آیه تُؤْتي أُكُلَها كُلَّ حينٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ يَضْرِبُ اللهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ [25]
هرزمان میوه‌ی خود را به اذن پروردگارش مى‌دهد و خداوند براى مردم مَثَل‌ها مى‌زند، شاید متذکّر شوند [و پند گیرند].
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ هَذِهِ الشَّجَرَهًَْ الطَّیِّبَهًَْ النَّخْلَهًُْ أَصْلُها ثابِتٌ فِی الْأَرْضِ ضَارِبٌ بِعُرُوقِهِ فِیهَا تُؤْتِی أُکُلَها أَیْ تُعْطِی ثَمَرَهَا کُلَّ حِینٍ أَیْ کُلَّ وَقْتِ وَقَّتَهُ اللَّهُ لِإِثْمَارِهَا بِإِذْنِ رَبِّها أَیْ بِإِرَادَهًِْ خَالِقِهَا لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ لِأَنَّ فِی ضَرْبِ الْأَمْثَالِ تَذْکِیراً وَ تَصْوِیراً لِلْمَعَانِی بِالْمَحْسُوسَاتِ لِتَقْرِیبِهَا مِنَ الْأَفْهَامِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- الشَّجَرَةَ الطَّیِّبَةَ؛ درخت خرما أَصْلُها ثابِتٌ در زمین ثابت است و رشد می‌کند. تُؤْتِی أُکُلَها؛ میوه میدهد. کلُّ حینٍ؛ هر زمانی‌که خدا برای میوه‌دادنش مشخّص کرده است. بِإِذْنِ رَبِّها؛ یعنی به خواست آفریننده‌اش. لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ؛ چون مثال‌زدن نوعی یادآوری و تشبیه معقول به محسوس است تا معانی معقول را به فهم مردم نزدیک کند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَلَّامِ‌بْنِِ‌مُسْتَنِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ... تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها قَالَ یَعْنِی بِذَلِکَ مَا یُفْتِی الْأَئِمَّهًُْ شِیعَتَهُمْ فِیکُلِّ حَجٍّ وَ عُمْرَهًٍْ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَام.
امام باقر (علیه السلام)- سلّام‌بن‌مستنِیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خدا: تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها، پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: «یعنی آنچه ائمّه (درمورد حلال و حرام در هر حجّ و عمره به آن‌ها فتوی می‌دهند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَلَّامِ‌بْنِِ‌الْمُسْتَنِیرِ قَالَ ... قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَوْلُهُ تَعَالَی تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها قَالَ: هُوَ مَا یَخْرُجُ مِنَ الْإِمَامِ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ فِی کُلِّ سَنَهًٍْ إِلَی شِیعَتِهِ.
امام باقر (علیه السلام)- سلّام‌بن‌مستنیر گوید ... امام باقر (علیه السلام) در مورد تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها فرمود: «مقصود، تعالیم حلال و حرام است که هرسال امام (علیه السلام) به شیعیانش یاد میدهد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُمَرَ‌بْنِِ‌یَزِیدَ قَالَ ... فَقُلْتُ قَوْلُهُ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها فَقَالَ: مَا یَخْرُجُ إِلَی النَّاسِ مِنْ عِلْمِ الْإِمَامِ (علیه السلام) فِی کُلِّ حِینٍ یُسْأَلُ عَنْهُ.
امام صادق (علیه السلام)- عمربن‌یزید گوید: امام صادق (علیه السلام) در مورد تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها فرمود: مقصود دانشی است که از امام (علیه السلام) در اختیار مردم قرار می‌گیرد هنگامیکه از وی می‌پرسند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ آبَائِهِ (علیه السلام) أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) قَالَ فِی رَجُلٍ نَذَرَ أَنْ یَصُومَ زَمَاناً قَالَ الزَّمَانُ خَمْسَهًُْ أَشْهُرٍ وَ الْحِینُ سِتَّهًُْ أَشْهُرٍ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها.
امام علی (علیه السلام)- سکونی از امام صادق (علیه السلام) از پدرانش از امام علی (علیه السلام) روایت می‌کند که در مورد مردی که نذر کرده بود زمانی را روزه بگیرد، فرمود: «زمان، پنج ماه است و حِینٍ شش ماه است؛ زیرا حق تبارک‌وتعالی در قرآن می‌فرماید: تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الرَّبِیعِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ قَالَ لِلَّهِ عَلَیَّ أَنْ أَصُومَ حِیناً وَ ذَلِکَ فِی شُکْرٍ فَقَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَدْ أُتِیَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فِی مِثْلِ هَذَا فَقَالَ صُمْ سِتَّهًَْ أَشْهُرٍ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها یَعْنِی سِتَّهًَْ أَشْهُرٍ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوربیع گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: «اگر کسی بگوید؛ برای خدا برعهده‌ی من است که به‌جهت شکر الهی وقتی [حین] را روزه بگیرم، تکلیف چیست»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «شخصی همین مسأله را از حضرت علی (علیه السلام) پرسید و علی (علیه السلام) به او گفت: شش ماه روزه بگیر؛ زیرا خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها یعنی شش ماه».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فی بحارالانوار: أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَبَابَکْرٍ عَنِ الْحِینِ وَکَانَ نَذَرَ أَلَّا یُکَلِّمَ زَوْجَتَهُ حِیناً فَقَالَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ لِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ فَسَأَلَ عُمَرَ فَقَالَ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ لِقَوْلِهِ تَعَالَی هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ فَسَأَلَ عُثْمَانَ فَقَالَ سَنَهًًْ لِقَوْلِهِ تَعَالَی تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ فَسَأَلَ عَلِیّاً (علیه السلام) فَقَالَ إِنْ نَذَرْتَ غُدْوَهًًْ فَتَکَلَّمْ عَشِیَّهًًْ وَ إِنْ نَذَرْتَ عَشِیَّهًًْ فَتَکَلَّمْ بُکْرَهًًْ لِقَوْلِهِ تَعَالَی فَسُبْحانَ اللهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ فَفَرِحَ الرَّجُلُ وَ قَالَ اللهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ.
امام علی (علیه السلام)- در کتاب بحارالأنوار آمده است: مردی که نذر کرده بود به مدّت یک حِینٍ با زنش حرف نزند، معنای حِینٍ را از ابابکر پرسید، جواب داد: «تا روز قیامت است، به دلیل سخن خدای تعالی [که می‌فرماید]: وسیله‌ی بهره‌گیری تا زمان معیّنی خواهد بود. (اعراف/۲۴) از [آن را] عمر پرسید، او جواب داد: «چهل سال است، به دلیل سخن خدای تعالی: آیا زمانی طولانی بر انسان گذشت. (انسان/۱) از عثمان پرسید، پس جواب داد: «یک سال است، به خاطر سخن خدای تعالی تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ». از علی (علیه السلام) پرسید، در جواب فرمود: «اگر صبح نذر کرده‌ای، شب حرف بزن و اگر شب نذر کرده‌ای، صبح حرف بزن! به دلیل سخن خدای تعالی: منزّه است خداوند به‌هنگامی‌که شام می‌کنید و صبح می‌کنید». (روم/۱۷) مرد خوشحال شد و گفت: خداوند آگاه‌تر است که رسالت خویش را کجا قرار دهد!. (انعام/۱۲۴)