آیه ۴۳ - سوره ابراهیم

آیه مُهْطِعينَ مُقْنِعي رُؤُسِهِمْ لا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ [43]

درحالى‌که [در آن روز] گردن‌ها را کشیده، سرها را بالا نگهداشته، حتّى پلک چشم‌هایشان [به سبب وحشت] از حرکت باز مى‌ماند؛ و دل‌هایشان [فرو مى‌ریزد و از اندیشه و امید] خالى مى‌گردد.

۱
(ابراهیم/ ۴۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْقَاسِمِ‌بْنِِ‌سَلَّامٍ رَفَعَهُ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) نَهَی (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُدَبِّحَ الرَّجُلُ فِی الصَّلَاهًِْ کَمَا یُدَبِّحُ الْحِمَارُ وَ مَعْنَاهُ أَنْ یُطَأْطِئَ الرَّجُلُ رَأْسَهُ فِی الرُّکُوعِ حَتَّی یَکُونَ أَخْفَضَ مِنْ ظَهْرِهِ وَ کَانَ (صلی الله علیه و آله) إِذَا رَکَعَ لَمْ یُصَوِّبْ رَأْسَهُ وَ لَمْ یُقْنِعْهُ مَعْنَاهُ أَنَّهُ لَمْ یَرْفَعْهُ حَتَّی یَکُونَ أَعْلَی مِنْ جَسَدِهِ وَ لَکِنْ بَیْنَ ذَلِکَ وَ الْإِقْنَاعُ رَفْعُ الرَّأْسِ وَ إِشْخَاصُهُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- قاسم‌بن‌سلّام در حدیث مرفوعی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت می‌کند که حضرت نهی کرده است از اینکه کسی در نماز مانند چارپایان سر را در حال رکوع پایین اندازد. منظور این است که انسان سرش را در رکوع به‌اندازه‌ای پایین بیاورد که پایین‌تر از پشت قرار گیرد. خود آن حضرت (صلی الله علیه و آله) هنگامی‎که رکوع می‎کرد، سرش را پایین نمی‌انداخت و همچنین بالا هم نمی‌گرفت یعنی آنقدر سر را بالا نمی‌آورد که از بدنش بالاتر قرار گیرد بلکه سر را در حدّ اعتدال نگه می‌داشت. اقناع به‌معنای بالاگرفتن سر و کشیدن آن است. خدای متعال فرمود: مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۴۲۰
بحارالأنوار، ج۷۳، ص۳۴۳
۲
(ابراهیم/ ۴۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ أَی: رافِعِی رُؤُوسِهِم.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ؛ یعنی کسانی که سر خود را بالا نگه می‌دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۴۲۲
بحرالعرفان، ج۹، ص۱۵۵/ تاج العروس، ج۱۱، ص۴۰۹
۳
(ابراهیم/ ۴۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَوْلُهُ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ قَالَ: قُلُوبُهُمْ تَنْصَدِعُ مِنَ الْخَفَقَانِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ یعنی قلب‌هایشان از شدّت اضطراب می‌شکافد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۴۲۲
القمی، ج۱، ص۳۷۱
بیشتر