آیه وَ قالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللهِ أَوْثاناً مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَ يَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضاً وَ مَأْواكُمُ النّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرِينَ [25]
[ابراهيم] گفت: «شما غير از خدا بتهايى براى خود انتخاب‌كرده‌ايد كه مايه دوستى و محبّت ميان شما در زندگى دنيا است؛ سپس روز قيامت منكر يكديگر شده [و از هم بيزارى مى‌جوييد] و يكديگر را لعن مى‌كنيد؛و جايگاه[همه] شما آتش است و هيچ يار و ياورى براى شما نخواهد بود.»
الصّادق (علیه السلام)- عَن أَبِی‌عَمْرٍوالزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ وُجُوهِ الْکُفْرِ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَالَ الْکُفْرُ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی خَمْسَهًِْ أَوْجُهٍ فَمِنْهَا کُفْرُ الْجُحُودُ وَ الْجُحُودُ عَلَی وَجْهَیْنِ وَ الْکُفْرُ بِتَرْکِ مَا أَمَرَ اللَّهُ وَ کُفْرُ الْبَرَاءَهًِْ وَ کُفْرُ النِّعَم ... وَ الْوَجْهُ الْخَامِسُ مِنَ الْکُفْرِ کُفْرُ الْبَرَاءَهًِْ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ یَحْکِی قَوْلَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ یَعْنِی تَبَرَّأْنَا مِنْکُمْ وَ قَالَ یَذْکُرُ إِبْلِیسَ وَ تَبْرِئَتَهُ مِنْ أَوْلِیَائِهِ مِنَ الْإِنْسِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ وَ قَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللهِ أَوْثاناً مَوَدَّةَ بَیْنِکُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا ثُمَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً یَعْنِی یَتَبَرَّأُ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوعمرو زبیری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «مرا آگاه فرما به اینکه کفر در کتاب خدای عزّوجلّ (قرآن) به چند وجه است»؟ فرمود: «کفر در کتاب خدا بر پنج وجه است: کفر جحود [و انکار ربوبیّت] و آن بر دو قسم است، و کفر به ترک کردن آنچه خداوند به آن فرمان داده، و کفر برائت [و بیزاری جستن] و کفر نعمت‌ها ... وجه پنجم از وجوه کفر، کفر برائت است و این است کلام خدای عزّوجلّ که از ابراهیم (علیه السلام) حکایت می‌کند: ما به شما کافریم و میان ما با شما دشمنی و بغض پدیدار شده تا هرگز تا شما به خدای یگانه بگروید. (ممتحنه/۴) یعنی ما از شما بیزاریم، و خدا در ذکر ابلیس و بیزاری جستن او از دوستان خود از آدمی‌زاده در روز قیامت فرموده است: راستی من کافر شدم بدان چه پیش از این با من در آن شریک شدید. (ابراهیم/۲۲) و خدا فرموده است: همانا شما در برابر خدا بتانی را به پرستش‌گرفتید میان خودتان در زندگی [چند روزه] دنیا سپس روز رستاخیز به همدیگر کافر شوید و همدیگر را لعنت کنید یعنی از همدیگر بیزاری و دوری جویید».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا الْکُفْرُ الْمَذْکُورُ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَخَمْسَهًُْ وُجُوهٍ مِنْهَا کُفْرُ الْجُحُودِ وَ مِنْهَا کُفْرٌ فَقَطْ وَ الْجُحُودُ یَنْقَسِمُ عَلَی وَجْهَیْنِ وَ مِنْهَا کُفْرُ التَّرْکِ لِمَا أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی بِهِ وَ مِنْهَا کُفْرُ الْبَرَاءَهًِْ وَ مِنْهَا کُفْرُ النِّعَم ... وَ أَمَّا الْوَجْهُ الرَّابِعُ مِنَ الْکُفْرِ فَهُوَ مَا حَکَاهُ تَعَالَی عَنْ قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللهِ وَحْدَهُ فَقَوْلُهُ کَفَرْنا بِکُمْ أَیْ تَبَرَّأْنَا مِنْکُمْ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ فِی قِصَّهًِْ إِبْلِیسَ وَ تَبَرِّیهِ مِنْ أَوْلِیَائِهِ مِنَ الْإِنْسِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ أَیْ تَبَرَّأْتُ مِنْکُمْ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً مَوَدَّهًَْ بَیْنِکُمْ فِی الْحَیاهًِْ الدُّنْیا إِلَی قَوْلِهِ ثُمَّ یَوْمَ الْقِیامَهًِْ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً.
امام‌علی (علیه السلام)- کفری که در قرآن مجید از آن نام برده شده پنج قسم می‌باشد، و آن‌ها عبارتند از: کفر انکاری، کفر مطلق، کفر ترک، کفر برائت، و کفر نعمت ... وجه چهارم کفر آن است که خداوند متعال از ابراهیم (علیه السلام) نقل می‌کند در آنجا که فرمود: ما به شما کافریم و میان ما با شما دشمنی و بغض پدیدار شده تا هرگز تا شما به خدای یگانه بگروید. (ممتحنه/۴)، مقصود از کَفَرْنا بِکُمْ در اینجا یعنی تَبَرَّأنَا مِنکُم ما از شما برائت می‌جوئیم، می‌باشد. در داستان ابلیس در آنجا که روز قیامت از دوستانش بیزاری حاصل می‌کند، می‌گوید: راستی من کافر شدم بدان چه پیش از این با من در آن شریک شدید. (ابراهیم/۲۲)، یعنی من از شما برائت می‌جویم از سخنان شرک‌آمیزی که قبلاً به من می‌گفتید. در جای دیگر خداوند می‌فرماید: إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللهِ أَوْثاناً مَوَدَّةَ بَیْنِکُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا ... الْقِیامَةِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مَعْمَرٍ‌السَّعْدَانِیِّ عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ فِی جَوَابِ مَنِ ادَّعَی التَّنَاقُضَ بَیْنَ آیَاتِ الْقُرْآنِ فَقَالَ وَ أَجِدُ اللَّهَ یَقُولُ یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً وَ قَالَ وَ اسْتَنْطَقُوا فَقَالُوا وَ اللهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ وَ قَالَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً وَ قَالَ إِنَّ ذلِکَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ وَ قَالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَیْکُمْ بِالْوَعِیدِ وَ قَالَ الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ فَمَرَّهًًْ یُخْبِرُ أَنَّهُمْ لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً وَ مَرَّهًًْ یُخْبِرُ أَنَّ الْخَلْقَ یَنْطِقُونَ وَ یَقُولُ عَنْ مَقَالَتِهِمْ وَ اللهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ وَ مَرَّهًًْ یُخْبِرُ أَنَّهُمْ یَخْتَصِمُونَ فَأَجَابَ (علیه السلام) بِأَنَّ ذَلِکَ فِی مَوَاطِنَ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ مَوَاطِنِ ذَلِکَ الْیَوْمِ الَّذِی کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ یَجْمَعُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْخَلَائِقَ یَوْمَئِذٍ فِی مَوَاطِنَ یَتَفَرَّقُونَ وَ یُکَلِّمُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ یَسْتَغْفِرُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أُولَئِکَ الَّذِینَ کَانَ مِنْهُمُ الطَّاعَهًُْ فِی دَارِ الدُّنْیَا مِنَ الرُّؤَسَاءِ وَ الْأَتْبَاعِ وَ یَلْعَنُ أَهْلُ الْمَعَاصِی الَّذِینَ بَدَتْ مِنْهُمُ الْبَغْضَاءُ وَ تَعَاوَنُوا عَلَی الظُّلْمِ وَ الْعُدْوَانِ فِی دَارِ الدُّنْیَا الْمُسْتَکْبِرِینَ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ یَکْفُرُ بَعْضُهُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ الْکُفْرُ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ الْبَرَاءَهًُْ یَقُولُ فَیَتَبَرَّأُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْض.
امام علی (علیه السلام)- ابومعمرسعدانی نقل می‌کند که امام علی (علیه السلام) فرمود: کسی که ادّعا می‌کرد میان آیات قرآن تناقض وجود دارد [خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) رسید] و گفت: خدا را این‌گونه یافتم که می‌گوید: «در آن روز روح و ملائکه در یک صف قیام می‌کنند و هیچ یک جزبه اذن خداوند رحمان سخن نمی‌گویند و آن گاه که می‌گویند صواب می‌گویند. (نبأ/۳۸)» و گفت: آن‌ها به سخن می‌آیند و می‌گویند: سوگند به خداوند که پروردگار ماست که ما مشرک نبودیم! (انعام/۲۳) وَ قَالَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکْفُرُ بَعْضُکُمْ بِبَعْضٍ وَ یَلْعَنُ بَعْضُکُمْ بَعْضاً. گفت نزد من جدال و مخاصمه نکنید، من قبلاً به شما اتمام حجت کرده‌ام. (ق/۲۸) و گفت: امروز بر دهان آن ها مهر می‌نهیم و دستهایشان با ما سخن می‌گویند و پاهایشان کارهایی را که انجامی‌دادند شهادت می‌دهند. (یس/۶۵). که یک‌بار خبر می‌دهد که کس سخن نمی‌گوید مگر آنکه خدای رحمان به او رخصت دهد و او سخن به صواب گوید (نبأ/۳۸). بار دیگر خبر می‌دهد که مخلوقات سخن می‌گویند و درباره گفته‌ی آن‌ها می‌گوید: سوگند به خدا پروردگار ما که ما مشرک نبوده‌ایم (انعام/۲۳) و بار دیگر خبر می‌دهد که آن‌ها مخاصمه می‌کنند. امیرالمؤمنین (علیه السلام)] جواب داد: «پس به درستی که این آیات در چند موطن است از موطن‌های آن روز که مقدارش پنجاه هزار سال باشد خدای عزّوجلّ در آن روز خلایق را در موطن‌ها جمع می‌کند که متفرّق می‌باشند و با یکدیگر سخن می‌گویند و برای همدیگر استغفار می‌کنند و این گروه آنانند که در دار دنیا طاعت از ایشان بوده یعنی سر کردگان و پیروان و اهل معاصی که دشمنی از ایشان ظاهر شده و یکدیگر را بر ظلم و عدوان در دار دنیا یاری کرده‌اند خواه گردنکشان و خواه ضعیفان برخی به برخی دیگر کفر ورزیده و برخی، برخی دیگر را لعن می‌کنند و کفر در این آیه برائت و بیزاری است می‌فرماید که پس بعضی از ایشان از بعضی بیزاری جوید.
الصّادق (علیه السلام)- یَا مَالِکُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ قَوْمٍ ائْتَمُّوا بِإِمَامٍ فِی الدُّنْیَا إِلَّا جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ یَلْعَنُهُمْ وَ یَلْعَنُونَهُ إِلَّا أَنْتُمْ وَ مَنْ کَانَ عَلَی مِثْلِ حَالِکُم.
امام صادق (علیه السلام)- ای مالک! هیچ قومی در دنیا به امامی اقتدا نمی‌کنند مگر اینکه آن امام روز قیامت آن‌ها را لعنت می‌کند و آن‌ها نیز او را لعنت می‌کنند مگر شما و کسانی که] درتبعیّت از اهل بیت] مانند شما باشند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَالِکِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَا مَالِکُ أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ یَأْتِیَ کُلُ قَوْمٍ یَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً إِلَّا أَنْتُمْ وَ مَنْ قَالَ بِقَوْلِکُمْ.
امام صادق (علیه السلام)- عقیل‌بن‌دراج از مالک‌بن‌اعین نقل کرده که گفت: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «ای مالک! آیا راضی نمی‌شوی که در روزی که هر گروهی وارد می‌شود دیگری را لعن می‌کند، تنها شما و کسانی که سخن شما را پذیرفته‌اند چنین نباشید».