سوره مسد - مقدمه

سبب نزول

۱
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی الصَّفَا فَقَالَ یَا صَبَاحَاهْ فَاجْتَمَعَتْ إِلَیْهِ قُرَیْشٌ فَقَالُوا مَا لَکَ فَقَالَ أَ رَأَیْتُکُمْ إِنْ أَخْبَرْتُکُمْ أَنَّ الْعَدُوَّ مُصْبِحُکُمْ أَوْ مُمْسِیکُمْ مَا کُنْتُمْ تُصَدِّقُونَنِی قَالُوا بَلَی قَالَ فَإِنِّی نَذِیرٌ لَکُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَذابٍ شَدِیدٍ قَالَ أَبُولَهَبٍ تَبّاً لَکَ أَ لِهَذَا دَعَوْتَنَا جَمِیعاً فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ إِلَی آخِرِ السُّورَهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بالای [کوه] صفا رفت و گفت: «یَا صَبَاحَاهْ»! [کلامی است که عرب برای اعلام خطر به کار می‌برد]. پس قریش نزد او جمع شدند و گفتند: «چه شده است»؟ فرمود: «به من خبر بدهید اگر به شما خبر می‌دادم که دشمن هنگام صبح یا بعد از ظهر به شما حمله می‌کند، آیا مرا تصدیق نمی‌کردید»؟ گفتند: «بله [تصدیق می‌کردیم]». فرمود: «من بیم‌دهنده‌ی شما در برابر عذاب شدید [الهی] هستم». ابولهب گفت: «خسران و زیان بر تو باد. آیا همه‌ی ما را به خاطر این فراخواندی»؟ پس خدای تعالی نازل فرمود: تَبَّتْ یَدا أَبِی‌لَهَبٍ وَ تَبَّ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۴
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۶۴/ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۷۵/ نورالثقلین
۲
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ لَهُمُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی بُعِثْتُ إِلَی الْأَسْوَدِ وَ الْأَبْیَضِ وَ الْأَحْمَرِ إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أَنْذِرَ عَشِیرَتِیَ الْأَقْرَبِینَ وَ إِنِّی لَا أَمْلِکُ لَکُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً إِلَّا أَنْ تَقُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَقَالَ أَبُولَهَبٍ أَ لِهَذَا دَعَوْتَنَا ثُمَّ تَفَرَّقُوا عَنْهُ فَنَزَلَتْ تَبَّتْ یَدا أَبِی‌لَهَبٍ وَ تَبَّ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود:... من به‌سوی مردم سپید و سیاه و سرخ (همگان) مبعوث شده‌ام و خدای عزّوجلّ مرا فرمان داده است که وابستگان نزدیک خویش را پند دهم و بترسانم و من نمی‌توانم بدون اینکه اقرار به وجود خدای یگانه کنید و لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ بگویید برای شما بهره‌ای را در پیشگاه خداوند تعهّد کنم. ابولهب که نفرین خدا بر او باد گفت: «ما را برای این موضوع فراخوانده بودی»؟ و رفتند و پراکنده شدند و خداوند متعال سوره‌ی تَبَّتْ یَدا أَبِی‌لَهَبٍ وَ تَبَّ را نازل فرمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۴
بحارالأنوار، ج۳۸، ص۲۲۰/ البرهان/ المناقب، ج۲، ص۲۴/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
۳
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ أَمَّ جَمِیلٍ امْرَأَهًَْ أَبِی لَهَبٍ أَتَتْهُ حِینَ نَزَلَتْ سُورَهًُْ تَبَّتْ وَ مَعَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَبُو بَکْرِ‌بْنُ‌أَبِی قُحَافَهًَْ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ أَمُّ جَمِیلٍ مُحْفَظَهًًْ أَیْ مُغْضَبَهًًْ تُرِیدُکَ وَ مَعَهَا حَجَرٌ تُرِیدُ أَنْ تَرْمِیَکَ بِهِ فَقَالَ إِنَّهَا لَا تَرَانِی فَقَالَتْ لِأَبِی بَکْرٍ أَیْنَ صَاحِبُکَ قَالَ حَیْثُ شَاءَ اللَّهُ قَالَتْ لَقَدْ جِئْتُهُ وَ لَوْ أَرَاهُ لَرَمَیْتُهُ فَإِنَّهُ هَجَانِی وَ اللَّاتِ وَ الْعُزَّی إِنِّی لَشَاعِرَهًٌْ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ لَمْ تَرَکَ قَالَ لَا ضَرَبَ اللَّهُ بَیْنِی وَ بَیْنَهَا حِجَابا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام رضا (علیه السلام) از پدرانش نقل کرده است: ... «امّ جمیل» زن ابولهب هنگامی‌که سوره‌ی «تبّت» نازل شد به‌سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و ابوبکربن ابی‌قحافه همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود. گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این امّ جمیل است که خشمناک است و تو را جستجو می‌کند و همراه او سنگی است که می‌خواهد آن را به‌سوی تو پرتاب کند». فرمود: «او مرا نمی‌بیند». «امّ جمیل» به ابوبکر گفت: «رفیقت کجا است»؟ گفت: «آنجا که خدا بخواهد». «امّ جمیل» گفت: «به‌سوی او آمده‌ام و اگر او را ببینم، [این سنگ را] به‌سوی او پرتاب می‌کنم؛ چون او مرا هجو کرده [و زشتی‌های مرا بر شمرده است]. سوگند به «لات» و «عزّی» که من شاعر هستم». ابوبکر گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! تو را ندید»؟ فرمود: «نه، خداوند بین من و او حجابی قرار داد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۴
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۳۵/ نورالثقلین

آداب قرائت

۱
(مسد/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا قَرَأْتُمْ تَبَّتْ یَدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَبَّ فَادْعُوا عَلَی أَبِی‌لَهَبٍ فَإِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الَّذِینَ یُکَذِّبُونَ بِالنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.

امام صادق (علیه السلام)- هنگامی‌که تَبَّتْ یَدا أَبِی‌لَهَبٍ وَ تَبَّ را قرائت کردید، بر ابولهب نفرین کنید؛ چراکه او از جمله تکذیب‌کنان بود، [همان] کسانی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و آنچه را از جانب خداوند عزّوجلّ بر ایشان آمده بود، تکذیب می‌کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۶
البرهان/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۴۳/ نورالثقلین/ القمی، ج۲، ص۴۴۸؛ «بتفاوت»

ثواب قرائت

۱
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ لَمْ یَجْمَعِ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَبِی لَهَبٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، خداوند متعال او را با ابولهب جمع نمیآورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۶
البرهان
۲
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَهَا عَلَی الْأَمْغَاصِ الَّتِی فِی الْبَطْنِ سَکَنَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه آن را بر دردهای شکم بخواند، به اذن خداوند متعال آن دردها آرام گیرند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۶
البرهان
۳
(مسد/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ نَوْمِهِ حَفِظَهُ اللَّهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه آن را به هنگام خواب بخواند، خداوند از او محافظت میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۴۴۶
البرهان
بیشتر