آیه ۱۰ - سوره عنکبوت

آیه وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنّا بِاللهِ فَإِذا أُوذِيَ فِي اللهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النّاسِ كَعَذابِ اللهِ وَ لَئِنْ جاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنّا كُنّا مَعَكُمْ أَ وَ لَيْسَ اللهُ بِأَعْلَمَ بِما فِي صُدُورِ الْعالَمِينَ [10]

بعضى از مردم كسانى هستندكه مى‌گويند: «به خدا ايمان آورده‌ايم.» امّا هنگامى‌كه در راه خدا آزار‌مى‌بينند، آزار مردم را همچون عذاب الهى مى‌شمارند[و از آن وحشت مى‌كنند]؛ ولى هنگامى‌كه پيروزى از سوى پروردگارت [براى شما] فرا رسد، مى‌گويند: «ما هم با شما بوديم[و در اين پيروزى شريكيم]». آيا خداوند به آنچه در سينه‌هاى جهانيان است آگاه‌تر نيست؟!

۱
(عنکبوت/ ۱۰)

علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ کَعَذابِ اللهِ قَالَ إِذَا آذَاهُ إِنْسَانٌ أَوْ أَصَابَهُ ضُرٌّ أَوْ فَاقَهًٌْ أَوْ خَوْفٌ مِنَ الظَّالِمِینَ دَخَلَ مَعَهُمْ فِی دِینِهِمْ فَرَأَی أَنَّ مَا یَفْعَلُونَهُ هُوَ مِثْلُ عَذَابِ اللَّهِ الَّذِی لَا یَنْقَطِعُ قَوْلُهُ وَ لَئِنْ جاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّکَ یَعْنِی الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لَیَقُولُنَّ إِنَّا کُنَّا مَعَکُمْ أَوَ لَیْسَ اللهُ بِأَعْلَمَ بِما فِی صُدُورِ الْعالَمِینَ.

علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- در مورد این کلام خدای متعال: جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ کَعَذَابِ اللهِ گفت: منظور از أُوذِیَ آن است که اگر زندگی انسانی او را آزار دهد، یا زیانی به وی رسد، یا دچار تنگدستی یا ترس از ستمگران شود، به دین آن‌ها نیز سرایت کند و چنین پندارد که آنچه با او می‌شود، شبیه عذاب خداست که قطع نمی‌شود؛ و منظور از: وَلَئِن جَاء نَصْرٌ مِّن رَّبِّکَ حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است لَیَقُولُنَّ إِنَّا کُنَّا مَعَکُمْ أَوَلَیْسَ اللهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۳۳۰
بحار الأنوار، ج۹، ص۲۲۹/ القمی، ج۲، ص۱۴۸/ نورالثقلین/ البرهان؛ «قوله جعل ... الله قال» محذوف
۲
(عنکبوت/ ۱۰)

الباقر (علیه السلام)- حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌بَزِیعٍ قَالَ کَتَبَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) إِلَی سَعْدٍالْخَیْرِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ جَاءَنِی کِتَابُکَ تَذْکُرُ فِیهِ مَعْرِفَهًَْ مَا لَا یَنْبَغِی تَرْکُهُ وَ طَاعَهًَْ مَنْ رِضَا اللَّهِ رِضَاهُ فَقَبِلْتُ مِنْ ذَلِکَ لِنَفْسِکَ مَا کَانَتْ نَفْسُکَ مُرْتَهَنَهًًْ لَوْ تَرَکْتَهُ تَعْجَبُ إِنَّ رِضَا اللَّهِ وَ طَاعَتَهُ وَ نَصِیحَتَهُ لَا تُقْبَلُ وَ لَا تُوجَدُ وَ لَا تُعْرَفُ إِلَّا فِی عِبَادٍ غُرَبَاءَ أَخِلَّاءَ مِنَ النَّاسِ قَدِ اتَّخَذَهُمُ النَّاسُ سِخْرِیّاً لِمَا یَرْمُونَهُمْ بِهِ مِنَ الْمُنْکَرَاتِ وَ کَانَ یُقَالُ لَا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّی یَکُونَ أَبْغَضَ إِلَی النَّاسِ مِنْ جِیفَهًِْ الْحِمَارِ وَ لَوْ لَا أَنْ یُصِیبَکَ مِنَ الْبَلَاءِ مِثْلُ الَّذِی أَصَابَنَا فَتَجْعَلُ فِتْنَهًَْ النَّاسِ کَعَذابِ اللَّهِ وَ أُعِیذُکَ بِاللَّهِ وَ إِیَّانَا مِنْ ذَلِکَ لَقَرُبْتَ عَلَی بُعْدِ مَنْزِلَتِکَ وَ اعْلَمْ رَحِمَکَ اللَّهُ أَنَّا لَا نَنَالُ مَحَبَّهًَْ اللَّهِ إِلَّا بِبُغْضِ کَثِیرٍ مِنَ النَّاسِ وَ لَا وَلَایَتَهُ إِلَّا بِمُعَادَاتِهِمْ وَ فَوْتُ ذَلِکَ قَلِیلٌ یَسِیرٌ لِدَرْکِ ذَلِکَ مِنَ اللَّهِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ.

امام باقر (علیه السلام)- حمزهًْ‌بن‌بزِیع گوید: امام باقر (علیه السلام) به سعد الخیر نوشت: به نام خداوند بخشنده مهربان، امّا بعد، نامه‌ات به من رسید و در آن از دانستن اموری یاد کرده بودی که ترکش شایسته نیست، و نیز فرمانبری از کسی که خداوند از خشنودی او خشنود است، و بر خود پذیرفتی آنچه را در گرو آنی، که اگر آن را ترک کنی از این به شگفت آیی که خشنودی و خیرخواهی خدا پذیرفته نباشد و موجود نگردد و دانسته نیاید، جز در بنده‌هایی بر کنار از جامعه که دوست مردمند، ولی مردم آن ها را به سبب اینکه ایشان را به ارتکاب امور منکر و غیر متعارف متّهم می‌سازند، به مسخره می‌گیرند، و چنین گفته می‌شود که مؤمن مؤمن نباشد تا در میان مردم منفورتر از لاشه گندیده الاغ باشد. و اگر نمی‌بود که به تو نیز همچون ما بلا و گرفتاریهای سخت می‌رسید و چه بسا تو فتنه و سخت‌گیری مردم را، مانند عذاب خدا تصوّر می‌کردی، و از عقیده خود بازمی‌گشتی، من تو و خودمان را از برگشت از عقیده حق، به دلیل فتنه مردم در پناه خدای گذاردم و هر آینه با دوری محل سکونتت به ما نزدیک شدی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۳۳۰
بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۶۲
بیشتر