آیه وَ إِنْ أَدْري لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَكُمْ وَ مَتاعٌ إِلى حينٍ [111]
و من نمى‌دانم شايد اين آزمايشى براى شماست و مايه‌ی بهره‌گيرى تا مدّتى [معيّن]».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ عَهِدَ إِلَیَّ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ أُمَّتَهُ یَفْتَرِقُونَ عَلَی ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهًًْ ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ فِرْقَهًًْ تَدَّعِی مَحَبَّتَنَا وَ مَوَدَّتَنَا کُلُّهُمْ هَالِکَهًٌْ إِلَّا فِرْقَهًٌْ وَاحِدَهًٌْ وَ إِنِّی لَعَلَی بَیِّنَهًٍْ مِنْ رَبِّی وَ إِنِّی عَالِمٌ بِمَا یَصِیرُ الْقَوْمُ إِلَیْهِ وَ لَهُمْ مُدَّهًٌْ وَ أَجَلٌ مَعْدُودٌ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَقُولُ وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ وَ قَدْ صَبَرَ عَلَیْهِمُ الْقَلِیلَ لِمَا هُوَ بَالِغُ أَمْرِهِ وَ قَدَرِهِ الْمَحْتُومِ فِیهِم.
امام علی ( و پیامبر (مرا آگاه کرد که امّت ایشان به هفتاد و سه فرقه متفرّق می‌شوند، سیزده فرقه از آن‌ها ادّعای دوستی و محبّت ما را دارند ولی همه‌ی آن‌ها جز یک فرقه، هلاک خواهند شد. من همانا از جانب پروردگارم، بر برهان و دلیل هستم و به سرنوشتی که این مردم خواهند داشت، آگاهم. این مردم مدّت زمان معدودی دارند؛ زیرا خداوند بلند مرتبه می‌فرماید: وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَّکُمْ وَ مَتَاعٌ إِلَی حِینٍ؛ من اندکی را بر آن‌ها صبر کردم؛ به خاطر آنچه که امر خداوند رسا و تقدیر او در میان آن‌ها حتمی است.
الحسن (علیه السلام)- مَا جَرَی بَینَهُ (علیه السلام) وَ بَینَ مُعَاوِیَهًَْ وَ أَصحَابِهِ: فَتَکَلَّمَ أَبُومُحَمَّدٍ الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) فَقَالَ أَمَّا أَنْتَ یَا مُغِیرَهًَْ‌بْنَ‌شُعْبَهًَْ فَإِنَّکَ لِلَّهِ عَدُوٌّ وَ لِکِتَابِهِ نَابِذٌ وَ لِنَبِیِّهِ مُکَذِّبٌ وَ أَنْتَ الزَّانِی وَ قَدْ وَجَبَ عَلَیْکَ الرَّجْموَ قَوْلُکَ فِی شَأْنِ الْإِمَارَهًِْ وَ قَوْلُ أَصْحَابِکَ فِی الْمُلْکِ الَّذِی مَلَکْتُمُوهُ فَقَدْ مَلِکَ فِرْعَوْنُ مِصْرَ أَرْبَعَمِائَهًِْ سَنَهًٍْ وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ هَارُونُ (علیه السلام) نَبِیَّانِ مُرْسَلَانِ یَلْقَیَانِ مَا یَلْقَیَانِ وَ هُوَ مُلْکُ اللَّهِ یُعْطِیهِ الْبَرَّ وَ الْفَاجِرَ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ وَ قَالَ وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنا مُتْرَفِیها فَفَسَقُوا فِیها فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمِیرا.
امام حسن ( از عمروبن‌عاص روایت است: در آنچه بین امام حسن (و معاویه و یارانش گذشت، چنین آمده است:... امام حسن (فرمود: «امّا تو ای مغیرهًْ‌بن‌شعبه! حقّاً که تو دشمن خدایی، تویی که تکذیب‌کننده‌ی قرآنی، تویی که رسول خدا (را تکذیب می‌کنی، تویی که زناکاری امّا جواب سخن تو درباره‌ی امارت و قول یارانت درباره‌ی مقام سلطنتی که به‌دست آورده‌اید این است که؛ فرعون مدّت چهارصد سال سلطنت کرد و موسی و هارون (دو پیغمبر بودند که وی را [به راه حق دعوت می‌کردند] و چه صدماتی که از فرعون کشیدند. مقام خلافت یک مقامی است که خدا به افراد نیکوکار و تبهکار عطا می‌نماید. لذا قرآن مجید می‌فرماید: «من نمی‌دانم، چه‌بسا این مقامی که تا یک مدّت معلومی به شما داده شده موجب آزمایش شما باشد. و نیز می‌فرماید: ما هرگاه تصمیم بگیریم اهل قریه‌ای را نابود کنیم دستور می‌دهیم تا تبهکاران آن قریه به فسق و فجور بپردازند آنگاه سخن ما ثابت می‌شود و آنان را به نحو مخصوصی نابود می‌کنیم. (اسراء/۱۶).
الحسن (علیه السلام)- رُوِیَ أَنَّهُ لَمَّا قَدِمَ مُعَاوِیَهًُْ بِالْکُوفَهًِْ قِیلَ لَهُ إِنَّ الْحَسَنَ‌بْنَ‌عَلِیٍّ مُرْتَفِعٌ فِی أَنْفُسِ النَّاسِ فَلَوْ أَمَرْتَهُ أَنْ یَقُومَ دُونَ مَقَامِکَ عَلَی الْمِنْبَرِ فَتُدْرِکَهُ الْحَدَاثَهًُْ وَ الْعِیُّ فَیَسْقُطَ مِنْ أَنْفُسِ النَّاسِ وَ أَعْیُنِهِمْ فَأَبَی عَلَیْهِمْ وَ أَبَوْا عَلَیْهِ إِلَّا أَنْ یَأْمُرَهُ بِذَلِکَ فَأَمَرَهُ فَقَامَ دُونَ مَقَامِهِ فِی الْمِنْبَرِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ أَیُّهَا النَّاسُ فَإِنَّکُمْ لَوْ طَلَبْتُمْ مَا بَیْنَ کَذَا وَ کَذَا لِتَجِدُوا رَجُلًا جَدُّهُ نَبِیٌّ لَمْ تَجِدُوا غَیْرِی وَ غَیْرَ أَخِی وَ إِنَّا أَعْطَیْنَا صَفْقَتَنَا هَذِهِ الطَّاغِیَهًَْ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی أَعْلَی الْمِنْبَرِ إِلَی مُعَاوِیَهًَْ وَ هُوَ فِی مَقَامِ رَسُولِ اللَّهِ ص مِنَ الْمِنْبَرِ وَ رَأَیْنَا حَقْنَ دِمَاءِ الْمُسْلِمِینَ أَفْضَلَ مِنْ إِهْرَاقِهَا وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی مُعَاوِیَهًَْ فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَهًُْ مَا أَرَدْتَ بِقَوْلِکَ هَذَا؟ فَقَالَ مَا أَرَدْتُ بِهِ إِلَّا مَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَل.
امام حسن ( هنگامی‌که معاویه وارد کوفه شد به وی گفتند: «حسن‌بن‌علی (نزد مردم مقام رفیعی دارد. به وی بگو: بر فراز منبر آید و پایین‌تر از تو بنشیند و سخنرانی کند، چون زبان وی لکنت دارد از نظر مردم خواهد افتاد». معاویه این پیشنهاد را نپذیرفت ولی مردم به او اصرار کردند تا این عمل را انجام دهد. معاویه این مطلب را به امام حسن (گفت و آن بزرگوار پس از اینکه پایین‌تر از معاویه نشست و حمد و ثنای خدای را به‌جای آورد، فرمود: اگر شما [بین مشرق و مغرب جستجو نمایید] تا مردی را به دست آورید که جدّش پیغمبر (باشد غیر از من و برادرم را نخواهید یافت، ما حقّ قطعی خویشتن را به این مرد قلدر و سرکش و به معاویه اشاره کرد واگذار نموده‌ایم که مقام و منبر پیغمبر خدا (را تصاحب کرده است. ما حفظ خون‌های مسلمین را از ریختن آن‌ها بهتر می‌دانیم، گرچه می‌دانم که مقام خلافت باعث آزمایش شما و به معاویه اشاره کرد خواهد شد. معاویه گفت: «این سخن را به چه منظوری گفتی»!؟ فرمود: «به همان منظوری که خدا فرموده است».
الحسن (علیه السلام)- عَنِ الشَّعْبِیِّ قَالَ: شَهِدْتُ الْحَسَنَ‌بْنَ‌علی (علیه السلام) حِینَ صَالَحَ مُعَاوِیَهًَْ بِالنُّخَیْلَهًِْ فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَهًُْ قُمْ فَأَخْبِرِ النَّاسَ أَنَّکَ تَرَکْتَ هَذَا الْأَمْرَ وَ سَلَّمْتَهُ إِلَیَّ فَقَامَ الْحَسَنُ (علیه السلام) فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ أَکْیَسَ الْکَیْسِ التُّقَی وَ أَحْمَقَ الْحُمْقِ الْفُجُورُ وَ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ الَّذِی أَخْتَلِفُ فِیهِ أَنَا وَ مُعَاوِیَهًُْ إِمَّا أَنْ یَکُونَ حَقَّ امْرِئٍ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ مِنِّی وَ إِمَّا أَنْ یَکُونَ حَقّاً هُوَ لِی فَقَدْ تَرَکْتُهُ إِرَادَهًًْ لِصَلَاحِ الْأُمَّهًِْ وَ حَقْنِ دِمَائِهَا وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ.
امام حسن ( از شعبی روایت است: موقعی که امام حسن (در نخیله با معاویه صلح نمود من نزد آن حضرت (رفتم. معاویه به امام حسن (گفت: «برخیز و به مردم بگو؛ من از مقام خلافت دست برداشتم و آن را به معاویه تسلیم نمودم». امام حسن (برخاست و پس از اینکه حمد و ثنای خدا را به‌جا آورد فرمود: «زیرک‌ترین مردم کسی است که تقوا داشته باشد، و احمق‌ترین افراد شخصی است که تبهکار باشد این مقام خلافت که من و معاویه درباره‌ی آن اختلاف داریم اگر حقّ وی باشد، او از من احقّ به آن است. و اگر حقّ من باشد من آن را به منظور صلاح امّت و نریختن خون امّت واگذار نمودم. وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ».
الکاظم (علیه السلام)- قَالَ (علیه السلام) رَأَیْتُ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهًَْ الْأَرْبِعَاءِ فِی النَّوْمِ فَقَالَ لِی یَا مُوسَی أَنْتَ مَحْبُوسٌ مَظْلُومٌ فَقُلْتُ نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَحْبُوسٌ مَظْلُومٌ فَکَرَّرَ عَلَیَّ ذَلِکَ ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِین.
امام کاظم ( شب چهارشنبه در خواب پیغمبر اکرم (را دیدم فرمود: «موسی (تو را از روی ستم زندانی کرده‌اند». عرض کردم: «آری یا رسول‌اللَّه (! مظلوم زندانی شده‌ام. [سه مرتبه تکرار فرمود] بعد این آیه را خواند: وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِین».