سوره غافر - مقدمه

ثواب قرائت

۱
(غافر/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- الْحَوَامِیمُ رَیْحَانُ الْقُرْآنِ فَإِذَا قَرَأْتُمُوهَا فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ اشْکُرُوهُ کَثِیراً بِحِفْظِهَا وَ تِلَاوَتِهَا إِنَّ الْعَبْدَ لَیَقُومُ یَقْرَأُ الْحَوَامِیمَ فَیَخْرُجُ مِنْ فِیهِ أَطْیَبُ مِنَ الْمِسْکِ الْأَذْفَرِ وَ الْعَنْبَرِ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ تَالِیَهَا وَ قَارِئَهَا وَ یَرْحَمُ جِیرَانَهُ وَ أَصْدِقَاءَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ کُلَّ حَمِیمٍ أَوْ قَرِیبٍ لَهُ وَ إِنَّهُ فِی الْقِیَامَهًِْ لَیَسْتَغْفِرُ لَهُ الْعَرْشُ وَ الْکُرْسِیُّ وَ مَلَائِکَهًُْ اللَّهِ الْمُقَرَّبُون.

امام صادق (علیه السلام)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند گل خوشبوی قرآنند؛ پس خدا را به خاطر حفظ آن‌ها و خواندنشان ستایش کنید و او را شکرگزاری کنید؛ زیرا بنده هنگامی‌که بر می‌خیزد و این سوره‌ها را قرائت می‌کند، بویی از دهانش بر می‌خیزد که از مشک ناب و عنبر خوشبوتر است، و خداوند بر خواننده و تلاوت‌کننده‌ی آن رحمت می‌آورد، و همسایگان، دوستان، آشنایان او و همه‌ی کسانی را که با او صمیمی یا نزدیکند مورد رحمت قرار می‌دهد، و عرش، کرسی و فرشتگان مقرّب خدا در قیامت برای او آمرزش می‌طلبند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۴۸
وسایل الشیعه، ج۶، ص۱۴۶
۲
(غافر/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْمُؤْمِنِ فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَلْزَمَهُ کَلِمَهًَْ التَّقْوَی وَ جَعَلَ الْآخِرَهًَْ خَیْراً لَهُ مِنَ الدُّنْیَا.

امام باقر (علیه السلام)- هرکس سوره‌ی مؤمن را هر شب بخواند، خداوند گناهان پیشین و پسین او را خواهد آمرزید و او را از پرهیزگاران قرار خواهد داد و آخرت را برایش بهتر از دنیا قرار خواهد داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۴۸
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۹۸/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ حم الْمُؤْمِنِ لَمْ یَبْقَ رُوحُ نَبِیٍ وَ لَا صِدِّیقٍ وَ لَا مُؤْمِنٍ إِلَّا صَلَّوْا عَلَیْهِ وَ اسْتَغْفَرُوا لَه.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس سوره‌ی «حم مؤمن» (سوره‌ی غافر) را بخواند، روح هیچ پیامبری، صدّیقی و مؤمنی باقی نمی‌ماند مگر اینکه بر او درود می‌فرستد و برای او طلب آمرزش می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۴۸
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۳۴۷/ نورالثقلین
۴
(غافر/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- فِی الْحَوَامِیمِ فَضْلٌ کَثِیرٌ یَطُولُ الشَّرْحُ فِیهَا.

امام صادق (علیه السلام)- درباره‌ی حوامیم (سوره‌هایی که با حم آغاز می‌شوند) فضیلت بسیاری ذکر کرده است که شرح و بیان آن به طول می‌انجامد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۴۸
البرهان
۵
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ لَمْ یَقْطَعِ اللَّهُ رَجَاءَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ یُعْطَی مَا یُعْطَی الْخَائِفُونَ الَّذِینَ خَافُوا اللَّهَ فِی الدُّنْیَا؛ وَ مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا فِی حَائِطِ بُسْتَانٍ اخْضَرَّ وَ نَمَا وَ إِنْ کُتِبَتْ وَ تُرِکَتْ فِی خَانَاتٍ أَوْ دُکَّانٍ کَثُرَ الْخَیْرُ فِیهِ وَ کَثُرَ الْبَیْعُ وَ الشِّرَاءُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند، در روز قیامت ناامید نخواهد شد و به او همان چیزی اعطا خواهد شد که به افرادی که در دنیا از خداوند تبارک‌وتعالی بیم داشتند و پرهیزگار بودند، داده می‌شود. هرکس آن را بنویسد و بر دیوار باغی آویزان کند، آن باغ، سرسبز خواهد شد و رشد خواهد کرد و چنان‌چه در خانه‌ها و مغازه‌ها نوشته شود، خیر و برکت و خرید و فروش در آن‌ها فراوان خواهد شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۴۸
البرهان
۶
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرْتَعَ فِی رِیَاضِ الْجَنَّهًِْ فَلْیَقْرَأِ الْحَوَامِیمَ فِی صَلَاهًِْ اللَّیْلِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس دوست دارد در باغ‌های بهشت بگردد و لذّت ببرد، پس باید سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند در نماز شب بخواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
نورالثقلین
۷
(غافر/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَنْصُورِ‌بْنِ‌حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْحَوَامِیمَ فِی لَیْلَهًٍْ قَبْلَ أَنْ یَنَامَ کَانَ فِی دَرَجَهًِْ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ (علیهم السلام)، وَ کُلِّ قَرِیبٍ لَهُ أَوْ بِسَبِیلٍ إِلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ أَبُوعَبْدِاللهِ (علیه السلام): الْحَوَامِیمُ تَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ أَثْنَی مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً وَ أَطْیَبِهِ، مَعَهَا أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ حَتَّی تَقِفَ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ، فَیَقُولُ لَهَا الرَّبُّ: مَنْ ذَا الَّذِی یَقْرَأُکَ فَیَقْضِی قِرَاءَتَکَ؟ فَیَقُومُ طَائِفَهًٌْ مِنَ النَّاسِ لَا یُحْصِیهِمْ إِلَّا اللَّهُ، فَیَقُولُ لَهُمْ: لَعَمْرِی لَقَدْ أَحْسَنْتُمْ تِلَاوَهًَْ الْحَوَامِیمِ فَمُتُّمْ بِهَا فِی حَیَاتِکُمُ الدُّنْیَا، وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا تَسْأَلُونِی الْیَوْمَ شَیْئاً کَائِناً مَا کَانَ إِلَّا أَعْطَیْتُکُمْ وَ لَوْ سَأَلْتُمُونِی جَمِیعَ جَنَّاتِی أَوْ جَمِیعَ مَا أَعْطَیْتُهُ عِبَادِیَ الصَّالِحِینَ وَ أَعْدَدْتُهُ لَهُمْ، فَیَسْأَلُونَهُ جَمِیعَ مَا أَرَادُوا وَ تَمَنُّوا، ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَی مَنَازِلِهِمْ فِی الْجَنَّهًِْ وَ قَدْ أَعَدَّ لَهُمْ فِیهَا مَا لَمْ یَخْطُرْ عَلَی بَالٍ مِمَّا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ.

امام صادق (علیه السلام)- منصوربن‌حازم گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند در شبی قبل از اینکه بخوابد، تلاوت کند، در درجه‌ی محمّد و آل محمّد (علیهم السلام)، ابراهیم و آل ابراهیم (علیهم السلام) و هر نزدیک به ابراهیم (علیه السلام) یا پیرو راهش و در مرتبه‌ی آن‌ها باشد. سپس اباعبدالله امام صادق (علیه السلام) فرمود: «سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند، در روز قیامت می‌آیند درحالی‌که از زیباترین و پاکیزه‌ترین مردم نیکوترند. همراه آن‌ها هزارهزار فرشته هستند و با هر فرشته‌ای هزارهزار فرشته است. [این سوره‌ها می‌آیند] تا در محضر خدای عزّوجلّ بایستند. سپس پروردگار به آن‌ها می‌فرماید: «چه کسی شما را می‌خواند و قرائت شما را تمام می‌کرد»؛ پس گروهی از مردم برمی‌خیزند که جز خدا نمی‌تواند آن‌ها را بشمارد. به آن‌ها می‌فرماید: «سوگند به جانم، سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند نیکو تلاوت کردید و در زندگی دنیا با آن‌ها مردید. به عزّت و جلالم سوگند امروز چیزی هرچه می‌خواهد باشد از من درخواست نمی‌کنید مگر اینکه به شما عطا می‌کنم اگرچه همه‌ی بهشت‌هایم یا همه‌ی آنچه به بندگان صالحم عطا کرده‌ام و برای آن‌ها آماده کرده‌ام از من درخواست کنید». سپس هرآنچه می‌خواهند و آرزو می‌کنند از او درخواست می‌کنند. سپس دستور داده می‌شود که آن‌ها را به منزل‌هایشان در بهشت ببرند و برای آن‌ها در آن چیزهایی آماده کرده است که به فکر کسی خطور نکرده است از چیزهایی که نه چشمی دیده است و نه گوشی شنیده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
نورالثقلین
۸
(غافر/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا لَیْلًا وَ جَعَلَهَا فِی حَائِطٍ أَوْ بُسْتَانٍ کَثُرَتْ بَرَکَتُهُ وَ اخْضَرَّ وَ أَزْهَرَ وَ صَارَ حَسَناً فِی وَقْتِهِ وَ إِنْ تُرِکَتْ فِی حَائِطٍ أَوْ دُکَّانٍ کَثُرَ فِیهِ الْبَیْعُ وَ الشِّرَاءُ؛ وَ إِنْ کُتِبَتْ لِإِنْسَانٍ فِیهِ الْأُدْرَهًُْ زَالَ عَنْهُ ذَلِکَ وَ بَرِئَ. وَ قِیلَ: الْأُدْرَهًُْ طَرَفٌ مِنَ السَّوْدَاءِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ. وَ إِنْ کُتِبَتْ وَ عُلِّقَتْ عَلَی مَنْ بِهِ دَمَامِلُ زَالَ عَنْهُ ذَلِکَ وَ کَذَلِکَ لِلْمَفْرُوقِ یَزُولَ عَنْهُ الْفَرَقُ، وَ إِذَا عُجِنَ بِمَائِهَا دَقِیقٌ ثُمَّ یَبِسَ حَتَّی یَصِیرَ بِمَنْزِلَهًِْ الْکَعْکِ ثُمَّ یُدَقَّ دَقّاً نَاعِماً وَ یُجْعَلُ فِی إِنَاءٍ ضَیِّقٍ مُغَطًّی فَمَنِ احْتَاجَ إِلَیْهِ لِوَجَعٍ فِی فُؤَادِهِ أَوْ لِمُغْمَی عَلَیْهِ أَوْ لِمَغْشِیِّ عَلَیْهِ أَوْ وَجَعِ الْکَبِدِ وَ الطِّحَالِ، یَسْتَفَّ مِنْهُ، بَرِئَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکس شب هنگام آن را بنویسد و بر دیواری یا باغی آویزان کند، بر برکت آن افزوده و آن باغ، سرسبز خواهد شد و درختانش شکوفه خواهند داد و [وضعیت آن] در همان زمان بسیار خوب خواهد شد؛ و چنان‌چه بر دیوار مغازه‌ای آویزان شود، خرید و فروش در آن فراوان خواهد شد و اگر برای فردی که به بیماری ادره یا ورم خصیه‌ی (باد فتق) مبتلا شده است نوشته شود، بیماری‌اش برطرف خواهد شد و شفا خواهد یافت. گویند بیماری ادره از سودا ناشی می‌شود و خداوند داناتر است. اگر برای کسی که بدنش آبله و دمل زده است نوشته شود، بیماری‌اش بهبود خواهد یافت و برای فرد وحشت‌زده، مفید است و باعث از بین رفتن ترس و وحشت او می‌گردد. همچنین باید بر روی آبی خوانده شود و با آن آب، آرد را خمیر کنند و بگذارند تا خشک شود. آنگاه به نرمی کوبیده شود و در ظرف کوچک دارای درپوش ریخته شود. اگر کسی که مبتلا به دل درد است یا بیهوش شده و یا غش کرده است یا در کبد یا طحالش احساس درد میکند، مقداری از این پودر تناول کند، به اذن خداوند شفا خواهد یافت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
البرهان

فضیلت

۱
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْحَوَامِیمُ تَاجُ الْقُرْآن.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند تاج قرآن هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
نورالثقلین
۲
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْحَوَامِیمُ دِیبَاجُ الْقُرْآن.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سوره‌هایی که با «حم» آغاز می‌شوند زینت قرآن هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۰۲
۳
(غافر/ مقدمه)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لِکُلِ شَیْءٍ لُبَابٌ وَ لُبَابُ الْقُرْآنِ الْحَوَامِیم.

ابن‌عبّاس ( برای هر چیزی مغزی است و مغز قرآن حوامیم است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۰
مستدرک الوسایل، ج۴، ص۲۱۷
۴
(غافر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَنْزَلَ عَلَیْهِ حم تَنْزِیلُ الْکِتابِ قَامَ إِلَی الْمَسْجِدِ وَ الْوَلِیدُ‌بْنُ الْمُغَیْرَهًِْ قَرِیبٌ مِنْهُ یَسْمَعُ قِرَاءَتَهُ فَلَمَّا فَطَنَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِاسْتِمَاعِهِ لِقِرَاءَتِهِ أَعَادَ قِرَاءَهًَْ الْآیَهًِْ فَانْطَلَقَ الْوَلِیدُ حَتَّی أَتَی مَجْلِسَ قَوْمِهِ بَنِی مَخْزُومٍ، فَقَالَ: وَ اللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ مَحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) آنِفاً کَلَاماً مَا هُوَ مِنْ کَلَامِ الْإِنْسِ وَ لَا مِنْ کَلَامِ الْجِنِّ وَ إِنَّ لَهُ لَحَلَاوَهًًْ وَ إِنَّ عَلَیْهِ لَطَلَاوَهًًْ وَ إِنَّ أَعْلَاهُ لَمُثْمِرٌ وَ إِنَّ أَسْفَلَهُ لَمُعْذِقٌ وَ إِنَّهُ لَیَعْلُو وَ مَا یَعْلَی ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روایت شده که وقتی خداوند سوره «حم تَنْزِیلُ الْکِتابِ» را بر پیامبرش نازل فرمود، آن حضرت برخاست و به مسجد الحرام آمد و ولیدبن‌مغیره نزدیک آن حضرت بود و قرائت ایشان را میشنید و وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) متوجّه گوش‌دادن ولید به قرائتش شد قرائت آیات را تکرار فرمود. پس ولید به راه افتاد تا به مجلس خویشانش بنی‌مخزوم رسید و گفت: «سوگند به خدا! اندکی پیش از محمّد کلامی شنیدم که نه کلام آدمی و نه کلام جنّیان نیست و برای آن حلاوت و شیرینی مخصوصی و بر آن لذّت است، و اینکه بالای آن باثمر و پائین آن گوارا، و آن برتری میکند و چیزی برتر و بالاتر آن نیست». سپس به منزل خودش رفت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۳۵۲
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۶۷
بیشتر