آیه هَلْ أَتى عَلَى الْإِنْسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئاً مَذْكُوراً [1]
آيا اين‌گونه نيست كه زماني طولاني از روزگار بر انسان گذشت كه چيز قابل ذكري نبود؟!
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَالِکٍ‌الْجُهَنِیِّ قَال سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ... هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُوراً فَقَالَ کَانَ مُقَدَّراً غَیْرَ مَذْکُور.
امام صادق (علیه السلام)- مالک جُهَنّی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنسَانِ حِینٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُن شَیْئًا مَّذْکُورًا، پرسیدم. فرمود: «مقدّر غیر مذکور بود (در تقدیر بود ولی نامی از او به میان نیامده بود)».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرارَه سَأَلْتُ أَبَاجَعفَر (علیه السلام) عَن قَولِهِ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُوراً (قال) فِی الخَلقِ.
امام باقر (علیه السلام)- لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُوراً در علم الهی ذکر شده بود، ولی در خلق، ذکر نشده بود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حُمْرَانَ‌بْنِ‌أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْهُ فَقَالَ کَانَ شَیْئاً مُقَدَّراً وَ لَمْ یَکُنْ مُکَوَّناً.
امام باقر (علیه السلام)- حمران گوید: از ایشان درباره‌ی این آیه پرسیدم. فرمود: «مقدور (در قضا و قدر) بود، ولی هنوز خلق نشده بود».
الباقر (علیه السلام)- کَانَ شَیْئاً وَ لَمْ یَکُنْ مَذْکُوراً.
امام باقر (علیه السلام)- به‌عنوان یک چیز موجود بود، ولی نامی از آن به میان نیامده بود.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَمْ یَکُنْ فِی الْعِلْمِ وَ لَا فِی الذِّکْرِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَمْ یَکُنْ نه در علم بود و نه در ذکر بود.
الباقر (علیه السلام)- کَانَ مَذْکُوراً فِی الْعِلْمِ وَ لَمْ یَکُنْ مَذْکُوراً فِی الْخَلْق.
امام باقر (علیه السلام)- در علم الهی ذکر شده بود، ولی در خلق، ذکر نشده بود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنْصَرُکُمْ لِی وَ أَحَقُّکُمْ بِی وَ أَقْرَبُکُمْ إِلَیَّ وَ أَعَزُّکُمْ عَلَیَّ وَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ أَنَا عَنْهُ رَاضِیَانِ وَ مَا نَزَلَتْ آیَهًُْ رِضًی إِلَّا فِیهِ وَ مَا خَاطَبَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا بَدَأَ بِهِ وَ لَا نَزَلَتْ آیَهًُْ مَدْحٍ فِی الْقُرْآنِ إِلَّا فِیهِ وَ لَا شَهِدَ اللَّهُ بِالْجَنَّهًِْ فِی هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ إِلَّا لَهُ وَ لَا أَنْزَلَهَا فِی سِوَاهُ وَ لَا مَدَحَ بِهَا غَیْرَهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای گروه مردم! این مرد از همه‌ی شما مرا بیشتر یاری داده است و شایسته‌ترین مردم در رعایت حق خدای عزّوجلّ و من بوده و هست و خدای و من از او خشنودیم و هیچ آیه‌یی که در آن بیان رضایت حق باشد نازل نشده است، مگر اینکه درباره‌ی اوست و خداوند هیچ‌گاه خطاب ای کسانی که گرویده‌اند صادر نفرموده است، مگر اینکه او سر فصل آن خطاب است و خداوند در سوره‌ی هَلْ أَتی گواهی به بهشت نداده است، مگر برای او و آن را در مورد کس دیگری جز او نازل نفرموده است و در آن سوره کسی جز او را نستوده است.
الباقر (علیه السلام)- حَدَّثَنِی عَبْدُ‌اللهِ‌بْنِ‌الْعَبَّاسِ، وَ جَابِرُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌اللهِ‌الأنْصَارِی‌ِّ انَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) قُلْ مَا أَوَّلُ نِعْمَهًٍْ بَلَاکَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ أَنْعَمَ عَلَیْکَ بِهَا قَالَ: أَنْ خَلَقَنِی جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً مَذْکُوراً. قَالَ: صَدَقْتَ.
امام باقر (علیه السلام)- امام باقر (علیه السلام) فرمود. عبداللَّه‌بن‌عباس و جابربن‌عبداللَّه انصاری که از افرادی بوده که در جنگ بدر و احد و در بیعت، در سایه درخت در حدیبیّه حضور داشته و از آن صحابه‌ای بوده‌اند که از محبّت و دوستی امیر مؤمنان علی (علیه السلام) بهره‌مند بوده‌اند، برای من حدیث کردند که: ... پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «در عین حال بگو اوّلین نعمتی که خداوند عنایت فرموده چیست»؟ حضرت عرضه داشت: «اینکه مرا آفریده است، با اینکه نام و نشانی از من نبود». فرمود: «راست گفتی»!