب گوید: امام صادق (فرمود: «... و چون [قائم (] پرچم رسول خدا (را برافرازد سیزده هزار و سیزده فرشته از آسمان بر وی فرود آید و همگی آن ها بر قائم (بنگرند، آنان کسانی هستند که همراه نوح (در کشتی بودند و همراه ابراهیم خلیل (بودند، آنگاه که در آتش افکنده شد».
الصّادق (علیه السلام)- فَذَکَرَ أَبَانٌ عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مَرْوَانَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَنَّ دُعَاءَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) یَوْمَئِذٍ کَانَ یَا أَحَدُ (یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ) یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ ثُمَّ قَالَ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کَفَیْتُ فَقَالَ لِلنَّارِ کُونِی بَرْداً قَالَ فَاضْطَرَبَتْ أَسْنَانُ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) مِنَ الْبَرْدِ حَتَّی قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ انْحَطَّ جبرئیل وَ إِذَا هُوَ جَالِسٌ مَعَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) یُحَدِّثُهُ فِی النَّارِ قَالَ نُمْرُودُ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهاً فَلْیَتَّخِذْ مِثْلَ إِلَهِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) قَالَ فَقَالَ عَظِیمٌ مِنْ عُظَمَائِهِمْ إِنِّی عَزَمْتُ عَلَی النَّارِ أَنْ لَا تُحْرِقَهُ قَالَ فَأَخَذَ عُنُقٌ مِنَ النَّارِ نَحْوَهُ حَتَّی أَحْرَقَهُ قَالَ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَ خَرَجَ مُهَاجِراً إِلَی الشَّامِ هُوَ وَ سَارَهًُْ وَ لُوطٌ.
امام صادق ( ابان از محمّدبن‌مروان، از فردی، از امام باقر (روایت می‌کند که ایشان فرمود: «دعای ابراهیم (در آن روز عبارت بود از: یَا أَحَدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ». سپس گفت: «به خدا توکّل نمودم». پروردگار متعال فرمود: «من تو را کفایت کردم». و آنگاه به آتش دستور داد: کُونِی بَرْدًا، و با گفتن این عبارت، دندان‌های ابراهیم (شروع به لرزیدن نمود تا اینکه خداوند فرمود: وَسَلَامًا عَلَی إِبْرَاهِیمَ. و جبرئیل (فرود آمد و به همراه ابراهیم ( در آتش نشست و شروع به صحبت نمود. نمرود گفت: «هرکس می‌خواهد خدایی برگزیند، باید خدایی مثل خدای ابراهیم (را انتخاب کند». سپس یکی از افراد صاحب‌مقام نمرود گفت: «من اراده کرده‌ام که آتش او را نسوزاند». نمرود نیز تکّه‌ای آتش گرفت و به سمتش کشانید و او را سوزاند، و بعد از این ماجرا، لوط (به او ایمان آورد و همراه او و ساره به شام مهاجرت نمود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) عَنْ جبرئیل قَالَ لَمَّا أَخَذَ نُمْرُودُ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِیُلْقِیَهُ فِی النَّارِ قُلْتُ یَا رَبِّ عَبْدُکَ وَ خَلِیلُکَ لَیْسَ فِی أَرْضِکَ أَحَدٌ یَعْبُدُکَ غَیْرُهُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی هُوَ عَبْدِی آخُذُهُ إِذَا شِئْتُ وَ لَمَّا أُلْقِیَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی النَّارِ تَلَقَّاهُ جبرئیل فِی الْهَوَاءِ وَ هُوَ یَهْوِی إِلَی النَّارِ فَقَالَ یَا إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لَکَ حَاجَهًٌْ فَقَالَ أَمَّا إِلَیْکَ فَلَا وَ قَالَ یَا اللَّهُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ نَجِّنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ فَأَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَی النَّارِ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ.
پیامبر ( پیامبر (از جبرئیل [نقل می‌کند که] گفت: «وقتی نمرود، ابراهیم (را دستگیر کرد تا در آتش بیندازد، عرض کردم: پروردگارا! بنده‌ی تو و دوست توست؛ در روی زمین غیر از او کسی‌که تو را عبادت کند، وجود ندارد». خدای تعالی فرمود: «او بنده‌ی من است وقتی‌که بخواهم، او را می‌گیرم» و هنگامی‌که ابراهیم (در آتش انداخته شد، جبرئیل در هوا درحالی‌که او در آتش سقوط می‌کرد به استقبال او آمد و گفت: «ای ابراهیم (! حاجتی داری»؟ گفت: «امّا به تو، پس حاجتی ندارم». و گفت: «یَا أَحَدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ؛ به رحمتت مرا از آتش نجات بده»! در نتیجه خداوند به آتش وحی فرمود: «کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لَمَّا أُلْقِیَ فِی النَّارِ قَالَ اللَّهُمَ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَنْجَیْتَنِی مِنْهَا فَجَعَلَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً.
پیامبر ( از امام صادق (روایت است: رسول خدا (فرمود: «زمانی‌که ابراهیم (در آتش انداخته شد، گفت: خداوندا! به حقّ محمّد (و خاندانش (از تو می‌خواهم که مرا از آتش نجات بدهی. و خداوند نیز آتش را برایش سرد و سالم گرداند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ لَوْ عَلِمَ النَّاسُ کَیْفَ ابْتُدِئَ الْخَلْقُ لَمَا اخْتَلَفَ اثْنَانِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ الْخَلْقَ قَالَ کُنْ مَاءً عَذْباً أَخْلُقْ مِنْکَ جَنَّتِی وَ أَهْلَ طَاعَتِی وَ کُنْ مِلْحاً أُجَاجاً أَخْلُقْ مِنْکَ نَارِی وَ أَهْلَ مَعْصِیَتِی ثُمَّ أَمَرَهُمَا فَامْتَزَجَا فَمِنْ ذَلِکَ صَارَ یَلِدُ الْمُؤْمِنُ الْکَافِرَ وَ الْکَافِرُ الْمُؤْمِنَ ثُمَّ أَخَذَ طِینَهًًْ مِنْ أَدِیمِ الْأَرْضِ فَعَرَکَهُ عَرْکاً شَدِیداً فَإِذَا هُمْ کَالذَّرِّ یَدِبُّونَ فَقَالَ لِأَصْحَابِ الْیَمِینِ إِلَی الْجَنَّهًِْ بِسَلَامٍ وَ قَالَ لِأَصْحَابِ الشِّمَالِ إِلَی النَّارِ وَ لَا أُبَالِی ثُمَّ أَمَرَ نَاراً فَأُسْعِرَتْ فَقَالَ لِأَصْحَابِ الشِّمَالِ أُدْخُلُوهَا فَهَابُوهَا وَ قَالَ لِأَصْحَابِ الْیَمِینِ أُدْخُلُوهَا فَدَخَلُوهَا فَقَالَ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً فَکَانَتْ بَرْداً وَ سَلَاماً فَقَالَ أَصْحَابُ الشِّمَالِ یَا رَبِّ أَقِلْنَا قَالَ قَدْ أَقَلْتُکُمْ فَادْخُلُوهَا فَذَهَبُوا فَهَابُوهَا فَثَمَّ ثَبَتَتِ الطَّاعَهًُْ وَ الْمَعْصِیَهًُْ وَ لَا یَسْتَطِیعُ هَؤُلَاءِ أَنْ یَکُونُوا مِنْ هَؤُلَاءِ وَ لَا هَؤُلَاءِ مِنْ هَؤُلَاءِ.
امام باقر ( زراره نقل می‌کند: امام باقر (فرمود: «اگر مردم از آغاز آفرینش باخبر بودند، حتی دو نفر از آنان با هم اختلاف نمی ورزیدند. به راستی، خدای عزّوجلّ پیش از آفرینش خلق فرمود: «ای آب، شیرین و گوارا باش تا از تو بهشت خود و فرمانبرانم را بیافرینم؛ ای آب، شور و تلخ باش تا از تو، دوزخ خود و نافرمانانم را بیافرینم». آنگاه به آنها فرمود تا با هم درآمیختند؛ از این رو مؤمن، کافر می زاید و کافر، فرزند مؤمن. سپس، مشتی خاک از روی زمین برگرفت و آن را سخت مالید و سایید و ناگاه آنان مانند مورچه به جنبش درآمدند؛ آنگاه خطاب به اصحاب یمین فرمود: «به سلامتی به سوی بهشت بروید». و به اصحاب شمال فرمود: «به سوی دوزخ بشتابید که من باکی از این کار ندارم». سپس دستور داد تا آتشی افروخته شود و به اصحاب شمال فرمود: «در آن وارد شوید». و آنان از آتش ترسیدند؛ به اصحاب یمین فرمود: «در آتش وارد شوید». و آنان درون آتش رفتند؛ و او به آتش فرمود: «سرد و سلامت باش». و سرد و سلامت شد. اصحاب شمال گفتند: «پروردگارا، از ما بازگیر». فرمود: «از شما بازگرفتم، پس به آتش وارد شوید». و آنان کنار آتش رفتند و از آن ترسیدند. در آنجا بود که طاعت و معصیت هر گروه به ثبت رسید و از آن پس، نه فرمانبران می توانند از نافرمانان شوند و نه اینان می توانند از زمره فرمانبران گردند».
الباقر (علیه السلام)- قَالَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) لِأَصْحَابِهِ قَبْلَ أَنْ یُقْتَلَ إِنَّ رسول الله (صلی الله علیه و آله) قَالَ لِی یَا بُنَیَّ إِنَّکَ سَتُسَاقُ إِلَی الْعِرَاقِ وَ هِیَ أَرْضٌ قَدِ الْتَقَی بِهَا النَّبِیُّونَ وَ أَوْصِیَاءُ النَّبِیِّینَ (وَ هِیَ أَرْضٌ تُدْعَی عَمُورَا وَ إِنَّکَ تُسْتَشْهَدُ بِهَا وَ یُسْتَشْهَدُ مَعَکَ جَمَاعَهًٌْ مِنْ أَصْحَابِکَ لَا یَجِدُونَ أَلَمَ مَسِّ الْحَدِیدِ وَ تَلَا قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْرَاهِیمَ یَکُونُ الْحَرْبُ بَرْداً وَ سَلَاماً عَلَیْکَ وَ عَلَیْهِمْ فَأَبْشِرُوا فَوَ اللَّهِ لَئِنْ قَتَلُونَا فَإِنَّا نَرِدُ عَلَی نَبِیِّنَا.
امام باقر ( از امام محمّد باقر (روایت است که فرمود: «امام حسین (قبل از اینکه کشته شود به اصحاب خود فرمود: «پیغمبر خدا (به من فرمود: ای پسر عزیزم! تو به‌زودی به‌سوی عراق رانده خواهی شد. زمین عراق همان زمینی است که پیامبران (و اوصیای آنان در آن با یکدیگر ملاقات کردند. آن زمین را عمور می‌خوانند. تو در آن زمین شهید خواهی شد و گروهی هم با تو شهید می‌شوند که درد نیزه و شمشیر را احساس نمی‌کنند. سپس این آیه را تلاوت کرد؛ قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ، جنگ برای تو و یارانت سرد و سلامت خواهد شد». سپس امام حسین (به اصحاب خود فرمود: «مژده باد بر شما، گرچه دشمنان ما را می‌کشند ولی ما بر پیامبر خود (وارد خواهیم شد».