آیه وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لاتَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ [48]
تو هرگز پيش از اين هيچ كتابى نمى‌خواندى، و با دست خود چيزى نمى‌نوشتى، مبادا كسانى كه در صدد [تكذيب و] ابطال سخنان تو هستند، شك و ترديد‌كنند.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ وَما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ وَ هُوَ مَعْطُوفٌ عَلَی قَوْلِهِ فِی سُورَهًِْ الْفُرْقَانِ اکْتَتَبَها فَهِیَ تُمْلی عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا فَرَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَقَالَ کَیْفَ یَدَّعُونَ أَنَّ الَّذِی تَقْرَؤُهُ أَوْ تُخْبِرُ بِهِ تَکْتُبُهُ عَنْ غَیْرِکَ وَ أَنْتَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ أَیْ شَکُّوا.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَمَا کُنتَ تَتْلُو مِن قَبْلِهِ مِن کِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذًا لَّارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ معطوف است بر سوره‌ی فرقان آیه آن‌ها را برای خود نوشته و صبح و شام بر او املا می‌شود (فرقان/۵). و خداوند به ایشان پاسخ داده و فرموده است: چگونه ادّعا می‌کنند که آنچه را که می‌خوانی و از آن آگاه می‌شوی را از دیگری رونویسی می‌کنی، درحالی‌که تو هرگز پیش از این هیچ کتابی نمی‌خواندی، و با دست خود چیزی نمی‌نوشتی، مبادا کسانی که در صدد [تکذیب و] ابطال سخنان تو هستند، شک و تردیدکنند.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فَالْقُرْآنُ مِنْهُ نَاسِخٌ، وَ مِنْهُ مَنْسُوخٌ، وَ مِنْهُ مُحْکَمٌ، وَ مِنْهُ مُتَشَابِهٌ، وَ مِنْهُ عَامٌّ، وَ مِنْهُ خَاصٌّ، وَ مِنْهُ تَقْدِیمٌ، وَ مِنْهُ تَأْخِیرٌ، وَ مِنْهُ مُنْقَطِعٌ، وَ مِنْهُ مَعْطُوفٌ، وَ مِنْهُ حَرْفٌ مَکَانَ حَرْفٍ، وَ مِنْهُ عَلَی خِلَافِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ، وَ مِنْهُ مَا لَفْظُهُ عَامٌّ وَ مَعْنَاهُ خَاصٌّ، وَ مِنْهُ مَا لَفْظُهُ خَاصُّ وَ مَعْنَاهُ عَامٌّ، وَ مِنْهُ آیَاتٌ بَعْضُهَا فِی سُورَهًٍْ وَ تَمَامُهَا فِی سُورَهًٍْ أُخْرَی ... وَ أَمَّا الْآیَاتُ الَّتِی هِیَ فِی سُورَهًٍْ وَ تَمَامُهَا فِی سُورَهًٍْ أُخْرَی ... قَوْلُهُ: اکْتَتَبَها فَهِیَ تُمْلی عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا فَرَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ: وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ فَنِصْفُ الْآیَهًِْ فِی سُورَهًِْ الْفُرْقَانِ وَ نِصْفُهَا فِی سُورَهًِْ الْقَصَصِ وَ الْعَنْکَبُوتِ.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- در قرآن، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، خاص و عام، تقدیم و تأخیر، منقطع و معطوف وجود دارد. حرفی به جای حرفی دیگر نشسته است و برخی از آن، تحریف شده است. در برخی آیات، لفظ، عامّ است و معنایش خاص، و یا لفظش خاص و معنایش عام است. گاهی قسمتی از آیات در یک سوره و کامل آن در سوره دیگر است ... و امّا آیاتی که در سوره‌ای آمده و پایان آن در سوره دیگری است ... وی آن را رونویس کرده، و هر صبح و شام بر او املا می‌شود. (فرقان/۵) خداوند به آن‌ها پاسخ داد: وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ نصف آیه در سوره فرقان و نصف آن در سوره عنکبوت است.
الرّضا (علیه السلام)- وَ مِنْ آیَاتِهِ أَنَّهُ کَانَ یَتِیماً فَقِیراً رَاعِیاً أَجِیراً لَمْ یَتَعَلَّمْ کِتَاباً وَ لَمْ یَخْتَلِفْ إِلَی مُعَلِّمٍ ثُمَّ جَاءَ بِالْقُرْآنِ الَّذِی فِیهِ قِصَصُ الْأَنْبِیَاءِ (علیه السلام) وَ أَخْبَارُهُمْ حَرْفاً حَرْفاً وَ أَخْبَارُ مَنْ مَضَی وَ مَنْ بَقِیَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًْ.
امام رضا (علیه السلام)- از معجزات پیامبر ما (صلی الله علیه و آله) این است که یتیمی بود فقیر و چوپان، نه درس خوانده بود و نه با معلّمی رفت و آمد داشت. قرآن را آورد که داستان‌های پیامبران و اخبار آن‌ها حرف به حرف و اخبار گذشتگان و آیندگان تا روز قیامت در آن هست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَوْلُهُ تَعَالَی وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ وَ رُوِیَ عَنْهُ نَحْنُ أُمَّهًٌْ أُمِّیَّهًٌْ لَا نَقْرَأُ وَ لَا نَکْتُبُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ روایت شده که آن حضرت فرمود: «ما امّتی اُمّی هستیم که نمی خوانیم و نمی نویسیم».