آیه إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ [1]
به يقين ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل كرديم.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ قَالَ مَا أَبْیَنَ فَضْلَهَا عَلَی السُّوَرِ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ فَضْلُهَا قَالَ نَزَلَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا قُلْتُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ الَّتِی نَرْتَجِیهَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ نَعَمْ هِیَ لَیْلَهًٌْ قُدِّرَتْ فِیهَا السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ قُدِّرَتْ وَلَایَهًُْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِیهَا.
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل گوید: در محضر امام صادق (علیه السلام) از آیه مبارکه: إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ سخن به میان آمد، فرمود: «چقدر برتری آن بر سوره‌های دیگر آشکار است»! عرض کردم: «برتری آنچه می‌باشد»؟ فرمود: «در آن شب ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) نازل شده است». گفتم: «در شب قدری که ما آن را در ماه رمضان امید داریم»؟ فرمود: «آری! شبی که در آن شب آسمان‌ها و زمین اندازه‌گیری شده، و ولایت امیر المؤمنین (علیه السلام) در آن تقدیر و معیّن شده است».
السجّاد (علیه السلام)- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) إِذَا تَلَا إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَقُولُ صَدَقَ اللَّهُ أَنْزَلَ الْقُرْآنَ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ.
امام سجّاد (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان فرمود: هنگامی‌که امام سجّاد (علیه السلام) این آیه: إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را تلاوت می‌کرد، می‌فرمود: ر «است گفت خداوند عزّ‌وجلّ؛ که قرآن را در شب قدر نازل کرد».
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَتِ التَّوْرَاهًُْ فِی سِتٍّ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْإِنْجِیلُ فِی اثْنَتَیْ عَشْرَهًَْ لَیْلَهًًْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الزَّبُورُ فِی لَیْلَهًِْ ثَمَانِیَ عَشَرَهًَْ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: تورات در شب ششم ماه رمضان نازل گردید. انجیل در شب دوازدهم نازل گردید. زبور در شب هجدهم رمضان نازل شد. قرآن در شب قدر فرود آمد.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَ الشُّهُورَ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فَغُرَّهًُْ الشُّهُورِ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ نُزِّلَ الْقُرْآنُ فِی أَوَّلِ لَیْلَهًٍْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَاسْتَقْبِلِ الشَّهْرَ بِالْقُرْآنِ.
امام صادق (علیه السلام)- که شماره ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است. در کتاب خدا روزی که آسمان‌ها و زمین را آفریده پس غرّه ماه‌ها ماه خدا ماه رمضان است و قلب ماه رمضان شب قدر است، و قرآن در شب یکم ماه رمضان فرود آمده و این ماه را با خواندن قرآن پیشواز کن.
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَ الْقُرْآنُ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ جُمْلَهًًْ ثُمَّ نَزَلَ مِنَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَهًًْ.
امام صادق (علیه السلام)- آن قرآن است که در شب قدر، یک‌باره و جملگی به‌سوی بیت المعمور فرود آمد و در طول بیست‌وسه سال بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَنْزَلَ اللَّهُ الْقُرْآنَ جُمْلَهًًْ وَاحِدَهًًْ فِی اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ، ثُمَّ کَانَ یُنَزِّلُهُ جَبْرَئِیلُ نُجُوماً، وَ کَانَ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی الْآخِرِ ثَلَاثٌ وَ عِشْرُونَ سَنَهًًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خداوند قرآن را در شب قدر به صورت یک‌جا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل فرمود؛ سپس جبرئیل (علیه السلام) آن را تدریجاً در طول بیست‌وسه سال بر حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل کرد.
الصّادق (علیه السلام)- أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.
امام صادق (علیه السلام)- قرآن در بیست‌وششم ماه رمضان نازل شد.
الباقر (علیه السلام)- فَلَمْ یُنْزَلِ الْقُرْآنُ إِلَّا فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ.
امام باقر (علیه السلام)- قرآن جز در شب قدر فرو فرستاده نشد.
الصّادق (علیه السلام)- اللَّیْلَهًُْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا.
امام صادق (علیه السلام)- منظور از لیلة فاطمه (سلام الله علیها)، و منظور از القدر خداوند است، پس هرکه فاطمه (سلام الله علیها) را به واقع بشناسد لیلهًْ‌القدر را درک کرده است، و همانا او را فاطمه نامیدند چون مردمان از کسب معرفت واقعی نسبت به وی عاجز هستند.
الصّادق (علیه السلام)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها).
امام صادق (علیه السلام)- امّا این آیه: لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یعنی فاطمه زهرا (سلام الله علیها).
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ أَ تَدْرِی مَا مَعْنَی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقُلْتُ لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدَّرَ فِیهَا مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَکَانَ فِیمَا قَدَّرَ عَزَّوَجَلَّ وَلَایَتُکَ وَ وَلَایَهًُْ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مِنْ وُلْدِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) روایت شده که پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله)، به من فرمود: «یا علیّ! آیا می‌دانی معنی شب قدر چیست»؟ عرض کردم: «نه ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند تبارک‌وتعالی در آن شب به تقدیر و سرنوشتی که در روز قیامت خواهد بود، قضا و حکم، و اندازه‌گیری نموده، و در آنچه خدای عزّ‌وجلّ فرمان داد ولایت تو بود، و نیز ولایت امامان از نژاد تو، تا روز قیامت».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنَ اللَّیَالِی لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- همانا خداوند از بین شب‌ها شب لیلهًْ‌القدر را برگزید.
الصّادقین (علیها السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ عَلَامَهًِْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ عَلَامَتُهَا أَنْ تَطِیبَ رِیحُهَا وَ إِنْ کَانَتْ فِی بَرْدٍ دَفِئَتْ وَ إِنْ کَانَتْ فِی حَرٍّ بَرَدَتْ فَطَابَتْ قَالَ وَ سُئِلَ عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ تَنْزِلُ فِیهَا الْمَلَائِکَهًُْ وَ الْکَتَبَهًُْ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَیَکْتُبُونَ مَا یَکُونُ فِی أَمْرِ السَّنَهًِْ وَ مَا یُصِیبُ الْعِبَادَ وَ أَمْرُهُ عِنْدَهُ مَوْقُوفٌ لَهُ وَ فِیهِ الْمَشِیئَهًُْ فَیُقَدِّمُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یَمْحُو وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (علیه السلام) و یا از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی نشانه‌ی شب قدر پرسیدم. ایشان فرمود: «نشانه اش این است که نسیم در آن شب خوش می وزد و اگر فصل سرما باشد، آن شب گرم می شود و اگر فصل گرما باشد، آن شب سرد و خوش هوا می شود». و از حضرت (علیه السلام) درباره شب قدر پرسیدند و ایشان فرمود: «در آن شب، فرشتگان و کاتبان به آسمان دنیا فرود می آیند و آنچه را به امر سال آینده و پیشامدهای بندگان مربوط است، می نویسند و این امر نزد خداوند متعال موقوف است و خواست او در آن است، پس هر آنچه را از آن بخواهد، پیش می اندازد و هر آنچه را از آن بخواهد، پس می اندازد. او پاک می‌کند و استوار می دارد و امّ الکتاب نزد اوست».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی مَجْمَعِ الْبَیَانِ: وَ رَوَی الْحَسَنُ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ فِی لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ: إِنَّهَا لَیْلَهًٌْ سَمْحَهًٌْ لَا حَارَّهًٌْ وَ لَا بَارِدَهًٌْ، تَطْلُعُ الشَّمْسُ فِی صَبِیحَتِهَا لَیْسَ لَهَا شُعَاعٌ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حسن از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت کرده که پیرامون شب قدر فرمود: شب قدر شبی است معتدل که نه گرم است و نه سرد، خورشید در صبحگاه آن طلوع می‌کند درحالی‌که شُعاع (خط روشنی که نزدیک طلوع خورشید، در آسمان پدیدار میشود) ندارد.
الصّادق (علیه السلام)- لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ هِیَ أَوَّلُ السَّنَهًِْ وَ هِیَ آخِرُهَا.
امام صادق (علیه السلام)- شب قدر آغاز و انجام سال است.
الصّادق (علیه السلام)- وَ مَعْنَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُقَدِّرُ فِیهَا الْآجَالَ وَ الْأَرْزَاقَ وَ مَا یَکُونُ فِی السَّنَهًِْ مِنْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاهًٍْ أَوْ جَدْبٍ أَوْ خِصْبٍ أَوْ شِدَّهًٍْ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ.
امام صادق (علیه السلام)- معنی شب قدر این است که خداوند بلند مرتبه در آن شب اجل‌ها و روزی‌ها را مقدّر نموده، آنچه از مرگ یا زندگی یا خشکسالی یا آبادی یا سختی یا آسایش یا خوب و بد در آن سال است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌فَرْقَدٍ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلًا یَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ لَیْلَهًِْ الْقَدْرِ کَانَتْ أَوْ تَکُونُ فِی کُلِ عَامٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) لَوْ رُفِعَتْ لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ لَرُفِعَ الْقُرْآنُ.
امام صادق (علیه السلام)- داوودبن‌فرقد گوید: شنیدم مردی از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی شب قدر پرسید و عرض کرد: «مرا از شب قدر خبر دهید، آیا هر سال بوده و هست»؟ ایشان فرمود: «اگر شب قدر برداشته شود، قرآن برداشته می شود».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی ذَرٍّ (رحمة الله علیه) أَنَّهُ قَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ هِیَ شَیْءٌ یَکُونُ عَلَی عَهْدِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) یَنْزِلُ فِیهَا فَإِذَا قُبِضُوا دُفِعَتْ؟ قَالَ: لَا، بَلْ هِیَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوذر (رحمة الله علیه) گوید: عرض کردم: «ای رسول خدا! آیا شب قدر چیزی است که در زمان پیامبران است و در آن، امر بر ایشان نازل می شود و چون ایشان درگذشتند، برداشته میشود»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «نه! بلکه این شب تا به روز قیامت هست».
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا کَانَ الرَّجُلُ عَلَی عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیْهِ سَنَهًًْ ثُمَ یَتَحَوَّلُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ إِلَی غَیْرِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ یَکُونُ فِیهَا فِی عَامِهِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَکُونَ.
امام صادق (علیه السلام)- هنگامی که شخص عملی را انجام می‌دهد پس باید یک‌سال مداومت بر آن نماید پس از آن دست بردارد اگر می‌خواهد که ذکر و دعای دیگری به‌جای آن انتخاب نماید و این [که تا یک‌سال مداومت بر عمل نماید] به‌جهت آن است که شب قدر که در این سال است خداوند آنچه را که اراده و مشیّت او تعلّق بگیرد میشود [و به‌واسطه‌ی این دعا و عمل که در شب قدر هم انجام داده شده عمل او قبول و دعایش مستجاب و مقدّرات او نیکو گردد].
الباقر (علیه السلام)- لَیْلَهًُْ الْقَدْرِ وَ هِیَ فِی کُلِ سَنَهًٍْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ.
امام باقر (علیه السلام)- آن شب، شب قدر است و هر سال در دهه پایانی ماه رمضان فرا می‌رسد.